Jodek potasu i płyn Lugola. Na co należy uważać? To trzeba wiedzieć!

Jodek potasu jest w ostatnim czasie jednym z najbardziej poszukiwanych leków w aptekach. Można to tłumaczyć niepokojami wynikającymi z sytuacji za naszą wschodnią granicą i obawami, czy w związku z rosyjską inwazją w Ukrainie nie dojdzie na przykład do jakiejś awarii w ukraińskiej elektrowni atomowej, co mogłoby doprowadzić do skażenia promieniotwórczego, które z kolei mogłoby zagrozić zdrowiu Polaków. Odpowiedzialne za monitoring promieniowania służby zapewniają, że poziom promieniowania w Polsce pozostaje na bezpiecznym, dopuszczalnym poziomie i nie ma żadnych alarmujących sygnałów, by miało się to zmienić. Jednocześnie służby państwowe i administracja informują, że mamy zgromadzoną wystarczającą ilość tabletek z jodkiem potasu i w wypadku, gdyby zaistniała taka konieczność, tabletki te będą rozdawane mieszkańcom.

Wiele osób jednak szuka w aptekach tabletek z jodkiem potasu albo płynu Lugola – oba preparaty zawierają bezpieczny jod, który ma działanie chroniące tarczycę, ale jest zalecany przez specjalistów wyłącznie w wypadku, kiedy dochodzi do skażenia promieniotwórczego. W innych sytuacjach – a zwłaszcza kiedy nie mamy do czynienia z podwyższonym poziomem promieniowania radioaktywnego – przyjmowanie jodku potasu może być szkodliwe.

Ostrzega o tym Naczelna Izba Aptekarska. Informuje również, do czego służy jodek potasu, jak działa, kiedy należy go przyjmować, czy można przedawkować jodek potasu i jakie mogą być działania niepożądane po zażyciu tabletki z jodkiem potasu.

KIEDY STOSUJE SIĘ JODEK POTASU?

W przypadku awarii elektrowni atomowej i uwolnienia do atmosfery radioaktywnego jodu konieczne jest podanie osobom, przebywającym na zagrożonym terenie, tabletki zawierającej wysokie stężenie stabilnego jodu – pisze Naczelna Izba Aptekarska w opublikowanym w mediach społecznościowych poradniku. Bardzo ważne! Jodku potasu nie można przyjmować profilaktycznie i na własną rękę – dodaje we wpisie na Twitterze.

Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organisation, WHO) i Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne zalecają przyjmowanie dawki stabilnego jodu od 24 godzin przed spodziewaną ekspozycją na promieniowanie radioaktywne do 8 godzin po ekspozycji. Pozwala to w prawidłowy sposób zabezpieczyć się przed niekorzystnym wpływem izotopu promieniotwórczego na tarczycę.

GDZIE MOŻNA KUPIĆ JODEK POTASU?

Jodek potasu jest lekiem sprzedawanym w aptekach, na receptę.

JAK DZIAŁA JODEK POTASU PRZY SKAŻENIU PROMIENIOTWÓRCZYM

Przyjęcie tabletki nasyca tarczycę stabilnym jodem, blokując wchłanianie przez nią radioaktywnego jodu i zapobiegając jego gromadzeniu – wyjaśnia Naczelna Izba Aptekarska w opublikowanym w internecie poradniku dotyczącym stosowania tabletek zawierających jodek potasu.

DAWKOWANIE JODKU POTASU

Jak tłumaczy NIA, aby zapewnić odpowiednią ochronę, lek należy przyjąć doustnie, niezwłocznie po otrzymaniu komunikatu od właściwych służb o wystąpieniu skażenia radiacyjnego (najlepiej w ciągu 2 godzin). Przyjęcie tabletek w ciągu 8 godzin od ekspozycji na działanie promieniowania nadal pozostaje korzystne.

Dawkowanie tabletek ze stabilnym jodem zależy od wieku – przypomina Naczelna Izba Aptekarska. Jak dodaje, Stosowanie dawki większej lub mniejszej od zalecanej może zagrozić zdrowiu. Wyszczególnia również konkretne dawki:

dorośli do 60 roku życia i dzieci powyżej 12 roku życia: 2 tabletki (co odpowiada 100 mg jodu)dzieci od 3 do 12 roku życia: 1 tabletka (50 mg jodu)dzieci od 1 miesiąca do 3 roku życia: 1/2 tabletki (25 mg jodu)noworodki: 1/4 tabletki (12,5 mg jodu)kobiety w ciąży i karmiące piersią: 2 tabletki (100 mg jodu)

Może pojawić się też pytanie, jak podać prawidłowo odmierzoną dawkę jodku potasu najmłodszym dzieciom? Aby uzyskać odpowiednią dawkę dla niemowląt i małych dzieci, należy przełamać tabletkę wzdłuż linii podziału i podać dziecku wskazaną część tabletki – radzi Naczelna Izba Aptekarska i dodaje: Tabletki można rozgryzać lub połykać w całości. Dla dzieci karmionych piersią można rozkruszyć tabletki i rozpuścić je w wodzie, syropie lub innym płynie.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE JODKU POTASU

Zdarza się również, że jodek potasu powoduje po podaniu działania niepożądane. Pojawiają się one u niewielkiego odsetka pacjentów.

