Kleszczowe zapalenie mózgu - co to za choroba?
Kleszcze mogą przenosić wiele niebezpiecznych chorób. Jedną z nich jest kleszczowe zapalenie mózgu, powodowane przez wirusa KZM należącego do rodzaju Flavivirus i grupy arbowirusów, czyli wirusów przenoszonych przez stawonogi.
Kleszczowe zapalenie mózgu atakuje komórki nerwowe w mózgu. Wirus znajduje się w ślinie pajęczaka, do zakażenia dochodzi w ciągu kilku minut od wysysania krwi przez kleszcza. Pierwsze objawy pojawiają się po 7-14 dniach od zakażenia. Przypominają grypę. To m.in. gorączka, osłabienie, ból głowy, ból mięśni, wymioty, ból brzucha.
W kolejnym etapie pojawiają się objawy neurologiczne, takie jak uczucie drętwienia, sztywność karku, napady padaczkowe, niedowłady, zaburzenia równowagi i świadomości. W skrajnych przypadkach infekcja może doprowadzić do śpiączki, a nawet do śmierci.
– Wirus kleszczowego zapalenia mózgu ma bardzo duży potencjał wywołania chorób neurologicznych. W większości przypadków nasz układ immunologiczny radzi sobie z tym zakażeniem wirusowym, jednak w części z nich mamy tzw. przebieg grypopodobny. Możemy nawet nie zorientować się, że przyczyną naszego złego samopoczucia czy tzw. letniej grypy może być pokłucie przez kleszcza i wirus KZM – mówiła dr hab. n. med. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Choroba wiąże się też z ryzykiem powikłań neurologicznych. Mogą to być m.in. porażenia, zaniki mięśni, padaczka, depresja, zaburzenia koncentracji i pamięci, trwałe zmiany neurologiczne i psychiatryczne.
W ubiegłym roku oficjalnie zarejestrowano w Polsce 659 przypadków KMZ.
Szczepionka przeciwko KZM
Nie ma leku kierunkowego przeciwko KZM, stosuje się leczenie objawowe oraz terapię mającą na celu minimalizowanie skutków powikłań. Skutecznym sposobem na minimalizowanie ryzyka zakażenia jest szczepionka przeciwko wirusowi KZM.
To szczepionka inaktywowana, skuteczna w 95-99 proc. Szczepienie podstawowe polega na przyjęciu trzech dawek w ciągu 12 miesięcy. Zalecane jest też przyjmowanie dawek przypominających co 3-5 lat.
Kto powinien się zaszczepić?
Szczepienie przeciwko KZM nie jest obowiązkowe, jedynie zalecane. Kalendarz zalecanych szczepień ochronnych na 2024 r. obejmuje dzieci od 13 miesięcy do 18 lat.
Kto jeszcze powinien się zaszczepić?
- osoby przebywające na terenach, na których występuje zagrożenie występowania kleszczy (w tym zatrudnione przy eksploatacji lasu),
- osoby ze służb mundurowych,
- rolnicy,
- młodzież odbywająca praktyki na obszarach, gdzie mogą występować kleszcze,
- turyści, uczestnicy obozów i kolonii.
O szczepieniu powinni też pomyśleć:
- biegacze,
- grzybiarze,
- właściciele psów,
- myśliwi,
- rodziny z małymi dziećmi.
Szczepionkę warto przyjąć na początku roku, aby jej pełne działanie odczuć wraz z początkiem wzmożonej aktywności kleszczy.
Na szczepienie można się umówić w gabinetach prywatnych i przychodniach POZ.
Kto może zaszczepić się za darmo?
Szczepionka nie jest ujęta w programie szczepień obowiązkowych, a więc nie jest darmowa. Koszt kwalifikacji, preparatu i jego podania to około 400-500 zł.
Jednak w województwach, gdzie kleszcze występują częściej - podlaskie, lubelskie, małopolskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie, mazowieckie - są czasem organizowane przez władze lokalne (wojewódzkie, powiatowe, miejskie) akcje bezpłatnego szczepienia.
Dotyczą najczęściej osób pracujących w branżach szczególnie narażonych na kontakt z kleszczami. To m.in. leśnictwo, rolnictwo, łowiectwo i rybactwo.
Informacje o aktualnych akcjach można znaleźć na stronach wojewódzkich oddziałów sanepidów lub samorządów.
Darmowe szczepienie zapewniają czasem też pracodawcy działający we wspomnianych sektorach.