Gastroskopia polega na wprowadzeniu do żołądka przez usta pacjenta giętkiego, przypominającego rurkę urządzenia, czyli endoskopu, o średnicy około 10 milimetrów. Endoskop do badania górnego odcinka przewodu pokarmowego to gastroskop. Lekarz obrazy z endoskopu widzi w czasie rzeczywistym na monitorze. Jego nazwa pochodzi od greckich słów – gastro, czyli „żołądek”, i skopia, czyli „patrzę”.
Gastroskopia umożliwia ocenę żołądka, jak również przełyku i części dwunastnicy. Na końcu gastroskopu znajduje się przyrząd, który umożliwia pobieranie fragment błony śluzowej żołądka, aby już poza żołądkiem, zrobić tzw.szybki test urazowy. Daje on szybką i wiarygodną odpowiedź, czy pacjent jest zakażony Helicobacter pylori. Pobrane za pomocą endoskopu wycinki błony śluzowej umieszcza się na płytce zawierającej mocznik. Jeżeli w próbce są obecne bakterie, to płytka, pod wpływem amoniaku powstałego na skutek działania enzymu bakteryjnego, zmieni kolor. Jeśli płytka nie zmienia koloru, to znaczy, że nie ma w próbce amoniaku, bo nie ma enzymu ureazy, czyli nie ma bakterii w żołądku lub dwunastnicy. Wynik szybkiego testu ureazowego jest gotowy zwykle po kwadransie.
Gastroskopia umożliwia także pobranie wycinków zmienionej chorobowo śluzówki do badania histopatologicznego, na którego wynik trzeba poczekać około trzy tygodnie.
Kiedy trzeba zrobić gastroskopię?
Gastroskopia jest konieczna u pacjentów z bólami brzucha i podejrzeniem zakażenia Helicobacter pylori. Albo u pacjentów, którzy mają bóle lub dyskomfort w nadbrzuszu z chudnięciem, zaburzenia połykania, krwawienia z przewodu pokarmowego (fusowate wymioty lub smoliste stolce) czy anemia z niedoboru żelaza lub witaminy B12. Wykonanie gastroskopii jest wskazane także, aby wyjaśnić przyczynę nocnych głodowych bólów brzucha. Badanie pomaga uchronić przed powikłaniami, gdy planowane jest przewlekłe leczenie NLPZ.
Poza tym gastroskopia jest cenna w profilaktyce nowotworów.
Jak przygotować się do gastroskopii?
6 godzin przed badaniem nie wolno jeść. Uwag! Jeśli pacjent ma problemy z opróżnianiem żołądka, czas bez posiłku trzeba odpowiednio wydłużyć. Lepiej też nie palić papierosów i nie żuć gumy.
Rano należy przyjąć wszystkie leki z wyjątkiem tych na cukrzycę (bo pacjent przecież nic nie zjada) lub jeśli tak zaleci lekarz, także preparatów wpływających na krzepnięcie krwi (rzadko jest to konieczne).
Tuż przed badaniem należy wyjąć protezy zębowe.
Jak wygląda badanie?
Pacjent leży na lewym boku. W okolice warg ma założony specjalny ustnik, który utrzymuje otwarte usta, zapobiegając przygryzieniu endoskopu lub palca osoby wykonującej badanie. Aby znieczulić tylną ścianę gardła, stosuje się aerozol z bezpiecznej i nienarkotycznej lidokainy, co łagodzi dyskomfort pacjenta. Możliwe jest również podanie pacjentowi leków uspokajających, a także wykonanie gastroskopii w znieczuleniu ogólnym, pod kontrolą anestezjologa.
Następnie lekarz wprowadza gastroskop, a pacjent, o ile nie śpi w tym czasie, wykonuje ruchy jak przy połykaniu. Moment przechodzenia aparatu do przełyku może być nieprzyjemny, ale nie jest bolesny. Skupienie się na spokojnym oddychaniu łagodzi odruch wymiotny.
Badanie trwa kilka minut, a czas uzależniony jest od tego, jak wygląda wnętrze żołądka.
Przeciwwskazania do gastroskopii
Gastroskopia jest bezpieczna i nie szkodzi zdrowiu pacjenta. Można ją wykonać nawet u kobiet w ciąży. Przeciwwskazań jest niewiele i są nimi: świeży zawał serca, ostra niewydolność oddechowa, wstrząs, niekontrolowane nadciśnienie oraz brak współpracy z pacjentem.
Co ważne! Silny lęk przed badaniem skutecznie łagodzą środki uspokajające lub usypiające pacjenta.
Czy gastroskopia jest płatna?
Gastroskopię refunduje NFZ na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego lub gastrologa. Koszt badania prywatnie: około 200 zł, ale gdy trzeba pobrać wycinki do badania, rośnie nawet o kilkaset złotych. Znieczulenie ogólne w poradniach jest dodatkowo płatne (zwykle 200 zł), bo wymaga obecności anestezjologa.