Według Ministerstwo Zdrowia w ramach programu bezpłatnych szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) od 1 czerwca do 28 września zaszczepiono w Polsce 111 126 dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat (71 010 dziewcząt i 40 116 chłopców). Jednak do szczepienia tego kwalifikuje się 800 tys. nastolatków z roczników 2010 i 2011 - wyliczył w podczas konferencji V-Forum 2023 przewodniczący Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych prof. Adam Antczak.
Zdaniem specjalistów konieczne jest dalsze rozwijanie programu bezpłatnych szczepień przeciw HPV. - Mam nadzieję, że program powszechnych szczepień przeciw HPV będzie się rozkręcał i do 1 czerwca 2024 ok. 50-60 proc. 12- i 13-latków zostanie zaszczepionych - twierdzi prof. Andrzej Nowakowski, kierujący Poradnią Profilaktyki Raka Szyjki Macicy i Centralnym Ośrodkiem Koordynującym w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie.
Dla kogo szczepienie przeciwko HPV bezpłatne?
Program bezpłatnych szczepień przeciw wirusowi HPV ruszył 1 czerwca 2023 i był zapowiedziany w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej (NSO). Rodzice i opiekunowie mogą zapisywać nastolatki kwalifikujące się do tego szczepienia poprzez Internetowe Konto Pacjenta, bezpośrednio w placówce lub za pośrednictwem infolinii.
Szczepienia te są bezpłatne. Zaleca się je dziewczętom oraz chłopcom, gdyż zakażenia HPV dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Ludzki wirus brodawczaka przenoszony jest przez kontakty seksualne i odpowiada u kobiet za zachorowania na raka szyjki macicy, raka pochwy i sromu, a u mężczyzn za raka prącia, ponadto także za raka odbytu i nowotwory okolic głowy i szyi u obu płci.
Jakie są szczepionki przeciwko HPV?
Program szczepień przeciw HPV daje możliwość wyboru szczepionki pomiędzy szczepionkami o różnym zakresie ochrony 2-walentną, a 9-walentną. Schemat podania w obu przypadkach jest dwudawkowy. Rekomendowany odstęp między dawkami wynosi 6 miesięcy. Druga dawka nie powinna być podana później niż po 12 miesiącach od pierwszej.
Na razie na szczepienie od 28 września 2023 r. do 31 grudnia 2024 r. zapisanych jest 6 578 nastolatków, w tym 4 121 dziewczynek i 2 457 chłopców.
Do jakiego wieku warto szczepić się przeciwko HPV?
Eksperci podkreślają, że choć szczepienia przeciw HPV są najbardziej skuteczne w grupie nastolatków, to są zalecane także osobom dorosłym. Nie ma górnej granicy wieku, do której warto się zaszczepić.
W każdym wieku warto się zaszczepić, nawet jeśli kobieta jest nosicielką wirusa HPV. Oczywiście, taką decyzję należy rozważać indywidualnie, razem z pacjentką, która musi być świadoma, że w jej przypadku skuteczność profilaktyczna szczepienia może być mniejsza; jeśli jednak prowadzi życie intymne, to szczepienie ma sens – przekonuje dr Anna Dańska-Bidzińska z II Kliniki Położnictwa i Ginekologii Oddziału Ginekologii Onkologicznej Szpitala Klinicznego im. ks. Anny Mazowieckiej.
Zaznacza, że szczepionka chroni nie tylko przed rakiem szyjki macicy, ale działa też przeciw innym chorobom nowotworowym spowodowanym wirusem HPV, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Dodatkową zachętą do tych szczepień jest to, że od 1 września jedna ze szczepionek przeciw HPV znajduje się na liście bezpłatnych leków dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia. A powyżej tego wieku jest refundowana w 50 procentach.
Jeden z najgroźniejszych nowotworów, jakim jest rak szyjki macicy, wciąż stanowi poważne wyzwanie dla naszej opieki medycznej. "W latach 50. XX w. w Polsce występował on częściej niż rak piersi. Obecnie spada zachorowalność, z czego bardzo się cieszymy, choć wciąż jest wiele do zrobienia, gdyż nadal zachorowalność jest wyższa niż w krajach Europy Zachodniej" – podkreśla prof. Andrzej Nowakowski.
Przez wiele lat realizowano u nas program badań przesiewowych, głównie przy użyciu cytologii, pozwalającej wykrywać stany przednowotworowe. Okazało się to jednak niewystarczające. Specjalista zwraca uwagę, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie uznaje już cytologii za wiarygodne badanie przesiewowe, a jedynie test w kierunku wirusa HPV. Z badań wynika, że najbardziej zagrożone rakiem szyjki macicy są kobiety zakażone tym patogenem, a taki test może go wykryć.
Według WHO znaczne zmniejszenie zachorowań na raka szyjki macicy jest możliwe przy spełnieniu trzech warunków: zaszczepienia ok. 90 proc. dziewcząt, objęcia ok. 70 proc. kobiet skutecznymi badaniami przesiewowymi, a 90 proc. kobiet powinna być objęta leczeniem stanów przedrakowych. Wierzę jednak, że dzięki zmianom, które dziś wprowadzamy, za 20-30 lat rak szyjki macicy nie będzie już problemem zdrowia publicznego – zaznacza prof. Andrzej Nowakowski.