Powodem za wysokiego poziomu cholesterolu najczęściej jest nieodpowiednia dieta. Ale nie tylko. Jest więcej czynników wpływających na podwyższenie poziomu cholesterolu LDL, obniżenie „dobrego cholesterolu” HDL i przyczyniających się do rozwoju miażdżycy.
Dieta winna hipercholesterolemii
Jedzenie częste i w dużej ilości czerwonego mięsa, podrobów czy fast foodów prowadzi do otyłości, która jest jednym z wiodących czynników hipercholesterolemii. Szkodliwe jest też spożywanie tzw. izomerów trans kwasów tłuszczowych. Ich podstawowym źródłem są tłuszcze cukiernicze, a także frytury, twarde margaryny, gotowe zupy i sosy. Ten rodzaj tłuszczów powoduje wzrost złego cholesterolu LDL i przyczynia się do obniżenia ochronnego cholesterolu HDL.
U osób z nadmiernym stężeniem trójglicerydów nie wolno zapominać o wpływie alkoholu na ten parametr lipidowy. Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą powodować dalszy wzrost stężenia trójglicerydów.
Choroby, które przyczyniają się do hipercholesterolemii
- Niedoczynność tarczycy - organizm pracuje na zwolnionych obrotach i zaburzeniu ulega przemiana tłuszczów na korzyść złego cholesterolu. Poza tym na skutek niedoboru hormonów tarczycy pojawia się nadmiar TSH, który może wpływać niekorzystnie na poziom cholesterolu także przez bezpośredni wpływ na tkankę tłuszczową, powodując m.in. rozpad tłuszczów w tkance tłuszczowej, a w konsekwencji ich wzrost we krwi.
- Zespół Cushinga - to choroba, w której nadmiar kortyzolu, wytwarzanego przez nadnercza, skutkuje odkładaniem tkanki tłuszczowej na karku i tułowiu, nadciśnieniem tętniczym, łatwym powstawaniem siniaków i szerokich, czerwonych rozstępów. Typowy jest także zanik mięśni nóg i ramion.
- Przewlekła niewydolność nerek, która zwiększa ryzyko miażdżycy. Obniżanie stężenia LDL może opóźniać postępowanie niewydolności nerek
- Choroby wątroby przebiegające z zaburzeniami wytwarzania lub wydzielania albo odpływu żółci. Bo z żółcią cholesterol jest usuwany z organizmu. Gdy droga jego odpływu zostaje zablokowana, nadmiar gromadzi się i rośnie stężenie cholesterolu we krwi.
Uwaga! Otyłość i hipercholesterolemia często idą w parze, a spadek masy ciała o 5-10 proc. powoduje zmniejszenie trójglicerydów nawet o jedną piątą! Efekt zwykle się utrzymuje, pod warunkiem że znów nie przytyjemy.
Leki, które mogą powodować wzrost poziomu cholesterolu
- długotrwałe doustne leczenie sterydami, np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów lub ciężkiej postaci astmy
- progestageny
- cyklosporyna
- tiazydowe leki moczopędne
Czy problem z cholesterolem się dziedziczy?
Typowy dla tzw. hipercholesterolemii rodzinnej (FR) jest bardzo wysoki poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, zdecydowanie wyższy niż osób bez tej nieprawidłowości genetycznej. Często chorzy mają jednocześnie wysokie stężenie dobrego cholesterolu HDL, ale nie wystarcza on do zapobiegania powikłaniom. Problemy z hipercholesterolemią zaczynają się już we wczesnym dzieciństwie, a powikłania w postaci chorób serca i naczyń mogą wystąpić w młodym wieku. Na skutek mutacji genu nadmiar cząstek złego cholesterolu LDL nie może być usuwany z organizmu i zły cholesterol się stale odkłada w ścianach naczyń oraz innych tkankach.
Charakterystyczne dla osób z rodzinną hipercholesterolemią jest to, że ani dieta, ani ruch niewiele są w stanie zdziałać. Dlatego chorzy powinni pozostawać pod stałą opieką lekarską, często także kardiologa lub angiologa. Czasem konieczna bywa także konsultacja w poradni genetycznej, aby poszerzyć diagnostykę i dobrać najlepsze metody terapii. Trzeba stosować się do zaleceń lekarskich do końca życia.
Uwaga! Rodzinna hipercholesterolemia dotyczy 0,4 proc. ludzi (czyli 1 na 250) i 1 proc. osób z hipercholesterolemią. U pozostałych 99 proc. duże stężenie cholesterolu to skutek nieodpowiedniego stylu życia lub innych chorób.