"Zapaść w psychiatrii dziecięcej". Ministerstwo Zdrowia odpowiada

"Zapaść w psychiatrii dziecięcej"

Poseł Maliszewski (PSL-TD) skierował do minister zdrowia Izabeli Leszczyny interpelację w sprawie sytuacji w psychiatrii dzieci i młodzieży w Polsce.

"Specjaliści zajmujący się problematyką chorób psychicznych u dzieci i młodzieży alarmują o zapaści w psychiatrii dziecięcej. Pacjentów młodzieżowych z ww. problemami przybywa, a brakuje lekarzy specjalistów. Oddziały specjalizujące się w leczeniu tego typu przypadków są przepełnione, a terminy oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia odległe" – pisał.

Maliszewski zawarł w interpelacji kilka pytań. Chciał się dowiedzieć m.in. jaka jest skala wzrostu zapotrzebowania na opiekę specjalistyczną w ośmiu latach, ilu pacjentów przypada na jednego specjalistę w oraz jakie pomysły ma Ministerstwo Zdrowia na poprawę dostępu do psychiatrów dziecięcych.

W imieniu MZ odpowiedział wiceszef resortu Wojciech Konieczny. Jak wyglądają aktualne dane?

Ile dzieci potrzebuje pomocy psychiatry?

"W celu oceny rzeczywistego rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych w Polsce, w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 przeprowadzone zostało Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań (tzw. EZOP II). Koordynatorem badania był Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Było to pierwsze tego rodzaju badanie obejmujące swoim zasięgiem osoby niepełnoletnie. W związku z powyższym nie ma możliwości porównania wyników tego badania z badaniami z lat ubiegłych" - pisze Konieczny.

I podaje dane:

• W grupie dzieci do 6. roku życia zaburzenia rozwojowe, ujęte w badaniu, stwierdzono u około 16 proc. badanych
• Jakiekolwiek bieżące zaburzenia psychiczne zaobserwowano u 11 proc. dzieci w wieku 7–11 lat.
• Wśród młodzieży w wieku 12–17 lat jakiekolwiek bieżące zaburzenia psychiczne (szacowane łącznie z zaburzeniami związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych, zaburzeniami odżywiania oraz tendencjami samobójczymi) zaobserwowano u 15,4 proc. badanych.

Konieczny wyjaśnia, że resort dysponuje danymi na temat pacjentów, którym udzielono świadczeń sprawozdanych do Narodowego Funduszu Zdrowia, co nie jest jednoznaczne z liczbą dzieci i młodzieży potrzebujących pomocy psychiatrycznej. Danych za 2023 rok jeszcze nie ma.

Sytuację w latach 2015 -2022 przedstawia poniższa tabelka. Wynika z niej, że w tym czasie liczba świadczeń w ramach opieki psychiatrycznej wzrosła z 137 851 do 254 079, czyli o 84 proc.

"Zawierająca się w tym liczba dzieci, które skorzystały z porady lekarza specjalisty lub świadczeń stacjonarnej bądź dziennej opieki psychiatrycznej wzrosła w tym czasie z 91 241 do 107 947, czyli o ok. 18 proc. Wskazuje to, że związany z wdrożeniem reformy psychiatrii dzieci i młodzieży wzrost liczby pacjentów dotyczy głównie świadczeń innych niż te udzielane przez lekarzy psychiatrów i łączyć go należy ze zwiększeniem dostępności do tego rodzaju świadczeń" - wyjaśnia MZ.

W jakich województwach jest najgorzej?

"Gdzie w Polsce jest najwyższy i najniższy wskaźnik dzieci i młodzieży wymagających tego typu leczenia?" - pytał Maliszewski.

Wg danych MZ w 2022 r. województwami o najwyższym wskaźniku liczby dzieci, którym udzielono porady lekarskiej w poradni lub korzystały ze świadczeń opieki dziennej lub stacjonarnej w ramach opieki psychiatrycznej na 100 tys. ludności w wieku poniżej 18 roku życia były: kujawsko-pomorskie (2301), dolnośląskie (2248) i lubuskie (1910).

Najniższy wskaźnik miały województwa: warmińsko-mazurskie (1034), małopolskie (1126) i łódzkie (1256).

Ilu jest psychiatrów dziecięcych?

Na pytanie Maliszewskiego o liczbę specjalistów psychiatrii dziecięcej w ostatnich ośmiu latach resort odpowiedział danymi w tabelce.

Ilu pacjentów na jednego specjalistę?

"Liczba pacjentów przypadających na jednego specjalistę różnić się będzie w zależności od danego podmiotu leczniczego. Jednocześnie w przypadku oddziałów psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży, wymagania dotyczące liczby lekarzy przypadających na jedno łóżko zostały sprecyzowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień" - pisze MZ.

