Funkcje wątroby – dlaczego jest taka ważna?

Wątroba pełni tak wiele ważnych funkcji, że trudno wskazać, która z nich jest najważniejsza. Przede wszystkim stanowi główny filtr naszego organizmu. W każdej minucie przepływa przez nią aż 1,5 litra krwi, którą musi oczyścić. To oczyszczanie jest niezbędne, gdyż do wątroby dociera szereg niekorzystnych substancji (pochodzących m.in. ze sztucznych dodatków do jedzenia, barwników, leków, jak również alkoholu), które, gdyby dostały się bezpośrednio do krwioobiegu, mogłyby spowodować zatrucie organizmu. Ponadto wątroba bierze udział w przemianie białek, tłuszczy oraz węglowodanów. Bez niej niemożliwe byłoby więc prawidłowe trawienie tych składników odżywczych, co przekładałoby się na gorzej funkcjonujący organizm. Wątroba jest też bardzo ważnym organem odpowiedzialnym za przemianę oraz magazynowanie witamin m.in. A, D, czy B12.

Bardzo istotną funkcją wątroby jest utrzymanie stałego poziomu cukru we krwi. Nie powinien on spaść poniżej pewnej wartości (musi wynosić od 80 mg/dl do 120 mg/dl), gdyż wówczas spowodowałoby to hipoglikemię, a wraz z nią osłabienie i złe samopoczucie. Nie może też wzrosnąć ponad normę, gdyż wywołałoby to hiperglikemię. Aby nie dopuścić do wahań cukru w organizmie, wątroba zaczyna więc go magazynować w postaci glikogenu. W momencie, gdy mamy dłuższą przerwę w jedzeniu i słabniemy, wątroba uwalnia glukozę i poziom cukru się wyrównuje, a my czujemy się lepiej.

Do istotnych funkcji wątroby zaliczyć też trzeba:

wytwarzanie heparyny przeciwdziałającej krzepnięciu krwi,
udział w termoregulacji ciała,
udział w odporności organizmu,
wytwarzanie żółci,
regulację gospodarki żelaza i miedzi.











Budowa człowieka – narządy – gdzie jest wątroba?

Wątroba jest największym oraz najcięższym narządem w naszym ciele. Waży aż 1,5 kilograma i ma kolor czerwono-brązowy. Dzieli się na cztery płaty, które różnią się między sobą wielkością i kształtem. Miąższ wątroby jest dość miękki i kruchy, dlatego może łatwo pęknąć w wyniku mocniejszego upadku, czy urazu. Ze względu na swoją miękkość, wątrobę trudno wyczuć palcami podczas badania. Zwłaszcza, że nie jest unerwiona, więc nawet przy mocniejszym ucisku trudno o odczuwanie bólu. Kto jednak próbuje ją namierzyć, ten powinien szukać jej po prawej stronie jamy brzusznej, tuż pod przeponą. Jej większa część znajduje się w prawym podbrzeżu, a dokładnie na wysokości 10 przestrzeni międzyżebrowej, a pozostałe części w górnej części nadbrzusza i lewego podbrzeża. U dorosłych osób, które są zdrowe i nie mają powiększonej wątroby, jest ona prawie całkowicie przykryta żebrami, jednak u dzieci może ona wystawać ponad łuk żebrowy.

Media

Wątroba zbudowana jest z licznych i bardzo małych płacików, które leżą na sobie jeden na drugim. Mają one około 1-2 mm średnicy i dość nieregularny kształt. Płaciki te składają się w przeważającej części z hepatocytów, czyli komórek wątrobowych odpowiedzialnych za produkcję żółci. Pomiędzy hepatocytami przechodzą bardzo cienkie naczynia włosowate, w których krąży krew oczyszczająca komórki wątrobowe. Ścianki tych naczyń tworzą tak zwane komórki gwiaździste, które wchodzą w skład układu odpornościowego człowieka. Odpowiedzialne są one przede wszystkim za wyłapywanie i unieszkodliwianie bakterii oraz toksyn, które dostają się do wątroby. Stanowią 1/10 ogólnej masy wątroby.

