Ojkofobia, czyli niechęć do własnego kraju. Skąd się bierze?

Czym jest fobia?

Fobia to rodzaj zaburzenia lękowego charakteryzujący się intensywnym i nieuzasadnionym lękiem przed określonym obiektem, sytuacją, istotą lub działaniem. Osoba cierpiąca na fobię może doświadczać nieproporcjonalnego strachu w obliczu tego, co wywołuje jej lęk. Lęk może być tak silny, że może prowadzić do unikania sytuacji czy obiektów z nim związanych, co wpływa na codzienne funkcjonowanie. Powoduje też specyficzne reakcje fizjologiczne.

Najpopularniejsze rodzaje fobii

Fobie dzieli się zazwyczaj na trzy grupy:

• Fobie społeczne, dotyczące relacji z innymi ludźmi, kontaktów z nimi – np. lęk przed wystąpieniami publicznymi (glossofobia), lęk przed przemawianiem publicznym, lęk przed jedzeniem w miejscu publicznym, lęk przed oceną czy krytyką lub lęk przed rozmowami lub spotkaniami towarzyskimi
• Fobie specyficzne, które odnoszą się do konkretnych obiektów – np. lęk przed wysokościami, arachnofobia (lęk przed pająkami), astrafobia (lęk przed burzami i piorunami) czy ophidiophobia (lęk przed wężami)
• Fobie sytuacyjne, które dotyczą sytuacji lub miejsc – np. agorafobia (lęk przed otwartymi lub publicznymi miejscami), trypanofobia (lęk przed zastrzykami lub igłami).

Ojkofobia – co to takiego?

Ojkofobia to termin wprowadzony przez angielskiego filozofa, profesora Uniwersytetu Bostońskiego, Rogera Scrutona i używany jest najczęściej w kontekście analizy kultury i polityki. To niechęć do własnego społeczeństwa, jego wartości, tradycji, dziedzictwa kulturowego, norm społecznych, a także do własnego kraju. Ojkofobia to niechęć do własnego narodu, która może przejawiać się również jako niechęć do rdzennej wspólnoty osób – np. rodzinnej, narodowej lub cywilizacyjnej.

Ojkofobia to z języka greckiego dosłownie "strach przed domem, rodziną". Scruton przypisywał ojkofobię elitom intelektualnym i politycznym Europy i określał jako postawę wyrzeczenia się dziedzictwa i domu. Używał też terminu ojkofobia jako przeciwieństwa ksenofobii.

Skąd się bierze ojkofobia?

Ojkofobia może wynikać z różnych czynników, a jej pochodzenie jest bardzo złożone. Może być wywołana globalizacją, która ułatwia dostęp do informacji z różnych kultur, a tym samym umożliwia zderzenie różnych wartości i norm i, w rezultacie, może doprowadzić do odrzucenia własnej kultury. Może także powstać wskutek nieprawidłowego przedstawienia własnej kultury, historii czy dziedzictwa w edukacji i mediach, co może wywołać poczucie wstydu lub niechęci do własnego dziedzictwa. Wpływ na nią mogą mieć także dynamiczne zmiany społeczne, takie jak postęp technologiczny, ruchy społeczne czy transformacje ekonomiczne, które mogą powodować dezorientację i niepewność. Także ideologie polityczne, zwłaszcza te, które podkreślają uniwersalizm czy krytykę własnej kultury, mogą wpływać na kształtowanie postaw ojkofobicznych.

Warto pamiętać, że termin stworzony przez Scrutona nie jest powszechnie używany w naukowej literaturze i nie wszyscy zgadzają się z jego definicją twierdząc, że analizy kulturowe i społeczne są zbyt złożone, a jednostki czy grupy mogą wykazywać różnorodne reakcje na własną tradycję i kulturę.

Warto więc używać terminu ojkofobia z umiarem i uwzględniać różne konteksty. Ojkofobia nie jest wymieniona w międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych ICD10 jako zaburzenie.