Na przykład w przypadku oddziału psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży w ramach Ośrodka wysokospecjalistycznej całodobowej opieki psychiatrycznej - III poziom referencyjny jako personel został określony:

• lekarz specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży lub lekarz specjalista psychiatra w trakcie specjalizacji z psychiatrii dzieci i młodzieży z wyjątkiem pododdziału dla dzieci i młodzieży do 16. roku życia - równoważnik 1 etatu przeliczeniowego na 40 łóżek*,
• lekarz specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży lub lekarz specjalista psychiatrii, lub lekarz w trakcie specjalizacji z psychiatrii dzieci i młodzieży, lub lekarz ze specjalizacją pierwszego stopnia z psychiatrii dzieci i młodzieży lub psychiatrii - równoważnik 3 etatów przeliczeniowych na 40 łóżek.

Pomysły Ministerstwa Zdrowia na poprawę sytuacji

Najwięcej miejsca w odpowiedzi na pytania Maliszewskiego zajęła część o propozycjach i pomysłach MZ na poprawę dostępności psychiatrów dziecięcych.

"Ministerstwo Zdrowia nieustannie podejmuje działania w zakresie zapewnienia na rynku pracy optymalnej liczby lekarzy i lekarzy dentystów posiadających kwalifikacje specjalisty, w tym również dla dziedziny psychiatria. W celu zachęcenia młodych lekarzy do pracy w polskich podmiotach leczniczych, finansowanych ze środków publicznych, po ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego, wprowadzono rozwiązanie, dzięki któremu lekarze odbywający szkolenie specjalizacyjne w ramach rezydentury mogą otrzymać wynagrodzenie zasadnicze wyższe o 600 zł miesięcznie (w dziedzinie nie priorytetowej) lub wyższe o 700 zł miesięcznie (w dziedzinie priorytetowej – dziedziny psychiatryczne w tym psychiatria i psychiatria dzieci i młodzieży należą do dziedzin priorytetowych).

Aby otrzymać to wynagrodzenie, lekarz musi zobowiązać się do przepracowania – w podmiocie leczniczym, finansowanym ze środków publicznych – łącznie 2 lata w ciągu kolejnych pięciu lat następujących po zakończeniu szkolenia specjalizacyjnego" - pisze resort

I wylicza, jakie podejmuje działania:

• Zaliczenie dziedziny do dziedzin priorytetowych skutkuje corocznie przyznaniem wyższego wynagrodzenia zasadniczego lekarzom w trybie specjalizacji rezydenckim, a także przyznawaniem większej liczby miejsc szkoleniowych rezydenckich w stosunku do pozostałych dziedzin.
• Zwiększenie limitów przyjęć na kierunek lekarski.
• Aby ułatwić podejmowanie kształcenia na studiach odpłatnych w języku polskim na kierunku lekarskim pod koniec 2021 r., wprowadzono dodatkową regulacje, które przewidują wsparcie finansowe dla osób podejmujących tego typu studia. Wsparcie finansowe wiąże się jednak z obowiązkiem późniejszego odpracowania kwoty uzyskanej od państwa w publicznym systemie ochrony zdrowia.
• Studenci, którzy zdecydują się na skorzystanie z kredytu na studia medyczne, uzyskają możliwość całkowitego lub częściowego kosztu kształcenia na tych studiach ze środków pochodzących z budżetu państwa, a następnie po spełnieniu warunków określonych w projektowanej ustawie, jego częściowego lub całkowitego umorzenia (jednym z obowiązków jest uzyskania tytułu specjalisty w wyżej wskazanym okresie, w dziedzinie medycyny uznanej za priorytetową w dniu rozpoczęcia przez lekarza szkolenia specjalizacyjnego.
• Zmiany w procesie naboru na szkolenie specjalizacyjne (tzw. nabór centralny), w tym możliwość ubiegania się o odbywanie szkolenia specjalizacyjnego we wszystkich województwach jednocześnie oraz możliwość wskazania 15 wyborów obejmujących dziedzinę, tryb i miejsce odbywania szkolenia specjalizacyjnego w preferowanej kolejności.
• Umożliwienie przystąpienia o rok wcześniej niż dotychczas do LEK i LDEK lekarzy, którzy ukończyli przedostatni rok studiów, co skraca lukę czasową oczekiwania na egzamin, który jest jednym z niezbędnych warunków do spełnienia przy otrzymaniu PWZ.
• Umożliwienie przystąpienia o rok wcześniej niż dotychczas do PES lekarzy, którzy ukończyli przedostatni rok szkolenia specjalizacyjnego.
• Wprowadzenie przepisów umożliwiających uzyskiwanie uprawnień do wykonywania zawodu. lekarzom i lekarzom dentystom, którzy uzyskali swoje dyplomy poza krajami UE poprzez zaliczenie Lekarskiego Egzaminu Weryfikacyjnego i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Weryfikacyjnego sprawdzającego wiedzę na poziomie określonym wymogami unijnymi.
• Wprowadzenie działań mających na celu poprawę atrakcyjności zawodów medycznych i warunków pracy pracowników medycznych dotyczące aktualizacji najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych w stosunku do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce.