Dieta osób starszych - najnowsze wytyczne dotyczące diety

Najprostszym sposobem, aby utrzymać dobrostan ciała i ducha w wieku seniora jest właściwie zbilansowana dieta. Racjonalne żywienie, zgodne z wytycznymi zawartymi w najnowszej 'Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym' znajdującej się na stronie Instytutu Żywności i Żywienia, dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz pozwala uniknąć wielu schorzeń, na które cierpią osoby w wieku podeszłym. Ogólne zalecenia Osoby w wieku 65+ stanowią bardzo zróżnicowaną grupę przez co ciężko jest ustalić jedyną właściwą dietę dla seniorów. Dieta powinna być lekkostrawna, a posiłki małe ale częste (5-6 w ciągu dnia). Należy pamiętać, że osobom starszym jedzenie ma sprawiać przyjemność - być atrakcyjne wizualnie oraz dostarczać ciekawych bodźców smakowych oraz zapachowych - ponieważ u części osób z tej grupy mogą występować problemy z łaknieniem. Właściwym sposobem poradzenia sobie z tym problemem jest zapewnienie wystarczającej różnorodności - stosowanie małej ilości produktów przetworzonych, duża ilość warzyw i owoców, nabiału oraz innych wartościowych smakołyków. Dobrym przykładem diety dla seniorów może być dieta śródziemnomorska, ponieważ poza posiadaniem wyżej wymienionych cech ma ona także pozytywny wpływ na właściwe funkcjonowanie układu krążenia - przyczyny największej ilości zgonów w Polsce. Aktywność fizyczna Poza stosowaniem diety ważnym aspektem pozostania w dobrym zdrowiu jest także utrzymanie aktywności fizycznej na optymalnym dla wieku poziomie. W przypadku osób starszych zalecenia mówią o 150 minutach umiarkowanego lub 75 minut intensywnego wysiłku fizycznego na tydzień - może to być np. szybszy spacer, basen czy uprawianie ogródka. Aby ćwiczenia odniosły efekt powinny być realizowane w kilku powtórzeniach co najmniej przez 10 minut. Osoby, którym stan zdrowia ogranicza podjęcie aktywności powinny skonsultować się ze swoim lekarzem bądź rehabilitantem w zakresie podejmowanych ćwiczeń. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe W trakcie starzenia zapotrzebowanie na energię maleje, a na część składników odżywczych rośnie - niepożądanym skutkiem tej sytuacji może być występowanie niedoborów żywieniowych. Rozkład energii z poszczególnych składników odżywczych powinien prezentować się następująco: • białko 12 - 15% kcal/dobę • węglowodany 55 - 60% kcal/dobę • tłuszcze 25 - 30% kcal/dobę Jednym z ważniejszych aspektów jest właściwa podaż białka - wraz z wiekiem w organizmie zaczynają przeważać procesy kataboliczne co wiąże się z utratą tkanki mięśniowej - ma to przełożenie na problemy z utrzymaniem prawidłowej dla seniorów masy ciała. Odpowiednia masa ciała jest kluczowa, ponieważ badania naukowe wskazują, że osoby o wskaźniku BMI pomiędzy 23 a 33 mają mniejsze ryzyko zgonu niż osoby znajdujące się poza tymi widełkami. Źródłem węglowodanów w diecie powinny być głównie produkty pełnoziarniste (oczywiście, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań zdrowotnych). Produkty takie korzystnie wpływają na mikroflorę jelitową, zapobiegają zaparciom i nowotworom jelita grubego.W diecie osób starszych należy unikać tłuszczów pochodzenia zwierzęcego ponieważ są one źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu mających niekorzystny wpływ na rozwój blaszki miażdżycowej. Dobrym źródłem tłuszczów dla seniorów są orzechy i nasiona (np. siemię lniane) oraz oleje roślinne. Zapotrzebowanie na witaminy, składniki mineralne oraz wodę Wraz z wiekiem spada wchłanianie w organizmie takich witamin i składników mineralnych jak: witamina D, B2, B12, kwas foliowy czy wapń. Do tego część leków może ograniczać wchłanianie witaminy B6 - oznacza to, że zadbanie o właściwą podaż tych składników jest sprawą kluczową i możliwe jest tylko i wyłącznie jeśli stosowana jest właściwie zbilansowana dieta. Wyjątkiem od tej reguły jest niestety witamina D - jej podaż z dietą oraz synteza skórna u seniorów może być niewystarczająca do pokrycia zapotrzebowania więc zaleca się jej suplementowanie. U osób w wieku podeszłym ma to wiele korzyści ponieważ poprawia wchłanianie wapnia, chroni przed osteoporozą oraz w pewnym stopniu zabezpiecza przed występowaniem otępienia starczego.Ważnym źródłem składników mineralnych może być również woda mineralna. Jest ona bogata w magnez oraz wapń. Należy pamiętać, że osoby starsze są podatne na odwodnienia z powodów zaburzenia funkcjonowania ośrodka odczuwania pragnienia oraz zmniejszonej wydajności nerek do zagęszczania moczu - powinno się pić często, w małych porcjach oraz niezależnie od pragnienia.Składnikiem, którego spożycie powinno ulec ograniczeniu jest sód - obecny w produktach przetworzonych i soli kuchennej. Z racji wieku u osób starszych wzrasta wrażliwość komórek ciała na jony sodu co zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Osoby w wieku podeszłym mają tendencję do kompensowania sobie częściowej utraty smaku zwiększaniem ilości soli w diecie. W zamian można im zaoferować całą gamę przypraw, które również wzbogacają smak potraw jednocześnie nie będąc źródłem sodu. Bibliografia 1. Jarosz M. i inni. Normy żywienia dla populacji Polski. Warszawa, IŻŻ, 2017. ISBN 978-83-86060-89-4 2. Kostka T. Aktywność fizyczna u osób w podeszłym wieku [on-line]. Medycyna Praktyczna. 2012. [dostęp: 15 kwietnia 2018] Dostępny w internecie: https://dieta.mp.pl/sport/73803,aktywnosc-fizyczna-uosob-wpodeszlym-wieku 3. Winter J. E., MacInnis R. J., Wattanapenpaiboon N., Nowson C. A. BMI and all-cause mortality in older adults: a meta-analysis. The American Journal of Clinical Nutrition 2014, 99(4): 875-890. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