Antykoncepcja obejmuje szeroką grupę preparatów pod różnymi postaciami. Kobiety mają do dyspozycji antykoncepcję hormonalną i niehormonalną. Formy dostępne na rynku to tabletki, plastry, krążki dopochwowe, iniekcje, implanty i wkładki wewnątrzmaciczne.
Najczęściej wybierana antykoncepcja
Tabletki antykoncepcyjne cieszą się największą popularnością, jako forma najlepiej znana pacjentkom. Można o nich usłyszeć choćby w filmach czy reklamach telewizyjnych. Cechuje je wysoka skuteczność w zapobieganiu ciąży, wygoda stosowania, jak i możliwość przerwania terapii z dnia na dzień.- Kobiety mają do dyspozycji tabletki jedno- i dwuskładnikowe, co daje możliwość dobrania odpowiedniego preparatu, biorąc pod uwagę choroby pacjentki czy obciążenia, takie jak np. otyłość, migreny czy okres życia (np. laktacja). Podczas ich stosowania należy pamiętać o regularności, co często jest uzależnione od trybu życia i rodzaju pracy pacjentki. Można stosować je w systemie 21+7, 24+4, 26+2, jak i w schemacie ciągłym – tłumaczy lek. Mariola Wańtuchowicz, ginekolog-położnik Centrum Zdrowia Kobiety Corfamed.
Rodzaj preparatu przepisuje lekarz na podstawie wywiadu. Nie zawsze udaje się jednak dobrać odpowiednie tabletki już za pierwszym razem. Każda pacjentka jest inna, jej organizm ma inne potrzeby, dlatego mogą pojawić się skutki uboczne m.in. w postaci plamień śródcyklicznych, bólów głowy lub zaburzeń libido. - Jednocześnie nie oznacza to, że antykoncepcja hormonalna jest szkodliwa. Dobór odpowiedniej antykoncepcji czasami wymaga po prostu odrobiny cierpliwości. Warto również wiedzieć, że jeden preparat nie zawsze będzie odpowiedni przez całe życie – dodaje lekarka.
Skuteczne i bezpieczne
Do dyspozycji kobiety mają również plastry i krążki dopochwowe, cechujące się, w ocenie części kobiet, większą wygodą stosowania. Niestety, plastry mogą być widoczne, przez co niektóre pacjentki czują się niekomfortowo. Z kolei krążki dopochwowe są wyczuwalne w pochwie, co nie każdej kobiecie, a czasami również mężczyźnie odpowiada.
W odpowiedzi na potrzeby nowoczesnej kobiety została stworzona również antykoncepcja w formie implantu, iniekcji i wkładki wewnątrzmacicznej (hormonalnej i niehormonalnej). Są to metody równie skuteczne, co bezpieczne. - Ich najważniejszym atutem jest długoterminowość. Uwalniają stałą dawką hormonów, np. wkładka wewnątrzmaciczna przez 5 lat, implant podskórny przez 3 lata, iniekcja przez 3 miesiące. Eliminujemy tym samym możliwość pominięcia dawki hormonu i obniżenia skuteczności działania antykoncepcji – opisuje dr Jolanta Wąsowska, specjalista ginekolog-położnik Corfamedu.
Nie należy zapominać również o antykoncepcji awaryjnej. Najpopularniejsze są w tym przypadku preparaty w formie tabletek, skuteczne odpowiednio do trzech lub pięciu dni od zdarzenia oraz wkładki antykoncepcyjne niehormonalne. Nie powinno się jednak traktować tej metody jako regularnego sposobu antykoncepcji.
Korzyści i wady poszczególnych metod
Dużą korzyścią stosowania tabletek hormonalnych jest łatwość ich stosowania, możliwość przerwania, kiedy pacjentka tego potrzebuje, a także modyfikacja preparatu w zależności od potrzeb oraz kontrola nad terminami krwawień. Wystąpienie miesiączki (a właściwie „krwawienia z odstawienia”) jest wtedy znacznie bardziej przewidywalne. A jeśli z jakiegoś powodu miesiączka byłaby niepożądana, np. w trakcie wakacji, stosując terapię ciągłą możemy ją przesunąć. Metoda wymaga jednak regularności i dyscypliny w przyjmowaniu tabletek.
Krążki dopochwowe oraz plastry są prostsze w stosowaniu. Krążki dopochwowe wymienia się raz w miesiącu, plastry co 7 dni. Obecnie jednak plastry nie cieszą się już taką popularnością jak kiedyś, co jest związane m.in. z tym, że mogą być widoczne dla otoczenia. Z kolei krążki dopochwowe nie zawsze są akceptowalne przez obojga partnerów.
Coraz większą popularnością cieszą się wkładki wewnątrzmaciczne (mogą być hormonalne lub niehormonalne), które stosujemy przez 5 lat i implanty – wszczepiane pod skórę na 3 lata. Wkładki wewnątrzmaciczne i implanty są wygodne, niewidoczne, niewyczuwalne i skuteczne. Mogą zostać założone podczas kontrolnej wizyty ginekologicznej, jak i usunięte, kiedy tylko wymaga tego sytuacja. Nie trzeba pamiętać o nich codziennie, jak w przypadku stosowania tabletek.
