O efekcie Pigmaliona często mówimy: samospełniająca się przepowiednia. Odnosimy to do sytuacji, w której nasze oczekiwania wobec innej osoby wpływają na jej zachowanie w taki sposób, że te oczekiwania się spełniają. Przykład? Mówimy rodzicowi-seniorowi, że zawsze gubi się w drodze do lekarza i na kolejną wizytę znowu się spóźni, w nerwach wbiegnie do gabinetu i zapomni o ważnej recepcie. Okazuje się, że mieliśmy rację, że nasza wiara mogła wpłynąć na zachowanie rodzica – sprawiła, że jego specyficzne cechy (roztargnienie) lub umiejętności (brak orientacji w terenie) się ujawniły.
Spełnienie oczekiwań innych często dzieje się poza naszą świadomością – według psychologów tak właśnie działa efekt Pigmaliona. Zachowujemy się w konkretny sposób, bo np. oczekuje tego od nas partner czy szef w pracy. Jeśli ktoś oczekuje od nas sukcesu, mimowolnie staramy się spełnić jego oczekiwania i wtedy udaje się nam to osiągnąć.
Spójrzmy na to także z drugiej strony. To, co myślimy o swoim partnerze, ma wpływ na to, jak on o sobie myśli i w jaki sposób się zachowuje.
Funkcjonujemy według prostego schematu: myśli – emocje – zachowanie. Konkretna myśl na temat nas samych lub otaczającego nas świata przekłada się na nasze emocje, a te na nasze zachowania. Jeśli uważamy, że świetnie rozmawiamy w języku obcym, idąc na spotkanie, które mamy prowadzić w języku obcym, czujemy przyjemną ekscytację. Podczas spotkania staramy się wypaść jak najlepiej i w efekcie nam się to udaje.
Pozytywny czy negatywny efekt Pigmaliona
Efekt Pigmaliona może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Pozytywny efekt Pigmaliona występuje, gdy pozytywne oczekiwania jednej osoby prowadzą do wzrostu motywacji i osiągnięć drugiej osoby. Z drugiej strony, negatywny efekt Pigmaliona występuje, gdy negatywne oczekiwania prowadzą do obniżenia motywacji i osiągnięć.
Efekt Pigmaliona może zmienić nasze funkcjonowanie w wielu aspektach naszego życia, np.:
- w pracy - pozytywne oczekiwania przełożonych lub współpracowników mogą motywować nas do osiągania lepszych wyników i rozwijania naszych umiejętności zawodowych
- w szkole – co ważne, dzieci są szczególnie podatne na działanie efektu Pigmaliona - gdy nauczyciele lub rodzice wykazują wiarę w zdolności dzieci, mogą być one bardziej skłonne do dążenia do sukcesu i osiągania lepszych wyników w nauce
- w relacjach osobistych - pozytywne oczekiwania partnera lub bliskich osób mogą wpłynąć na zmianę naszych zachowań
- w sporcie - pozytywne wsparcie trenera i drużyny może zwiększyć naszą pewność siebie i poprawić osiągnięcia sportowe
- w samorozwoju - przekonania o naszych możliwościach mogą skłonić nas do podejmowania większych wyzwań i dążenia do realizacji naszych celów