Ukrwienie wątroby różni się od ukrwienia innych narządów, przede wszystkim dlatego, że główną rolą wątroby jest oczyszczanie organizmu z toksyn. Musi ona więc filtrować krew i następnie czystą zwracać do krwiobiegu. Krew dostarczana jest do wątroby za pomocą żyły wrotnej oraz tętnicy wątrobowej (wizualizację anatomii wątroby można zobaczyć tutaj: http://essentiale.pl/watroba). Żyła wątrobowa dostarcza do wątroby krew z różnych organów przewodu pokarmowego, a więc z jelit, trzustki, żołądka. Tę krew musi wątroba oczyścić. Z kolei tętnica wątrobowa dostarcza jej krew, która ją odżywia i wzmacnia, albowiem nasycona jest w 95 % tlenem oraz substancjami odżywczymi. Krew z wątroby odprowadzana jest trzema żyłami wątrobowymi, przez żyłę główną dolną, do prawego przedsionka serca.

Najczęstsze choroby wątroby

Ze względu na to, że chora wątroba nie boli, powinniśmy zwracać większą uwagę na pierwsze, subtelne sygnały płynące z naszego organizmu, które świadczyłyby o jej niedomaganiu. Do tego typu symptomów zalicza się m.in.: osłabienie, apatię, częste wzdęcia, trudności z trawieniem tłustszych posiłków, nudności. Obserwacja swojego ciała jest bardzo ważna, gdyż w porę wyłapane choroby wątroby w większości przypadków mogą być szybko wyleczone. O tym, jakie są najczęstsze przyczyny chorób wątroby i o tym, jakie je leczyć, możesz dowiedzieć się tutaj: http://essentiale.pl/najczestsze-choroby-watroby.

Stłuszczenie wątroby

Stłuszczenie wątroby to najczęstsza przypadłość, jaka dopada nas w obecnych czasach. A wszystkiemu winna jest nieodpowiednia, bo przeładowana węglowodanami dieta oraz alkohol. Ze względu na przyczynę powstania tej choroby dzieli się ją na niealkoholowe stłuszczenie wątroby (niewłaściwe odżywianie) oraz alkoholowe – wywołane przez nadmierne spożycie napojów wyskokowych. Stłuszczenie wątroby objawia się przede wszystkim przez powiększenie rozmiarów tego narządu, co najczęściej widoczne jest na obrazie usg. Do stłuszczenia dochodzi wówczas, gdy nadmierna ilość tłuszczu kumulowana jest w hepatocytach (komórkach wątrobowych), powodując ich rozdęcie i przez to też gorsze funkcjonowanie. Najlepszym sposobem na wyleczenie stłuszczenia wątroby jest odstawienie czynnika, który je powoduje, a więc tłustego i słodkiego jedzenia, jak również alkoholu. Zaleca się też włączenie regularnej aktywności fizycznej w celu pozbycia się nadmiaru tkanki tłuszczowej.





Media

Ostra niewydolność wątroby

Ostra niewydolność wątroby (ALF) jest najrzadszą, ale też najbardziej zagrażającą życiu chorobą wątroby. Dochodzi do niej w momencie uszkodzenia dużej ilości miąższu, które skutkuje niemożnością dalszego, normalnego funkcjonowania. A to dlatego, że pozostałe, aktywne hepatocyty nie są w stanie przejąć głównych funkcji wątroby, a w szczególności jej roli metabolicznej i białkotwórczej. W wyniku nagłego osłabienia narządu i znacznego spadku niewydolności dochodzi do zaburzeń krzepnięcia oraz encefalopatii. Bardzo często mają też miejsce: obrzęk mózgu, niewydolność nerek, dyselektrolitemia, jak również zaburzenia hemodynamiczne. Główną przyczyną wystąpienia ostrej niewydolności wątroby jest zatrucie lekami np. przedawkowanie paracetamolu, zatrucie grzybami lub innymi, szkodliwymi dla człowieka substancjami chemicznymi. Dokładny opis wszystkich możliwych przyczyn pojawiania się tej choroby znajduje się w tabeli nr 1.

Przyczyny ostrej niewydolności wątroby

I. Wirusy HAV, HBV, HDV, HEV, HSV, CMV, EBV,HVZ

II. Leki

Hepatotoksyny właściwe (uszkodzenie wątroby zależne jest tu od dawki leku) np.paracetamol, tetracykliny, sulfonamidy
Uszkodzenie wątroby w wyniku osobniczej nadwrażliwości na jakieś leki (niezależnie od dawki) – halotan, hydrazyd, rifampicyna i in.

