Poza jednorazowymi prezerwatywami i trudnym do odwrócenia przecięciem nasieniowodów (wazektomią), większość środków antykoncepcyjnych - pigułki, plastry czy wkładki wewnątrzmaciczne - stosują kobiety. Prace nad skutecznymi i długotrwale działającymi doustnymi środkami antykoncepcyjnymi dla mężczyzn wciąż nie doprowadziły do przełomu.
- Naukowcy od dziesięcioleci próbują opracować skuteczny męski środek antykoncepcyjny, ale nadal nie ma na rynku zatwierdzonych pigułek” – mówi dr Abdullah Al Noman. Większość potencjalnych leków obecnie testowanych klinicznie działa na męski hormon płciowy testosteron, co może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak przyrost masy ciała, depresja i podwyższony poziom "złego cholesterolu" - lipoprotein o niskiej gęstości (LDL). „Chcieliśmy opracować niehormonalny męski środek antykoncepcyjny, aby uniknąć tych skutków ubocznych - powiedział dr Noman, doktorant w laboratorium dr Gundy Georg na University of Minnesota.
Aby opracować niehormonalny środek antykoncepcyjny dla mężczyzn, naukowcy skupili się na białku zwanym receptorem kwasu retinowego alfa (RAR-α). Białko to jest jednym z trzech trzech receptorów jądrowych, które wiążą kwas retinowy, formę witaminy A. Kwas retinowy odgrywa ważną rolę we wzroście komórek, ich różnicowaniu (w tym tworzeniu plemników) i rozwoju embrionalnym. Wyłączenie działania genu RAR-α u samców myszy powoduje, że są one bezpłodne, bez widocznych skutków ubocznych.
Inny zespół już wcześniej opracował doustny związek, który hamuje wszystkie trzy składniki RAR (RAR-α, -β i -γ) i powoduje odwracalną bezpłodność u samców myszy. Jednak zespół dr Georg chciał opracować lek, który byłby specyficzny dla RAR-α. Dzięki temu mniejsze byłoby prawdopodobieństwo skutków ubocznych.
Naukowcy dokładnie zbadali strukturę RAR-α, -β i -γ związanych z kwasem retinowym, identyfikując różnice strukturalne w sposobach wiązania trzech receptorów ze wspólnym ligandem. Na tej podstawie udało się zaprojektować i zsyntetyzować około 100 związków. Dalsze badania pozwoliły ocenić ich zdolność do selektywnego hamowania RAR-α w komórkach. Szczególnie obiecujący okazał się związek, który nazwano YCT529: hamował RAR-α prawie 500 razy mocniej niż RAR-β i -γ. Po doustnym podawaniu samcom myszy przez 4 tygodnie YCT529 znacznie obniżył liczbę plemników i był w 99 proc. skuteczny w zapobieganiu ciąży, bez żadnych zauważalnych skutków ubocznych. W 4 do 6 tygodni po odstawieniu YCT529 samce myszy mogły ponownie spłodzić młode. Testy kliniczne z udziałem ludzi mają się rozpocząć w trzecim lub czwartym kwartale 2022.
Ponieważ trudno przewidzieć, czy związek, który dobrze wypadł w badaniach na zwierzętach będzie równie skuteczny w przypadku ludzi zespół z University of Minnesota bada również inne związki, zarówno modyfikując istniejące, jak i testując nowe struktury.
