Co szósty z nas dozna udaru mózgu

W tym roku jego hasło po raz drugi brzmi "1 na 6" i ma odzwierciedlać skalę zjawiska.

W 2010 r. z powodu udaru mózgu zmarło ok. 6 mln osób. Według prof. Danuty Ryglewicz, krajowego konsultanta ds. neurologii, w Polsce udar występuje co roku u 70-80 tys. osób, z czego ok. 30 proc. umiera w ciągu roku. 50 proc. tych którzy przeżyją staje się niesprawnych i wymaga stałej opieki innych osób.

Udar jest uważany za trzecią przyczynę zgonów ludzi na świecie, po chorobach serca i nowotworach. Jest też najczęstszą przyczyną niepełnosprawności osób po 40. roku życia. "Poza tym, stanowi ogromny problem ekonomiczny, bo generuje duże koszty leczenia i opieki nad pacjentami" - podkreśliła prof. Ryglewicz na konferencji prasowej zorganizowanej w ramach obchodów Światowego Dnia Udaru Mózgu.

Tymczasem, aż w 80-90 proc. przypadków udary są spowodowane czynnikami, na które mamy wpływ, przypomina światowa organizacja zajmująca się problemem udarów - World Stroke Organization (WSO). Oznacza to, że większości z nich można by uniknąć, dzięki zmianie stylu życia na zdrowszy.

Takie wnioski płyną z międzynarodowego badania INTERSTROKE, które zostało przeprowadzone w 22 krajach świata, w tym w Polsce. Opublikowano je w 2010 r. na łamach tygodnika "Lancet". Wykazano w nim, że do najważniejszych czynników ryzyka udaru należą: nadciśnienie tętnicze (wzrost ryzyka o 2,5-3 razy), palenie papierosów (ok. 2 razy), zaburzenia lipidowe, stosunek obwodu pasa do obwodu bioder, będący wskaźnikiem otyłości brzusznej, nieprawidłowa dieta, brak regularnej aktywności fizycznej, cukrzyca, nadużywanie alkoholu, stres psychiczny, depresja oraz choroby układu sercowo-naczyniowego.

Jak przypomniała prof. Ryglewicz, na udar szczególnie narażone są też osoby cierpiące na migotanie przedsionków. Ryzyko to można jednak obniżać dzięki leczeniu przeciwzakrzepowemu.

Według specjalistki, palenie papierosów jest najważniejszym czynnikiem ryzyka udaru mózgu (a także zawału serca) u osób do 60. roku życia. Tymczasem, najnowsze wyniki badania NATPOL, przedstawione we wrześniu 2011 r. wskazują, że w Polsce pali ciągle blisko 30 proc. osób w grupie wiekowej 18-79 lat, a wśród kobiet od 18 do 34 roku życia odsetek ten wynosi 20 proc. Ponadto, zbyt wysoki poziom cholesterolu ma aż 61 proc. Polaków, a w grupie wiekowej 18-34 lata jest to aż 33 proc. Nadciśnienie tętnicze dotyczy 10,5 mln osób po 18 roku życia.

"Udar nie jest nieuchronną konsekwencją starzenia się, dlatego poznając swoje czynniki ryzyka i modyfikując je można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia oraz zgonu z jego powodu" - zachęca prof. Freek Verheugt ze szpitala Onze Lieve Vrouwe Gasthuis w Amsterdamie w imieniu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC).

Według prof. Ryglewicz, chodzi takie zmiany w stylu życia, jak redukcja masy ciała o 10 proc., ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, cukrów prostych, soli i alkoholu, a zwiększenie spożycia warzyw i owoców, rzucenie palenia, regularną aktywność fizyczną - np. przemierzanie co najmniej 3 tys. kroków przez kilka dni w tygodniu.

Ważne jest też, by systematycznie mierzyć ciśnienie krwi (norma do 140/90 mmHg), poziom glukozy (na czczo poniżej 90 mg/dl) i cholesterolu (poniżej 200 mg/dl), a jeśli dojdzie do rozwoju nadciśnienia, cukrzycy lub zaburzeń lipidowych - starać się je kontrolować i zażywać leki zgodnie z zaleceniami.

"Udarowi najlepiej zapobiegać, ale gdy już do niego dojdzie trzeba umieć rozpoznać jego objawy i jak najszybciej wezwać pogotowie" - podkreślała prof. Ryglewicz. Do symptomów udaru zalicza się nagłe zaburzenia czucia lub niedowład po jednej stronie ciała, nagły problem z mówieniem lub widzeniem, pojawienie się asymetrii twarzy - np. opadanie kącika ust, wykrzywienie.

Ale mogą to również być nagłe zawroty głowy lub nagły silny ból głowy bez wyraźnej przyczyny, zwraca uwagę prof. Verheugt.

"Średnio co 8 minut dochodzi w Polsce do udaru mózgu. Odpowiednia profilaktyka i prawidłowe leczenie mogą doprowadzić do spadku liczby udarów oraz ograniczenia ich dramatycznych dla zdrowia skutków" - mówi dr Aleksander Niewodniczy z Fundacji Udaru Mózgu (FUM), jedynej polskiej organizacji należącej do WSO.

Z okazji Światowego Dnia Udaru Mózgu fundacja opracowała Manifest Udarowy - dokument zawierający postulaty działań, które mają pomóc w osiąganiu tych celów. Jest on dostępny na stronie internetowej: www.1na6.pl, na której można również znaleźć krótki test pomocny w ocenie własnego ryzyka udaru mózgu.