Wściekliznę powoduje ugryzienie przez zwierzę drapieżne lub domowe, które jest nosicielem wirusa wścieklizny. Do zakażenia dochodzi poprzez przeniesienie wirusa ze śliną do rany, zazwyczaj kąsanej.
Rezerwuarem wirusa są drapieżniki np. lisy, jeże, wiewiórki, nietoperze, psy. Niekiedy przenieść wirusa mogą inne dzikie lub udomowione zwierzęta, które są zarażone wścieklizną (np. krowy, sarny, psy, koty).
Jakie zwierzęta szczepić przeciwko wściekliźnie?
Jak przypomniał GIS, w przypadku wścieklizny kluczową rolę odgrywa profilaktyka realizowana poprzez masowe szczepienia dzikich zwierząt, szczepienia psów, szczepienia ludzi przed narażeniem (np. przed wyjazdem do krajów rozwijających się), szczepienia ludzi po narażeniu na kontakt z podejrzanym o wściekliznę zwierzęciem.
Podstawowym sposobem na wyeliminowanie zgonów ludzi z powodu wścieklizny jest stosowanie bezpiecznych i skutecznych szczepionek dla ludzi i dla zwierząt - podkreślono.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) realizuje globalny, strategiczny plan mający na celu wyeliminowanie do 2030 r. zgonów ludzi spowodowanych przez wściekliznę po ugryzieniu psa.
Jak ustrzec się przed wścieklizną?
GIS przedstawił kilka zasad, którymi należy kierować się w celu uniknięcia zakażenia wścieklizną. Należy unikać bezpośredniego kontaktu z dzikimi zwierzętami oraz nie dotykać znalezionych martwych zwierząt. Jeśli zobaczysz martwe zwierzę, zgłoś to służbom porządkowym (policji, straży miejskiej) lub służbom weterynaryjnym - zaapelowano w komunikacie.
Osoby posiadające psy oraz koty powinny systematycznie je szczepić oraz nie wypuszczać ich bez możliwości kontroli. W Polsce przeciwko wściekliźnie należy obowiązkowo szczepić psy powyżej 3. miesiąca życia, a następnie nie rzadziej niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepienia. Szczepienia psów i kotów przeciwko wściekliźnie wykonują lekarze weterynarii świadczący usługi weterynaryjne w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt.
Brak szczepienia psa (i kota, którego właścicielem jest mieszkaniec terenu objętego obszarem zagrożonym wystąpieniem wścieklizny u zwierząt) jest wykroczeniem, za które grozi mandat karny w wysokości do 500 zł - przypomniał GIS. Przykładem obszaru, który od kilku lat jest zagrożony występowaniem wścieklizny jest Mazowsze.
Co w przypadku ugryzienia przez zwierzę?
W przypadku pogryzienia lub oślinienia rany należy dokładnie przemyć ją kilkukrotnie ciepłą wodą z mydłem oraz zdezynfekować. Następnie bezwzględnie zgłosić się do lekarza (pierwszego kontaktu lub najbliższego oddziału ratunkowego), aby ocenił, czy powinno się rozpocząć szczepienie przeciwko wściekliźnie oraz ewentualnie dodatkowo przeciwko tężcowi.
Gdy zostało się pogryzionym przez zwierzę domowe, należy ustalić właściciela, aby zgłosić je do obserwacji weterynaryjnej w kierunku wścieklizny. Zwierzęta domowe, które pokąsały człowieka, poddaje się badaniu i obserwacji przez lekarza weterynarii przez okres 15 dni – pozwala to często wykluczyć wściekliznę i nie rozpoczynać szczepień przeciwko wściekliźnie u narażonego.
W przypadku pokąsania przez zwierzęta dzikie lub gdy brak jest możliwości podjęcia obserwacji weterynaryjnej zwierzęcia w kierunku wścieklizny, należy poddać się szczepieniu przeciw wściekliźnie. Do szczepienia kwalifikuje lekarz chorób zakaźnych - wyjaśniono.
Lekarz powinien zgłosić ten fakt do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego – właściwego terenowo dla miejsca zdarzenia. Osoby pokąsane przez zwierzęta podlegają nadzorowi epidemiologicznemu prowadzonemu przez Państwową Inspekcję Sanitarną (wywiad epidemiologiczny).
Padłe lub zabite zwierzęta dzikie oraz domowe, podejrzane o wściekliznę, które miały kontakt z człowiekiem, należy przekazać do badania powiatowemu lekarzowi weterynarii.
Co roku 28 września przypada Światowy Dzień Walki z Wścieklizną. Został ustanowiony w dniu rocznicy śmierci Louisa Pasteura, francuskiego chemika i mikrobiologa, który opracował pierwszą szczepionkę przeciw wściekliźnie. Na całym świecie dzień ten jest okazją do rozszerzenia naszej świadomości i wiedzy na temat zapobiegania i postępów w zwalczaniu tej groźnej choroby.