Do najczęściej zgłaszanych problemów po przyjęciu jodku potasu należy wysypka na skórze, czasem też część osób skarżyła się na symptomy, które można interpretować jako nadwrażliwość na lek – to między innymi bóle głowy, świszczący oddech, kaszel, kłopoty jelitowo-żołądkowe, ale także na przykład obrzęk ślinianek. Lekarze zalecają również, by mieć baczenie na pojawienie się objawów wskazujących na nadczynność tarczycy – utratę masy ciała, zwiększony apetyt i zwiększoną potliwość. Do tego może dojść również depresja, nerwowość i bezsenność.

PRZECIWWSKAZANIA DO PRZYJMOWANIA JODKU POTASU

Kiedy nie przyjmować leku? Precyzuje to w czterech punktach Naczelna Izba Aptekarska:

jeśli masz uczulenie na jodek potasu lub którykolwiek z pozostałych składników tego lekujeśli masz nadczynność tarczycyjeśli masz zaburzenia naczyń krwionośnych (zapalenie naczyń z hipokomplementemią)jeśli masz choroby autoimmunologiczne połączone ze świądem i pęcherzami na skórze (opryszczkowate zapalenie skóry Duhringa)

NIA wymienia również szereg punktów, na które należy uważać przy przyjmowaniu jodku potasu. Radzi również, aby każdorazowo skonsultować się z lekarzem, jeśli:

stosujesz lub stosowałeś w przeszłości leczenie chorób tarczycywystępuje nieleczona autonomia tarczycywystępuje zaburzenie czynności nerekpojawiają się zaburzenia czynności nadnerczy i osoba, która rozważa przyjęcie jodku potasu leczy się na wspomniane zaburzeniajesteś odwodnionyprzyjmujesz leki hamujące czynność tarczycy, leki moczopędne oszczędzające potas, a także kaptopril, enalapril lub chinidynę

Należy również pamiętać, że przed zażyciem jodku potasu powinno się zasięgnąć porady lekarza w przypadku występowania złośliwego nowotworu tarczycy lub takiego podejrzenia oraz w przypadku zwężenia dróg oddechowych (powodujących trudności w oddychaniu).

Warto również – to uwaga skierowana do młodych rodziców – po podaniu noworodkowi jodku potasu zwrócić się do lekarza z prośbą o skontrolowanie czynności tarczycy.

JODEK POTASU A KARMIENIE PIERSIĄ

Kobiety, które karmią piersią, powinny w sytuacji, kiedy przyjęcie jodku potasu jest wskazane, przyjąć wyłącznie jedną dawkę – 100 mg, czyli dwie tabletki. Jodek potasu nie wpływa na karmienie piersią i wbrew obiegowej opinii jod przedostający się do kobiecego mleka występuje w pokarmie w stężeniu niewystarczającym, by dziecko przyswoiło sobie tą drogą odpowiednią, bezpieczną dawkę chroniącą je przed skutkami ekspozycji na promieniowanie radioaktywne. Koniecznie w tej sytuacji jest więc podanie dziecku jego własnej, indywidualnej dawki – według wskazań przedstawionych w części DAWKOWANIE JODKU POTASU.

TABLETKI Z JODKIEM POTASU I PŁYN LUGOLA. JAKA JEST RÓŻNICA?

Płyn Lugola, który swoją nazwę wziął od nazwiska francuskiego lekarza – Jean Guillaume Auguste Lugola – to antyseptyczny wodny roztwór jodu do użytku zewnętrznego. Płyn Lugola ma działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze. Stosuje się go między innymi do odkażania brzegów ran, otarć i zadrapań.

Preparat ten stał się popularny po katastrofie w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Podawano go doustnie, jod w nim zawarty miał za zadanie chronić tarczycę przed wpływem promieniowania radioaktywnego. Płyn Lugola działał więc identycznie jak stosowane obecnie, bardziej precyzyjne w dawkowaniu, tabletki zawierające jodek potasu.

Podobnie też, jak w przypadku tabletek z jodkiem potasu, płynu Lugola nie można przyjmować profilaktycznie, bez konsultacji z lekarzem, zwłaszcza że w stosowaniu płynu Lugola kluczowe jest uzyskanie odpowiedniego roztworu, co może być problematyczne. Należy również zachować środki ostrożności – pamiętać o przeciwwskazaniach i ewentualnych działaniach niepożądanych, występujących tak jak w przypadku stosowania tabletek z jodkiem potasu.