- Niestety zdarza się, że wkładka wewnątrzmaciczna może wysunąć się z jamy macicy – przestrzega lek. Mariola Wańtuchowicz. Z kolei w trakcie trzech lat, przez które kobieta ma założony implant, może on ulec przemieszczeniu. Może to nastręczać trudności podczas jego usuwania. W temacie iniekcji antykoncepcyjnych, choć są metodą wygodną, to pamiętać należy, że ich działanie jest nieodwracalne przez okres 3 miesięcy – ginekolog Corfamedu opisuje ewentualne przeciwwskazania do stosowania poszczególnych metod.
Co jeszcze warto wiedzieć?
O skuteczności metody antykoncepcyjnej świadczy wskaźnik Perla, dzięki któremu można określić, ile regularnie współżyjących kobiet zajdzie w ciążę w ciągu roku, stosując konkretną formę antykoncepcji. W przypadku metod hormonalnych wskaźnik ten jest bardzo niski, co oznacza, że ich skuteczność jest wysoka. Im bardziej wyeliminuje się czynnik ludzki ze stosowanej metody, tym jej skuteczność rośnie. Dlatego też skuteczność implantów, iniekcji i wkładek wewnątrzmacicznych jest najwyższa.
- Kobiety powinny również mieć świadomość, że rodzaj metody antykoncepcji czasami może być uzależniony od wieku pacjentki czy liczby porodów – informuje dr Jolanta Wąsowska. Błędny jest też panujący w społeczeństwie pogląd, że wkładki wewnątrzmaciczne nie powinny być stosowane przez nieródki. Wybór rodzaju antykoncepcji należy do pacjentki, a zależy m.in. od chorób współistniejących i dodatkowych czynników, jak np. zwiększona masa ciała. Droga podania powinna być akceptowalna przez pacjentkę, a metoda wygodna i łatwa w stosowaniu, eliminująca ryzyko ewentualnego pominięcia dawki hormonu – wyjaśnia specjalistka.
Warto również wspomnieć o tym, że antykoncepcja hormonalna jest stosowana nie tylko w celu zapobiegania ciąży, ale często także w przypadku chorób, jak np. endometrioza, zespół policystycznych jajników czy wspomagająco w trądziku. Czasem zastosowanie antykoncepcji jest konieczne ze względu na duże obciążenia internistyczne, jak np. choroby serca. Dla takich pacjentek bycie w ciąży oznaczałoby narażenie na ryzyko pogorszenia zdrowia i wystąpienie ciężkich powikłań.
Choć mówiąc o antykoncepcji, mamy na myśli głównie metody hormonalne, wspomnieć trzeba również o prezerwatywach dla mężczyzn, diafragmach dla kobiet i środkach plemnikobójczych. Są to metody o niższej skuteczności w zapobieganiu ciąży, ale – co bardzo ważne w przypadku prezerwatyw – chronią również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak HIV, kiła, HCV czy HBV.
Metody mniej znane i antykoncepcja przyszłości
Choć wazektomia, a więc zabieg czasowego lub trwałego ubezpłodnienia mężczyzny (poprzez przecięcie i podwiązanie nasieniowodu lub nasieniowodów w celu przerwania ich ciągłości), jest metodą dużo bardziej popularną za granicą, w Polsce również zyskuje coraz więcej zwolenników. Na pewno jest dobrym rozwiązaniem dla par, kiedy partnerka nie chce lub nie może stosować antykoncepcji hormonalnej, jest uczulona na lateks lub próba założenia miedzianej wkładki wewnątrzmacicznej obarczona jest dużym ryzykiem.
Inną mało popularną metodą jest femidom, damski odpowiednik prezerwatyw. Wysoka cena tej metody (koszt jednego opakowania to ok. 40-50 zł) sprawia, że nie jest ona jednak środkiem popularnym. - Kolejną przyczyną może być też trudność w jego założeniu i poczucie dyskomfortu, ponieważ kołnierz femidomu po założeniu wystaje z pochwy. Warto jednak podkreślić , że prezerwatywy te chronią przed chorobami przenoszonymi droga płciową lepiej niż męskie, ponieważ ograniczają do minimum kontakt z nabłonkiem przedsionka pochwy – podkreśla lek. Mariola Wańtuchowicz.
Na pytanie o to, czy w najbliższym czasie można oczekiwać pojawienia się nowych metod zapobiegania ciąży, ekspertki twierdzą zgodnie, że raczej udoskonalane będą te już dostępne. Obecnie trwają również prace nad antykoncepcyjnymi środkami hormonalnymi dla mężczyzn – żelem, tabletkami i iniekcjami. Czas pokaże, czy okażą się skuteczne. Jednak póki na rynku dostępne są w większości metody antykoncepcyjne dedykowane kobietom, to właśnie one powinny decydować o wyborze najlepszej i optymalnie dostosowanej do ich potrzeb.
