Redaktor: Czy płuca człowieka mogą się starzeć?

Radosław Janczyk: Płuca jak każdy inny narząd w ciele człowieka podlega procesom starzenia. Proces ten ma różną indywidualną dynamikę oraz prowadzi do różnych skutków zdrowotnych. Podstawowym zadaniem płuc jest wymiana gazowa czyli pobieranie tlenu z powietrza i wydalanie dwutlenku węgla. Starzenie się płuc jest wypadkową naturalnych fizjologicznych zmian rozwijających się z wiekiem oraz zależy od przebytych chorób w okresie życia. Znaczące tu jest palenie papierosów, praca w dużym zapyleniu czy życie w miejscowościach mocno uprzemysłowionych zurbanizowanych, gdzie częściej występuje zjawisko SMOGu.

Red: Jak ćwiczyć gdy występuje smog?

RJ: Smog nie jest naturalnym zjawiskiem atmosferycznym! Występuje w miejscu dużej antropogenicznej emisji zanieczyszczeń do powietrza związanej z produkcją energii cieplnej w wyniku spalania w domowych piecach paliwa niskiej jakości. W połączeniu z niekorzystnymi warunkami pogodowymi takimi jak brak wiatru, czy brak opadów atmosferycznych nasila się kumulacja zanieczyszczeń przy gruncie.
Pamiętajmy, że spaliny samochodowe są drugim źródłem zanieczyszczeń, po emisji z sektora komunalno-bytowego.

W skład smogu wchodzi wiele szkodliwych dla zdrowia substancji. Do najbardziej istotnych należą:
• pył zawieszony, w tym frakcja PM10 i PM2,5 ( cząstki mniejsze niż 2,5 mikrometra, które docierają bezpośrednio do krwiobiegu!);
• kancerogenne metale ciężkie;
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne;
• czy oraz tlenki azotu i siarki.

Poza nasileniem się wielu chorób, Smog powoduje również zaostrzenia przewlekłych chorób płuc, a trzeba pamiętać, że 10 proc. dorosłych powyżej 40 roku życia ma przewlekłą obturacyjną chorobę płuc ( POChP ), zaś astmę - 4 proc. dorosłych ( badania UM w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu).
Dlatego w czasie występowania sytuacji smogowej (ogłaszanego tzw. alarmu smogowego) można stosować maski z filtrem (o ile nie ma do tego przeciwwskazań medycznych np. dla cierpiących na niewydolność układu oddechowego) lub po prostu ćwiczyć w zamkniętych pomieszczeniach np. siłownie które są wyposażone w odpowiednie systemy wentylacyjne i oczyszczacze powietrza.






Red: Jakie zmiany zachodzą w układzie oddechowym u osób starszych?

RJ: Wraz z wiekiem słabną mięśnie, również mięśnie oddechowe, zmniejsza się ruchomość w wyniku uogólnionego usztywnienia ścian klatki piersiowej oraz wszystkich stawów seniora. Zmniejsza się elastyczność tkanek miękkich przez co głębokość oddechów również się znacząco zmniejsza.

Postępujące zmiany anatomiczne w układzie oddechowym to:
• zwiększona grubość przegród międzypęcherzykowych
• maleje pojemność dyfuzyjna
• zwiększają się opory oddechowe
• maleje opór sprężysty płuc
• maleje powierzchnia pęcherzykowa
• zmniejsza się objętość powietrza pęcherzykowego
• parenchyma płucna (rusztowanie) otaczająca pęcherzyki ulega zanikowi








Red: Jakie mięśnie powinny interesować seniora?

RJ: Najważniejszym mięśniem oddechowym jest przepona dlatego tak ważne są ćwiczenia poprawiające jej elastyczność oraz siłę. Kontrola oddechu znajduje się w mózgu dlatego istotnym elementem rehabilitacji pulmonologicznej jest gimnastyka mózgu np. poprzez techniki medytacyjne, Tai Chi, jogę czy specjalne urządzenia służące wzmocnieniu mięśni wdechowych.
Znaczące w leczeniu jest rozciąganie pomocniczych mięśni oddechowych międzyżebrowych, mięśni brzusznych, mięśni szyi, mięśni klatki piersiowej czy mięśni pleców poprzez gimnastykę tułowia.

Red: Oddech przez nos czy przez usta?

RJ: W gimnastyce oddechowej ważne jest branie wdechu przez nos a dokonywanie wydechu przez usta.

Red: Najważniejsze pozytywne aspekty rehabilitacji pulmonologicznej to?

RJ: Rehabilitacja pulmonologiczna poprawia stan zdrowia, wydolność fizyczną w starszym wieku, zmniejsza uczucie duszności czy niepokoju jest więc czynnikiem spowalniającym procesy starzenia się płuc.

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020.