Puls, obok temperatury ciała, ciśnienia krwi i oddechu jest jednym z podstawowych parametrów życiowych, który dostarcza informacji na temat ogólnej stabilności organizmu. Tętno można mierzyć w różnych miejscach ciała - głównie tam, gdzie tętnice znajdują się bliżej powierzchni skóry. Najczęściej pomiaru tętna dokonuje się na tętnicy promieniowej na nadgarstku lub tętnicy szyjnej.
Dlaczego mierzenie tętna jest ważne?
Mierzenie pulsu jest ważne z kilku powodów. Są to m.in.:
- Ocena czynności serca. Wysokość pulsu dostarcza cennych informacji na temat funkcji serca. Umożliwia także ocenę częstości skurczów serca na minutę.
- Monitorowanie aktywności fizycznej. Podczas wysiłku fizycznego tętno zazwyczaj wzrasta, aby dostarczyć więcej tlenu i składników odżywczych do mięśni. Mierzenie pulsu podczas i po treningu może pomóc w dostosowywaniu intensywności ćwiczeń i monitorowaniu postępów.
- Ocena poziomu stresu i zmęczenia. Podwyższone tętno może być oznaką stresu lub zmęczenia organizmu. Regularne monitorowanie pulsu może pomóc w identyfikacji sytuacji stresowych i śledzeniu zmian w odpowiedzi organizmu.
- Monitorowanie stanu zdrowia. Nieprawidłowości w tętnie mogą być wskazaniem problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, zaburzenia krążenia, nadciśnienie czy problemy hormonalne. Regularne pomiary pulsu mogą pomóc w wczesnym wykrywaniu tych problemów.
- Ocena skuteczności leczenia. Dla osób z chorobami serca lub innymi schorzeniami, mierzenie pulsu może pomóc w ocenie skuteczności leczenia i monitorowaniu ewentualnych poprawek lub pogorszeń stanu zdrowia.
Jak prawidłowo zmierzyć puls?
Mierzenie tętna można przeprowadzić samodzielnie w kilku prostych krokach. Oto instrukcja, jak mierzyć tętno na nadgarstku:
- Przygotowanie. Usiądź w spokojnym miejscu i zrelaksuj się. Jeśli jesteś po aktywności fizycznej, poczekaj kilka minut, aby twoje tętno wróciło do spoczynku.
- Znalezienie tętnicy. Znajdź tętnicę promieniową, która znajduje się na wewnętrznej stronie przedramienia, tuż pod podstawą kciuka. Możesz użyć dwóch palców (najczęściej używane są palce wskazujący i środkowy) do wyczucia pulsacji.
- Pomiar. Połóż dwa palce na tętnicy i naciskaj lekko, aż poczujesz pulsację. Nie naciskaj zbyt mocno, aby nie zakłócić naturalnego pulsu.
- Liczenie uderzeń. Rozpocznij liczenie uderzeń przez 15 sekund. Następnie pomnóż wynik przez 4, aby uzyskać liczbę uderzeń na minutę.
- Zapamiętaj puls. Zapisz uzyskaną liczbę uderzeń serca na minutę lub zapamiętaj ją.
Dobrym pomysłem jest zaopatrzenie się w pulsometr, nazywany także pulsomierzem lub tętnomierzem. Urządzenie to pozwala na bieżąco monitorować pracę serca. Istnieje także wiele aplikacji i urządzeń, które mogą pomóc w monitorowaniu pulsu.
Jaki powinien być prawidłowy puls?
Normalne tętno dla dorosłego człowieka w spoczynku wynosi zazwyczaj od 60 do 100 uderzeń na minutę, ale różnice mogą być uzależnione od wielu czynników, takich jak wiek, kondycja fizyczna, poziom aktywności czy obecność pewnych chorób. Oto ogólne wytyczne dotyczące zakresów pulsu dla różnych grup ludzi:
- Noworodki (do 1. roku życia): zakres pulsu: 120-160 uderzeń na minutę.
- Dzieci (1-10 lat): zakres pulsu: 80-120 uderzeń na minutę.
- Dorośli (powyżej 10 lat): zakres pulsu w spoczynku: 60-100 uderzeń na minutę.
- Dorosłe osoby aktywne fizycznie: U osób aktywnych fizycznie pulsu w spoczynku często utrzymuje się na niższym poziomie, nawet poniżej 60 uderzeń na minutę. Dla wielu sportowców może to być zakres od 40 do 60 uderzeń na minutę.
O czym świadczy wysoki puls?
Wysoki puls, czyli przyspieszona częstość bicia serca, może być wynikiem różnych czynników takich jak np. aktywność fizyczna, stres i emocje takie jak nerwowość czy ekscytacja oraz nadmierna konsumpcja kofeiny.
Do wzrostu pulsu mogą prowadzić także poważniejsze czynniki takie jak gorączka, odwodnienie, zawroty głowy czy problemy zdrowotne takie jak nadczynność tarczycy, choroby serca, anemia, infekcje czy inne schorzenia układu krążenia.
O czym świadczy zbyt niskie tętno?
Zbyt niski puls może być normalne dla osób w doskonałej kondycji fizycznej. W innych przypadkach może wskazywać na problemy zdrowotne takie jak niedoczynność tarczycy, choroby serca, choroby układu krążenia, zakażenia, niedobór elektrolitów takich jak potas czy magnez, zmiany hormonalne (głównie u kobiet), a także choroby neurologiczne i otyłość. Na niski puls mogą także wpływać przyjmowane leki oraz wiek.
Jeśli tętno jest regularnie zbyt niskie lub zbyt wysokie lub jeśli towarzyszą mu inne objawy konieczna jest konsultacja z lekarzem.