Grypa ptaków – co warto wiedzieć? Przyczyny, objawy i zagrożenia dla ludzi

Obecnie znamy trzy główne typy wirusów grypy:

• Typ A – atakuje zarówno ptaki, jak i ssaki, w tym ludzi.
• Typ B – dotyczy tylko ssaków, głównie ludzi.
• Typ C – atakuje ssaki, w tym ludzi i świnie.

Niektóre podtypy wirusów HPAI, jak A(H5N1), A(H5N6) czy A(H7N9), mogą powodować ciężkie zachorowania u ludzi, osiągając śmiertelność nawet do 50%.

Grypa ptaków u ludzi – przypadki i transmisja

Do zakażeń ludzi wirusami grypy ptaków dochodzi rzadko i głównie w Azji, Afryce oraz od 2023 roku również w Ameryce Południowej. Od 2003 roku odnotowano mniej niż 1000 przypadków zakażeń ludzi wirusemH5N1. Wszystkie te przypadki związane były z bezpośrednim kontaktem z zakażonym ptactwem lub ich wydzielinami. Do tej pory w Europie, mimo licznych przypadków grypy ptaków u drobiu i dzikich ptaków, nie stwierdzono objawowych zakażeń u ludzi. Także w Polsce latem 2023 roku, mimo kontaktów ludzi z chorymi kotami, nie odnotowano przypadków zakażeń u człowieka.

Jak człowiek może zarazić się wirusem grypy ptaków?

Do zakażenia może dojść w wyniku:

• bliskiego kontaktu z żywymi lub martwymi zakażonymi ptakami,
• kontaktów z wydzielinami i wydalinami ptaków, np. podczas uboju, utylizacji tusz, czy czyszczenia pomieszczeń gospodarskich,
• spożywania surowego mięsa drobiowego pozyskanego poza kontrolą weterynaryjną.

Nie odnotowano przypadków zakażeń drogą pokarmową ani transmisji wirusa z człowieka na człowieka.

Objawy grypy ptaków u ludzi

Zakażenie wirusem ptasiej grypy u ludzi wywołuje objawy podobne do grypy sezonowej:

• gorączka lub stan podgorączkowy,
• bóle głowy, mięśni, stawów,
• kaszel, ból gardła, duszność,
• zapalenie spojówek,
• biegunka,
• objawy neurologiczne.

Wirusy grypy ptaków a zmiany genetyczne

Wirusy grypy ptaków, krążące w Europie, są dobrze dostosowane do organizmów ptasich. Jednak w ostatnich latach naukowcy obserwują mutacje, które mogą zwiększać ryzyko transmisji na ludzi. Zakażenia wirusem H5N1 stwierdzono m.in. u dzikich ssaków, takich jak foki, lisy, wydry, a także u zwierząt hodowlanych i domowych, w tym kotów w Polsce w 2023 roku.

Ryzyko dla ludzi

Międzynarodowe organizacje, takie jak ECDC, WHO i CDC, oceniają ryzyko zakażenia wirusem grypy ptaków jako niskie dla ogólnej populacji. Osoby mające zawodowy kontakt z ptactwem, np. hodowcy czy weterynarze, są narażone na umiarkowane ryzyko zakażenia.

Zalecenia dla osób mających kontakt z ptakami i podróżujących

Osoby mające kontakt z ptactwem lub podróżujące do regionów, gdzie występuje grypa ptaków u ludzi, powinny przestrzegać kilku zasad:

• Unikać bezpośredniego kontaktu z chorym lub martwym ptactwem.
• Zachowywać higienę, myć ręce po kontakcie ze zwierzętami.
• Spożywać tylko mięso poddane właściwej obróbce termicznej.
• Osoby zawodowo narażone powinny stosować odpowiednie środki ochrony osobistej, jak maski FFP3 i rękawice.
• Szczepić się co roku przeciwko grypie sezonowej, co może zmniejszyć ryzyko zakażenia.