Jak poinformowało Ministerstwo Zdrowia, zgodnie z danymi NFZ na dzień 27 kwietnia 2023 roku, liczba pacjentów w programach lekowych dotyczących chorób immunologicznych w 2019 roku wynosiła 19 311 osób.
W kolejnych latach liczba pacjentów wzrastała. W 2020 roku z programów lekowych dotyczących chorób immunologicznych korzystało 22 064 osób; w 2021 roku - 27 128, a w 2022 roku - aż 34 684 osób.
Światowy Dzień Immunologii ustanowiła w 2005 r. Europejska Federacja Nauk Immunologicznych (European Federation of Immunological Societies – EFIS).
W raporcie Rady Ekspertów ds. Chorób Autoimmunologicznych Medycznej Racji Stanu wskazano, że istotne w przypadku chorób autoimmunologicznych są predyspozycje genetyczne i mutacje powodujące upośledzenie działania układu odpornościowego. Czynnikiem wpływającym na rozwój chorób autoimmunologicznych jest również zakażenie bakteryjne lub wirusowe.
Objawy choroby autoimmunologicznej
Objawy mogą być mało zauważalne, ale też mogą prowadzić do zagrożenia życia. Zależy to od tego, jak zaawansowana jest choroba i czy dotyczy jednego narządu, czy jest uogólniona. Szacuje się, że choroby autoimmunologicznymi dotyczą ok. 3,5 proc. populacji. Dotykają kobiet 2-3 razy częściej niż mężczyzn – ok. 75 proc. chorych to kobiety.
Z badań naukowców z Tajwanu na temat wzrostu ryzyka rozwoju choroby autoimmunologicznej po przechorowaniu COVID-19 wynika, że po infekcji mniej więcej trzykrotnie wzrasta ryzyko wystąpienia takich chorób autoimmunologicznych, jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczyca, celiakia czy cukrzyca typu 1.
Atopowe zapalenie skóry (AZS)
Jedną z chorób autoimmunologicznych jest atopowe zapalenie skóry (AZS) – przewlekła, nawrotowa i nieuleczalną dermatoza, która występuje zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Do rozwoju tej choroby dochodzi wskutek współdziałania czynników genetycznych, środowiskowych, uszkodzenia bariery skórnej i zaburzeń układu immunologicznego.
AZS związane jest ze schorzeniami współistniejącymi i powikłaniami, do których zalicza się m.in. wyprysk rąk i powiek, częste i nawracające zakażenia skóry (bakteryjne, wirusowe, grzybicze), alergiczny nieżyt nosa, astmę, nietolerancję pokarmową czy choroby oczu, w tym zaćmę, zapalenia spojówek i rogówki. Te ostatnie, jeśli mają charakter przewlekły, mogą prowadzić do upośledzenia wzroku.
Stwardnienie rozsiane
Jedną z najczęściej występujących w światowej populacji chorób układu immunologicznego, która dotyka ośrodkowego układu nerwowego (czyli mózgu i rdzenia kręgowego), jest stwardnienie rozsiane (SM). Choroba ma trzy główne postacie: rzutowo-remisyjną, pierwotnie postępującą i wtórnie postępującą. SM charakteryzuje się dużą różnorodnością objawów, u każdej osoby z SM mogą pojawiać się inne z nich, o różnym nasileniu i czasie wystąpienia. W Polsce wg szacunków NFZ na SM choruje ok. 45 tys. osób, a co roku przybywa ok. 2 tys. nowych pacjentów.
Nieswoiste zapalenia jelit
Z kolei nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) to choroby zapalne przewodu pokarmowego o przewlekłym charakterze, rozwijające się w jelicie cienkim lub grubym. Za najczęstsze w tej grupie uważa się wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna (Ch L-C). Szacuje się, że w Polsce na NZJ choruje nawet do 50 tys. osób, w tym 10-15 tys. na chorobę Leśniowskiego-Crohna i 35-40 tys. na wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Cukrzyca typu 1
Również cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, która wskutek zniszczenia komórek β trzustki prowadzi zwykle do niedoboru insuliny, hormonu niezbędnego do metabolizmu węglowodanów, a także białek i tłuszczów. Na cukrzycę typu 1 choruje ok. 6,4 tys. dzieci w wieku 0-14 lat oraz ok. 180 tys. osób powyżej 14. roku życia.
Leczenie chorób autoimmunologicznych polega więc przede wszystkim na podawaniu leków hamujących działanie układu odpornościowego (leki immunosupresyjne). Leczenie zaburzeń autoimmunologicznych to również terapia objawowa – podawanie leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i kortykosteroidów.
Według aktualnych badań nie jest możliwe całkowite wyleczenie choroby autoimmunologicznej. Jednak dzięki wdrożeniu właściwego leczenia farmakologicznego i diety można osiągnąć długotrwałą remisję.