Badania płodności u mężczyzn zazwyczaj zaczynają się od najprostszych i najmniej inwazyjnych, a następnie, jeśli jest taka konieczność, zalecane są bardziej złożone.
Najpierw przeprowadzany jest wywiad medyczny. Lekarz zadaje pytania o to, czy mężczyzna przechodził chorobę przenoszoną płciowo, czy nie ma problemów z erekcją lub ejakulacją, czy miał urazy w okolicy jąder, jakie operacje ma za sobą, czy choruje przewlekle. Zapyta też o styl życia, ilość snu, picie alkoholu i palenie papierosów. Już podczas tej wizyty może zbadać jądra i prostatę. Zapewne zaleci badania krwi, by sprawdzić ogólny stan zdrowia, ocenić stężenie hormonów tarczycy i płciowych (istotny jest zwłaszcza wyniki poziomu testosteronu i prolaktyny, bo wpływają na jakość nasienia).
Badanie nasienia
Kolejnym krokiem jest badanie nasienia. To podstawowy test płodności, który ocenia ilość, kształt i ruchliwość plemników. Mężczyzna oddaje nasienie drogą masturbacji w specjalnym, zapewniającym intymność pokoju. W wyjątkowych przypadkach można dowieźć materiał do kliniki z domu. Próbkę spermy przechowuje się w sterylnym pojemniku (taki jak do badania moczu) i trzeba ją dostarczyć do laboratorium w ciągu 30 minut. Ważne jest, aby materiał utrzymywał temperaturę ciała, ponieważ nieodpowiednie przechowywanie pojemniczka z nasieniem może wpłynąć na wiarygodność wyniku. Poza tym mężczyzna musi pamiętać, by przed badaniem zachować kilkudniową wstrzemięźliwość seksualną.
Inne badania, które mogą wiele powiedzieć o męskiej płodności:
- Test przeciwciał przeciwplemnikowych (ASA) w krwi - sprawdza obecność przeciwciał, które mogą negatywnie wpływać na plemniki. Stosowany jest jako badanie dodatkowe, jeśli nie można wykryć przeciwciał w plemnikach i/lub gdy występują zmiany w spermogramie (badaniu nasienia)
- Badanie USG jąder, by ocenić ich unaczynienie i budowę, jak również budowę najądrzy i powrózków nasiennych.
- Biopsja jąder – wykonywana jest, gdy badanie nasienia jest niejednoznaczne lub nieprawidłowe (w podstawowym badaniu nasienia nie stwierdzono plemników). Po podaniu znieczulenia, operator za pomocą igły biopsyjnej wkuwa się w jądro lub najądrze i pobiera fragment tkanki. Tkanka trafia do laboratorium, gdzie jest oceniana pod mikroskopem. Dzięki temu można określić, czy w drogach wyprowadzających nasienie nie ma jakiejś przeszkody, która uniemożliwia wydostanie się z nich plemników albo czy za brak plemników nie są odpowiedzialne same komórki je produkujące.
Czy można samemu w domu sprawdzić płodność?
W aptekach dostępne są jednorazowe testy domowe do określenia stężenia plemników w nasieniu w odniesieniu do wartości granicznej. Pozwalają w kilka minut sprawdzić jakość nasienia. Istotne jest stosowanie się do zaleceń zawartych w ulotce dołączonej do opakowania. Może być np. konieczna wstrzemięźliwość seksualna przez 3-7 dni przed wykonanie testu.
Czy męska płodność zmienia się z wiekiem?
Podobnie jak u kobiet, płodność mężczyzn zmienia się z wiekiem, choć proces ten jest mniej gwałtowny. Szacuje się, że już około 35. urodzin spada ogólna liczba i ruchliwość plemników. Po 40. roku życia zmniejsza się koncentracja plemników o prawidłowej budowie, a po 45. - maleje objętość plemników w ejakulacie. Poza tym badania wykazały, że starsi ojcowie częściej mają mutacje w DNA swoich plemników, co może zwiększyć ryzyko niektórych schorzeń u potomstwa. Dlatego mężczyźni, którzy decydują się na późne ojcostwo, często decydują się na badanie nasienia.