III. Związki chemiczne i toksyny roślinne

Czterochlorek węgla, fosfor żółty
Amotoksyny z muchomora sromtnikowego

IV. Naczyniowe i krążeniowe

Niewydolność prawo-komorowa serca
Zespół Budd-Chiari, VOD
Wstrząs (niedokrwienie wątroby)

V. Metaboliczne

Ostre stłuszczenie wątroby w ciąży
Choroba Wilsona
Zespół Rey’a
Galaktozemia, tyrozynemia

VI. Inne

Nacieki nowotworowe w wątrobie (przerzuty, chłoniak)
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
Nie podjęcie czynności przez przeszczepioną wątrobę

VII. Nieustalone

Jak najszybsze rozpoznanie ostrej niewydolności wątroby jest często warunkiem uratowania życia. Podstawą tego rozpoznania jest stwierdzenie u chorego zaburzeń psychicznych, które są skutkiem encefalopatii i obrzęku mózgu. Poza tym, że chory może zachowywać się inaczej niż zwykle, nieadekwatnie do sytuacji, może u niego wystąpić również: senność, zaburzenia mowy, brak reakcji na ból, drżenia mięśniowe, czy osłabione odruchy. W każdym takim przypadku konieczne jest wezwanie pogotowia. Zatrucie wątroby i związana z tym jej niewydolność ma bowiem często skutki śmiertelne.




































Wirusowe zapalenie wątroby

Do wirusowego zapalenia wątroby dochodzi w wyniku zakażenia go wirusem typu A, B, C, D lub E. Konsekwencją działania wirusów jest uszkodzenie komórek wątroby i rozwinięcie się stanu zapalnego. Zakażeniu wirusem typu A sprzyja brak higieny, nie mycie rąk przed jedzeniem lub po powrocie do domu. Wirus ten może przedostać się do naszego ciała, gdy dotykamy brudnej klamki na drzwiach w urzędzie lub też trzymamy poręcz w komunikacji miejskiej, a następnie wkładamy coś sobie do buzi np. pojadamy chrupki (nie myjąc rąk). Wirus typu B, który jest najbardziej rozpowszechniony w dzisiejszych czasach, może być przekazany podczas stosunku płciowego bez zabezpieczenia, podczas przetaczania krwi, czy też kontaktu uszkodzonej skóry z krwią drugiego człowieka lub innym płynem, który może zawierać ten wirus np. wraz z potem, łzami, czy śliną. Zakażenie wirusem typu B sprawia, że jesteśmy bardziej podatni na zarażenie wirusem typu D. Wirus typu C wędruje do nas z kolei wówczas, gdy mamy kontakt z zakażoną krwią, czy to podczas zabiegu medycznego, czy to w gabinecie kosmetycznym.

Podrażnienie wątroby

Do podrażnienia wątroby może dojść nawet u zdrowego człowieka, nie jest więc ono kwalifikowane jako jednostka chorobowa, warto jednak o nim wspomnieć. Każdemu czasem zdarza się przeholować jednorazowo z alkoholem, czy też nadmierną ilością fast foodów, tłustym jedzeniem i słodyczami. Mogą one spowodować, że niektóre organy człowieka, w tym w szczególności wątroba, będą przeciążone. Podrażnienie wątroby może nastąpić również na skutek nadmiernego spożycia leków, a zwłaszcza popularnych tabletek od bólu głowy. W takim przypadku najlepszym sposobem leczenia wątroby jest kilkudniowa lekka dieta i ograniczenie przez jakiś czas produktów/substancji podrażniających ten narząd. Warto też w takich przypadkach wspomóc pracę wątroby sięgając po suplement z zawartością wyciągu nasion soi, który przyspieszy proces jej regeneracji.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!



Źródło:

E. I. Sklianskaja, Wątroba. Leczenie bez lekarstw, Warszawa 2010, s.7,8, 26-30
A. Laughin, Zdrowa wątroba, Wrocław, s. 8, 9, 12
A.Habior, Ostra niewydolność wątroby, "Postępy nauk medycznych" 2014, t. XXVII, nr 1, s. 24-30. Dostęp online 22 sierpnia 2019 http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/08/pnm_2014_024-030.pdf
http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/08/pnm_2014_024-030.pdf