Uzależnienie może dotyczyć nie tylko papierosów czy alkoholu, ale także niektórych produktów spożywczych, użytkowania telefonu komórkowego, pracy czy ćwiczeń fizycznych. Może także dotyczyć… jedzenia.
Czym jest uzależnienie?
Uzależnienie to nic innego jak brak kontroli nad robieniem, spożywaniem lub używaniem czegoś w stopniu, w którym może to być szkodliwe. W stanie uzależnienia osoba traci kontrolę nad swoim zachowaniem i wykazuje silne pragnienie powtarzania określonego działania, zażywania substancji lub korzystania z danej czynności, pomimo negatywnych konsekwencji dla swojego życia osobistego, zawodowego, zdrowotnego lub społecznego.
Na uzależnienie mogą wpływać geny, pochodzenie, a także cechy osobowości i pochodzenie społeczne. Uważa się też, że mechanizmem leżącym u podstaw naszych uzależnień może być przyjemny zastrzyk dopaminy, który otrzymujemy po wykonaniu określonej czynności.
Uzależnienie od jedzenia
Dr Michael Mosley na łamach dailymail.co.uk przytacza skalę uzależnienia od jedzenia opracowaną na Uniwersytecie Yale w 2009 roku. Wykazała ona, że niektóre pokarmy - bogate w tłuszcz i węglowodany, takie jak czekolada, chipsy i herbatniki - mogą wywoływać uzależniające zachowania u niektórych osób.
Powołuje się również na badanie opublikowane w czasopiśmie Cell w 2023 roku, które wykazało, że codzienne spożywanie wysokotłuszczowych i wysokocukrowych przekąsek zmienia mózg tak, że szukamy więcej takich pokarmów.
Sprawdź, czy jesteś uzależniony od jedzenia
Skala Yale Food Addiction Scale zawiera aż 25 pytań, ale również krótszy quiz pozwala ocenić czy - i jak bardzo - jesteś uzależniony od konkretnego jedzenia. Jeśli na co najmniej 3 z poniższych pytań odpowiesz twierdząco, może to oznaczać, że masz problem.
1. Kiedy zaczynam jeść konkretny produkt nie mogę przestać i jem go znacznie więcej, niż zamierzałem/am.
2. Jem to jedzenie nawet wtedy, gdy nie jestem już głodny/a.
3. Objadam się do tego stopnia, że czuję się fizycznie źle.
4. Mam ochotę na to jedzenie, gdy jestem zestresowany/a.
5. Jeśli nie ma tego jedzenia w domu, wsiadam do samochodu i jadę do najbliższego sklepu, by je kupić.
6. Używam tego jedzenia by poczuć się lepiej.
7. Ukrywam to jedzenie więc nawet bliskie mi osoby nie wiedzą, ile go jem.
8. Jedzenie go powoduje we mnie niepokój i poczucie winy.
9. Chociaż jedzenie tego nie sprawia mi już przyjemności, nadal to robię.
10. Próbowałem/am zrezygnować z tego jedzenia, ale nie udało mi się.
Pamiętaj, że uświadomienie sobie problemu to pierwszy krok do poradzenia sobie z nim. Jeśli czujesz, że cierpisz na poważne uzależnienie, udaj się do lekarza rodzinnego. Możesz też skorzystać z konsultacji z psychoterapeutą lub psychodietetykiem.