Co to jest menopauza? Proces utraty płodności ma etapy
Menopauzę to proces, choć zazwyczaj określa się tak moment, gdy ustąpi miesiączka u kobiety, która wcześniej miesiączkowała. Ten czas, kiedy kobieta przechodzi ze stanu płodnego w bezpłodny, wpływa nie tylko na jej zdrowie fizyczne, ale i nastrój oraz samopoczucie.
Menopauzę rozpoznaje się zazwyczaj po roku braku krwawienia. Inaczej jest tylko w przypadku, gdy kobiecie usunięto jajniki, bo następuje wtedy menopauza wywołana chirurgicznie.
Zanim dotrzemy do tego okresu, zaczyna się okres okołomenopauzalny, z którym mamy do czynienia, gdy cykle menstruacyjne różnią się długością o siedem lub więcej dni, a kończy się, gdy przez rok nie występuje menstruacja.
Zarówno okres okołomenopauzalny, jak i menopauza są trudne do zidentyfikowania, jeśli kobieta przeszła histerektomię, ale jajniki pozostały. Podobnie trudno ją określić, jeśli miesiączka została zahamowana przez pewne leki (jak np. antykoncepcja hormonalna) lub stan zdrowia, np. zaburzenia odżywiania.
Jakie są najczęstsze objawy menopauzy?
Najbardziej znane i najczęściej wymieniane objawy okresu okołomenopauzalnego i menopauzy to:
- uderzenia gorąca i nocne poty
- zaburzenia snu
- bóle mięśniowo-szkieletowe
- zmniejszenie libido
- suchość i podrażnienie pochwy
- zaburzenia nastroju (obniżony nastrój, zmiany nastroju lub objawy depresyjne), ale nie chodzi o depresję kliniczną.
Jednak żaden z tych objawów nie jest specyficzny dla menopauzy, co oznacza, że mogą mieć też inne przyczyny. Do tego nasilenie tych objawów jest bardzo zróżnicowane u poszczególnych kobiet.
W okresie przedmenopauzalnym tylko niespełna 3 proc. kobiet zgłaszało umiarkowane do ciężkich uderzenia gorąca i nocne poty. W okresie okołomenopauzalnym było ich już 17,1 proc. Z kolei po menopauzie prawie 29 proc. kobiet w wieku poniżej 55 lat miało takie objawy.
Zdaniem ekspertów, uciążliwe uderzenia gorąca i nocne poty są wiarygodnym wskaźnikiem okresu okołomenopauzalnego i menopauzy – ale nie są to jedyne oznaki tych etapów.
Objawy depresyjne i lęki są również często powiązane z menopauzą, ale są mniej specyficzne dla menopauzy niż uderzenia gorąca i nocne poty, ponieważ występują powszechnie, niezależnie od płci i wieku.
Kobiety nie muszą mieć uderzeń gorąca lub nocnych potów, aby można było uznać, że mają objawy okołomenopauzalne lub pomenopauzalne. Natomiast zaburzenia nastroju to częsty objaw menopauzalnych zmian hormonalnych.
Nie ustalono, w jakim stopniu zmiany poziomu hormonów menopauzalnych wpływają na pamięć, koncentrację i rozwiązywanie problemów. Niektóre badania sugerują, że okres okołomenopauzalny może upośledzać pamięć werbalną i ustępować w miarę przechodzenia kobiet przez menopauzę. Jednak nie wykazano, że myślenie strategiczne i zdolność planowania też ulegają zmianie.
Kto może skorzystać na hormonalnej terapii zastępczej (HTZ)?
W renomowanym czasopiśmie medycznym "Lancet" ukazała się informacja, że terapia hormonalna (HTZ) w okresie menopauzy łagodzi uderzenia gorąca i nocne poty. Jednak jeśli chodzi o poprawę jakości snu, nastroju lub "mgły mózgowej" to najprawdopodobniej dotyczą one tylko osób cierpiących na te dwa objawy.
Jednak nie musisz mieć takich dolegliwości, aby lekarz przepisał terapię hormonalną w okresie menopauzy. Często zaleca się ją wraz z miejscowo stosowanymi estrogenami dopochwowymi, aby zniwelować takie objawy, jak suchość czy podrażnienie pochwy lub częste oddawanie moczu.
Natomiast żadne z wytycznych nie zalecają terapii hormonalnej w okresie menopauzy w przypadku dolegliwości poznawczych, często nazywanych "mgłą mózgową".
Mimo że bóle mięśniowo-szkieletowe są najczęstszym objawem menopauzy w niektórych populacjach, nadal wymaga zbadania skuteczność hormonalnej terapii zastępczej w leczeniu tych specyficznych objawów.
Niektóre wytyczne wspierają terapię hormonalną w okresie menopauzy w celu zapobiegania osteoporozie i złamaniom.
Jakie jest ryzyko HTZ? Rośnie ryzyko niektórych chorób
Największe obawy związane z terapią hormonalną w okresie menopauzy dotyczą raka piersi i zwiększonego ryzyka zakrzepicy żył głębokich, które mogą powodować zakrzepy w płucach.
Jednak uważa się, że terapia hormonalna zawierająca wyłącznie estrogeny powoduje niewielką lub żadną zmianę ryzyka raka piersi.
Estrogen przyjmowany z progestagenem, niezbędny u kobiet, które nie przeszły histerektomii, wiąże się z niewielkim wzrostem ryzyka raka piersi, chociaż wydaje się, że ryzyko różni się w zależności od rodzaju zastosowanej terapii, dawki i czasu trwania użytkowania.
Estrogen przyjmowany doustnie również wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zakrzepów żył głębokich, chociaż ryzyko to różni się w zależności od stosowanej postaci leku. Tego ryzyka można uniknąć, stosując plastry lub żele estrogenowe przepisywane w standardowych dawkach.
Jeśli jednak nie możesz lub nie chcesz stosować terapii hormonalnej w okresie menopauzy, dostępne są również skuteczne, niehormonalne terapie na receptę, które pomogą ci w złagodzeniu dokuczliwych uderzeń gorąca i obfitego nocnego pocenia się.