Mimowolne skurcze mięśni pochwy i czasem też innych mięśni okolic dna miednicy powodują zamknięcie jej wyjścia, przez co utrudniają lub uniemożliwiają seks. Jeśli dojdzie do zbliżenia, jest ono bolesne. Pochwica (zespół Mariona-Simsa) jest dużym utrudnieniem, jeśli para stara się o potomstwo. Wpływa to na zdrowie psychiczne kobiety i relacje między partnerami.
Pochwica może być pierwotna, czyli występować od pierwszych prób podejmowania czynności seksualnych. Jest też pochwica wtórna - u kobiet, które odbywały wcześniej stosunki seksualne bez dolegliwości bólowych i występowania skurczów.
Przyczyny pochwicy
Wymieniane są dwa główne czynniki: psychiczne i biologiczne. Do pierwszych zaliczane są lęk przed bólem lub ciążą, urazowe pierwsze kontakty seksualne lub molestowanie seksualne i gwałt, jak również rygorystyczne wychowanie i brak uświadomienia seksualnego. Natomiast do biologicznych zalicza się m.in. endometriozę, stany zapalne pochwy, zmiany w zewnętrznych narządach płciowych i gruba błona dziewicza. Może być też tak, że pochwica jest wynikiem fobii seksualnych lub awersji seksualnych.
Jedną z nieoczywistych przyczyn pochwicy jest alergia na lateks. Jeśli po stosunku seksualnym, w czasie którego partner stosował prezerwatywę, u kobiety pojawia się podrażnienie i ból, dolegliwości mogą utrwalić się i przejść w pochwicę.
Diagnoza pochwicy
Rozpoznanie może przeprowadzić ginekolog, seksuolog lub psycholog. W zależności od tego, co zostanie wykazane w wywiadzie lekarskim i po badaniu ginekologicznym, zalecane są dodatkowe badania.
Co ważne, pochwica bywa mylnie traktowana jako dyspareunia, a to dwa oddzielne schorzenia. Jest też czymś innym niż wulwodynia. Fakt, wszystkie te trzy zaburzenia wiążą się z bólem w trakcie penetracji, ale w przypadku pochwicy kluczowy jest sam lęk przed stosunkiem seksualnym. Pacjentki boją się również badań ginekologicznych. W skrajnych przypadkach takie badanie jest przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym kobiety.
Dyspareunia oznacza ból w okolicach narządu rodnego w czasie seksu lub po nim. Dyspareunia umożliwia odbycie (bolesnego!) stosunku seksualnego, pochwica – uniemożliwia.
Jak się leczy pochwicę?
Pochwica jest całkowicie uleczalna. Stosowane są m.in.:
- farmakoterapia - głównie leki przeciwlękowe i zmniejszające napięcie oraz powodujące zwiotczenie mięśni okalających pochwę i mięśni miednicy mniejszej, jak również żele i maści przeciwbólowe;
- trening funkcjonalny – polega na uczeniu się kontrolowania kurczliwości mięśni pochwy;
- zabiegi fizjoterapeutyczne, np. biofeedback i elektrostymulacja mięśni i nerwów dna miednicy, jak również terapia manualna w rejonie miednicy;
- psychoterapia indywidualna lub partnerska.