5 pytań o antykoncepcję hormonalną

1 Współczesne metody hormonalne bardzo się zmieniły od czasu wprowadzenia pierwszej pigułki antykoncepcyjnej. Obecne środki mają odmienny skład oraz często inną niż doustna drogę dostarczenia hormonów do organizmu. Obok tabletki kobieta ma do wyboru pierścienie antykoncepcyjne stosowane dopochwowo raz w miesiącu i plaster naklejany na skórę raz w tygodniu czyli metody, które kobieta zakłada samodzielnie oraz implant podskórny i wkładkę wewnątrzmaciczną, również z hormonami – zakładane w gabinecie ginekologicznym na kilka lat. Wszystkie te metody działają długo i niezwykle skutecznie, a różnią się pomiędzy sobą także składem hormonów. Ich różnorodność sprawia, że warto wyjaśniać wątpliwości z ginekologiem, aby mieć temat antykoncepcji pod pełną kontrolą i nie dopuszczać do sytuacji awaryjnych. Ginekolog dr Grzegorz Południewski odpowiada na kilka często zadawanych przez kobiety pytań

2 Nie ma stuprocentowo skutecznej antykoncepcji, ale zastosowanie hormonów jest najbardziej skutecznym sposobem zabezpieczenia przed nieplanowaną ciążą. Jej skuteczność pokazuje indeks Pearla - to wskaźnik, który określa liczbę ciąż na 100 kobiet, które stosują daną metodę przez rok (inaczej na 1300 cykli stosowania danej metody antykoncepcji). Im niższy wskaźnik, tym wyższa skuteczność danej metody. Dla tabletki antykoncepcyjnej wynosi on 0,1 przy idealnym stosowaniu. Jednak w praktyce skuteczność tabletek może być niższa – 6,0 do 8,0, w przypadku pomyłek takich jak pominięcie tabletki, zaburzeń żołądkowo jelitowych czy przyjmowania niektórych innych leków. Tego typu niespodzianek możemy uniknąć stosując tak zwane niecodziennie sposoby, takie jak pierścień antykoncepcyjny stosowany raz w miesiącu, plaster raz w tygodniu czy implant antykoncepcyjny zakładany podskórnie na 3 lata. Kobiety nie zapominają o nich tak jak o pigułce, a inna droga podania hormonów sprawia, że omijają układ pokarmowy i takie dolegliwości jak wymioty i biegunka nie obniżają ich skuteczności

3 Antykoncepcję dobiera lekarz po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i badań. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego przed włączeniem środka antykoncepcyjnego badanie powinno obejmować: dokładny wywiad lekarski, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie piersi, badanie ginekologiczne połączone z pobraniem rozmazu cytologicznego. Przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji hormonalnej obejmują między innymi żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (w tym obciążenia w wywiadzie rodzinnym), migreny z aurą, niektóre choroby wątroby, rak piersi (lub podejrzenie), niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych, ciążę lub podejrzenie ciąży. W przypadku takich problemów jak cukrzyca z powikłaniami naczyniowymi, znaczna otyłość można stosować metody zawierające tylko jeden hormon – progestagen (np. tabletki gestagenne czy implant). Można je stosować u kobiet palących papierosy po 35 roku życia, mających nadciśnienie tętnicze

4 Lekarz zalecając wybraną metodę hormonalną powinien brać pod uwagę czynniki zdrowotne, wiek, wagę, styl życia, to czy kobieta rodziła lub czy planuje dziecko w najbliższym czasie, a także czy jest skrupulatna i nie będzie zapominać o regularnym przyjmowaniu antykoncepcji. Niemniej ważne są także oczekiwania kobiety względem środków antykoncepcyjnych. Dla współczesnych kobiet, poza skutecznością, liczy się dobre samopoczucie oraz wygoda i komfort stosowania. Obecnie kobiety mają coraz większy wybór środków antykoncepcji hormonalnej. Mogą rozważać przyjmowanie antykoncepcji codziennej lub metod stosowanych raz w miesiącu, raz w tygodniu lub raz na parę lat. Ze stosowaniem preparatów niecodziennych wiąże się mniejsze ryzyko popełniania błędów, co znacząco podnosi ich skuteczność. Dodatkowo, sposób dostarczania hormonów w tych metodach zapewnia dobry efekt przy małym i równym ich stężeniu w krwi. Szczególnie efektywnie hormony wchłaniają się przy zastosowaniu pierścienia antykoncepcyjnego, który uwalnia je w pochwie i stąd dopiero przechodzą one do krążenia. Ten sposób podania hormonów omija układ pokarmowy i zmniejsza ryzyko występowania pewnych dolegliwości towarzyszących klasycznej pigułce. W efekcie wpływa to na zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich objawów jak bóle głowy wynikające z wahań hormonów, osłabienie libido, wahania nastrojów

5 Po rozpoczęciu stosowania antykoncepcji hormonalnej zaleca się odwiedzić gabinet ginekologiczny na wizytę kontrolną po 3 miesiącach. W późniejszym czasie kobiety, które nie mają żadnych dolegliwości, mogą odbywać taką wizytę raz w roku. Wizyta kontrolna obejmuje wywiad lekarski, kontrolę ciśnienia krwi, badanie ginekologiczne, badanie cytologiczne według ogólnie obowiązującego schematu i badanie piersi. Dodatkowo, można wykonać badanie usg piersi (raz na 1-1,5 roku), usg narządu rodnego, rzadziej zalecane są badania biochemiczne (lipidogram, poziom glukozy, ocena funkcji wątroby). Wskazania do tych badań są ustalane indywidualnie przez lekarza dla każdej pacjentki

6 Dobranie metody antykoncepcji jest sprawą indywidualną każdej kobiety. Zdarza się, że kobieta nie czuje się komfortowo podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej, skarży się na złe samopoczucie. Warto pamiętać, że obecnie mamy do wyboru wiele różnych tabletek antykoncepcyjnych, pierścienie, plaster, implant czy wkładkę domaciczną. Zmiana preparatu może przynieść poprawę w przypadku takich powikłań jak bolesność piersi, zwiększenie masy ciała (często związane z nadmiernym łaknieniem), przebarwienia skóry, trądzik, spadek libido, dolegliwości ze strony układu trawiennego, wahania nastrojów. Czasami potrzeba spróbować kilku preparatów, zanim uda się znaleźć taki, który będzie dobrze tolerowany