Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które charakteryzuje się niemożnością mówienia w określonych sytuacjach społecznych, mimo że dziecko jest w stanie mówić i rozumie mowę w innych okolicznościach, na przykład w domowym zaciszu. Zaburzenie to najczęściej diagnozowane jest u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
Objawy mutyzmu wybiórczego:
- Dziecko nie mówi w określonych sytuacjach społecznych, takich jak lekcje w szkole lub spotkania z nieznajomymi, mimo że w innych sytuacjach, na przykład w domu, wśród bliskich, naturalnie się porozumiewa.
- Dziecko nadmiernie polega na gestach lub mowie ciała, aby komunikować się, gdy nie jest w stanie mówić.
- Dziecko unika interakcji społecznych, w których oczekuje się mówienia. Może wydawać się nieśmiałe lub zamknięte w sobie.
- Można zauważyć oznaki napięcia lub lęku u dziecka w sytuacjach, które wymagają mówienia, takie jak sztywna postawa, unikanie kontaktu wzrokowego lub wyraźne oznaki stresu (np. obgryzania paznokci).
Istotne jest to, że rodzice nie mają wątpliwości, że ich pociecha jest w stanie komunikować się za pomocą rozmowy w wielu sytuacjach, że nie ma problemów z rozumieniem języka. Zachowanie to musi trwać co najmniej miesiąc, nie licząc pierwszego miesiąca przedszkola czy szkoły, kiedy większość dzieci jest wycofana i nieśmiała. Nie jest związane z innymi zaburzeniami rozwoju (np. autyzm), zaburzeniami komunikacji (np. jąkanie), zaburzeniami psychotycznymi (np. schizofrenia).
Przyczyny „braku mówienia” są natury psychologicznej, np. wynikają z rzeczywiście odczuwanego lęku i innych trudnych emocji.
Czy mutyzm wybiórczy minie sam?
Mutyzm wybiórczy nie jest wynikiem braku wiedzy językowej ani uporu dziecka. Jest to poważne zaburzenie lękowe, które może mieć wpływ na osiągnięcia szkolne, relacje społeczne i ogólne funkcjonowanie dziecka. Dziecko potrzebuje fachowej pomocy.
Leczenie mutyzmu wybiórczego może obejmować terapię poznawczo-behawioralną (CBT), która pomaga dziecku stopniowo zwiększać komfort mówienia w trudnych sytuacjach. Współpraca z terapeutami, nauczycielami i rodzicami jest kluczowa w celu stworzenia planu wsparcia, który pomoże dziecku przezwyciężyć lęk związany z mówieniem. W niektórych przypadkach mogą być również stosowane leki przeciwlękowe, ale zawsze w połączeniu z psychoterapią.