Grupa niezaszczepionych dzieci się powiększa
Jak wynika z informacji podanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, liczba niezaszczepionych dzieci w Polsce stale rośnie. W 2014 roku niezaszczepionych było 1,71 na 1000 osób w wieku 0-19 lat, a w 2023 roku było to już 11,8 na 1000 osób.
Choć szczepienia objęte Narodowym Programem Szczepień Ochronnych są obowiązkowe, to jednak w przepisach nie przewidziano wprost sankcji za odmowę szczepienia. W praktyce jednak, na osoby odmawiające szczepień są nakładane kary pieniężne. Odbywa się to w drodze procedury administracyjnej, na podstawie art. 26 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jednocześnie sprawy dotyczące szczepień, czy raczej odmowy poddania dzieci obowiązkowym szczepieniom ochronnym, coraz częściej trafiają do sądów administracyjnych. W jednej z nich w ostatnim czasie wydał wyrok Naczelny Sąd Administracyjny.
Za odmowę zaszczepienia dziecka rodzicom grozi grzywna
Sprawa dotyczyła matki, na którą wojewoda nałożył grzywnę w celu przymuszenia w wysokości 1000 zł z powodu uchylania się od poddania małoletniego syna obowiązkowym szczepieniom ochronnym i wezwał ją do wykonania ciążącego na niej obowiązku wykonania szczepień w terminie 2 miesięcy od daty otrzymania postanowienia. W dalszej kolejności postanowienie to utrzymał w mocy Minister Zdrowia, do którego kobieta wniosła zażalenie, a następnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, do którego została wniesiona skarga. Stanowiska kobiety nie podzielił również Naczelny Sąd Administracyjny, który rozpatrywał w sprawie skargę kasacyjną. Choć dotyczyła ona jedynie nałożenia na matkę grzywny w celu przymuszenia, NSA wskazał w uzasadnieniu wyroku, że do podstawowych wartości zapisanych w Konstytucji RP należy ochrona zdrowia, a z jej art. 68 ust. 4 wynika obowiązek władz publicznych do zwalczania chorób epidemicznych oraz zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Konieczność wykonania obowiązku poddania osoby małoletniej obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie pozostaje w sprzeczności z poszanowaniem życia prywatnego i rodzinnego jednostki (por.m.in. wyroki NSA z 10 lutego 2021 r., sygn. akt II OSK 1622/18; z 26 sierpnia 2021 r., sygn. akt II OSK 739/19).
Przymusowa interwencja realizuje w tym wypadku ważne cele społeczne
Sąd wskazał również, że w orzecznictwie NSA wielokrotnie wskazywano także, że obowiązek szczepień wynika bezpośrednio z ustawy, a ustawodawca przewidział odpowiedni mechanizm poprzedzający wykonanie szczepienia, tj. badanie kwalifikacyjne celem stwierdzenia czy nie istnieją w danym indywidualnym przypadku przeciwwskazania do wykonania szczepienia. Tego rodzaju rozwiązanie nie prowadzi zatem do naruszenia praw i wolności oraz godności człowieka (por. wyrok NSA z 19 grudnia 2018 r., II OSK 2547/18). Obowiązek szczepienia stanowi wprawdzie ingerencję w integralność fizyczną osoby i jako przymusowa interwencja medyczna wchodzi w zakres gwarancji prawa do poszanowania życia prywatnego, jednakże ustawowy nakaz szczepień i wynikające stąd sankcje administracyjne realizują ważne cele społeczne, to jest ochronę zdrowia publicznego i ochronę praw innych osób (zob. wyrok Wielkiej Izby ETPCz z 8 kwietnia 2021 r., Vavřička i inni, 47621/13).