Krok milowy w leczeniu zaawansowanego czerniaka

Kierownik kliniki nowotworów tkanek miękkich, kości i czerniaków w Centrum Onkologii w Warszawie prof. Piotr Rutkowski powiedział, że jeszcze niedawno chorzy na zaawansowanego czerniaka średnio mogli przeżyć jedynie pół roku. Dzięki nowej immunoterapii, odblokowującej receptor programowanej śmierci PD-1 i aktywizującej układ odpornościowy do walki z komórkami nowotworowymi, połowa pacjentów przeżywa 24 miesiące. Niektórzy z nich żyją znacznie dłużej.

Leki blokujące receptor PD-1 zostały zarejestrowane w Unii Europejskiej, ale w Polsce nie są jeszcze refundowane. Są natomiast dostępne w większości krajów europejskich, m.in. na Słowacji, w Szwecji, Czechach, Finlandii, Słowenii, Bułgarii, Irlandii, Hiszpanii, Danii, Luksemburgu, Austrii, Grecji i Wielkiej Brytanii. Poza UE leki te są refundowane również w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Izraelu i Szwajcarii.

- Czekamy na refundację tych preparatów, gdyż bez nich trudno mówić o nowoczesnym leczeniu zaawansowanego czerniaka z przerzutami, dającym u części chorych dużą nadzieję na przedłużenie życia i poprawę jej jakości – podkreślił prof. Rutkowski. Leki te na ogół nie powodują poważniejszych działań ubocznych.

Na razie Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji pozytywnie zaopiniowała refundację leków blokujących receptor PD-1 w ramach programu lekowego wraz z innymi terapiami zarejestrowanymi do leczenia tej choroby.

Preparaty odblokowujące receptor PD-1 są jednak stosowane w naszym kraju, na razie na wybranej grupie chorych. Prof. Rutkowski powiedział PAP, że w przypadku czerniaka dotąd wykorzystano je u ponad 200 chorych, spośród których 100 nadal żyje. Byli oni leczeni w ramach badań klinicznych lub tzw. programu wczesnego dostępu do terapii, finansowanego przez producenta leku.

- Do programu tego, który rozpoczęto w marcu 2015 r., zakwalifikowano 61 pacjentów cierpiących na zaawansowanego czerniaka z przerzutami. Z tej grupy nadal leczonych jest 30 chorych - powiedział prof. Rutkowski.

Konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej prof. Maciej Krzakowski, kierownik kliniki nowotworów płuca Centrum Onkologii w Warszawie, powiedział, że leki odblokowujące receptor PD-1 w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej zarejestrowano również w leczeniu raka płuca. W Polsce na razie dostępne są jedynie w ramach badań klinicznych.

- Dotychczas leki tego typu były stosowane jedynie jako kolejny (III etap) leczenia, kiedy wyczerpano już inne możliwości terapii. Teraz rozważa się ich wykorzystanie już w pierwszej linii leczenia – powiedział prof. Krzakowski. Zmienia to strategię leczenia takich schorzeń jak zaawansowany czerniak (w IV stopniu rozwoju lub nieoperacyjny w III etapie).

Prof. Krzakowski wyjaśniał, że wiele nowotworów unika ataku komórek odpornościowych chorego. Hamują one działanie znajdującego się na powierzchni tych komórek (limfocytów) receptora PD-1. Wykorzystują one mechanizm, jaki stosuje organizm, by nie dopuścić do zbyt agresywnego działania układu immunologicznego (chroniącego przed chorobami autoimmunologicznymi).

- Leki nowej generacji odblokowują receptory PD-1, aktywizując układ odpornościowy do lepszego rozpoznawania i zwalczania komórek nowotworowych – powiedział konsultant krajowy.

Eksperci przyznali podczas spotkania z dziennikarzami, że nie ma jeszcze metody pozwalającej określić, u jakiego pacjenta zadziała tego rodzaju immunoterapia. W przypadku czerniaka na ogół lepiej reagują chorzy z wysoką ekspresją receptorów PD-1. W grudniu 2015 r. w USA jeden z tak działających leków zarejestrowano również w leczeniu raka nerki.

Prof. Krzakowski powiedział, że dobrym rozwiązaniem byłoby finansowanie tego rodzaju terapii przez budżet państwa wtedy, gdy okaże się ona skuteczna u danego chorego. Poza tym jest również szansa na to, że po jakimś czasie takie leczenie przynajmniej u niektórych chorych można by przerwać, gdy układ odpornościowy byłby w stanie już sam kontrolować rozwój choroby nowotworowej.

Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ASCO) w lutym 2016 r. uznało immunoterapię (odblokowująca receptor PD-1) za największe osiągnięcie w onkologii w 2015 r. Donosi o tym doroczny 11. raport „Clinical Cancer Advances 2016”. Immunoterapia będzie jednym z głównych zagadnień dorocznego kongresu AZSCO, który pod koniec maja rozpocznie się w Chicago.