We wtorek, 28 maja Fundacja GrowSPACE zaprezentowała szczegółowe propozycje zmian w publicznej ochronie zdrowia - Pakiet Młodego Pacjenta/ki. Ma on dać młodym pacjentom prawo wyboru, by dobrowolnie mogli decydować, czy chcą w obecności rodzica, czy samodzielnie skorzystać z pomocy lekarza.
Główne założenia Pakietu Młodego Pacjenta/ki
Pakiet Młodego Pacjenta/ki ma za zadanie dać młodym pacjentom prawo wyboru. Chodzi o to, by dobrowolnie decydowali, czy chcą w obecności rodzica, czy samodzielnie skorzystać z pomocy lekarza, a konkretnie z trzech grup specjalistów. Propozycje dotyczą wyłącznie publicznej ochrony zdrowia. W Pakiecie Fundacji GrowSPACE znajdują się następujące elementy:
1) Pierwszy punkt dotyczy specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym. Chcemy, by młodzi ludzie od 15. roku życia mogli samodzielnie korzystać z konsultacji psychologów, terapeutów i psychiatrów.
2) Drugi punkt, dotyczy zdrowia reprodukcyjnego. Chcemy, by młode dziewczyny od 15. roku życia miały możliwość samodzielnej konsultacji oraz wykonania podstawowych badań u ginekologa. Ważne jest też zagwarantowanie poufności w gabinecie.
3) Trzeci punkt skupia się wokół najprostszych problemów zdrowotnych – chodzi o swobodny dostęp do opieki pediatrycznej. Nie ma żadnych przeszkód, by młody człowiek od 15. roku życia mógł samodzielnie głosić się do pediatry z przeziębieniem, bólem brzucha czy gardła lub przyszedł na przykład na badania krwi. W tym punkcie znajduje się także zdrowie młodych mężczyzn (np. badanie okolic intymnych) czy dostęp do szczepień nieobowiązkowych (takich jak np. przeciwko HPV).
Zmiana wieku zgody kumulatywnej
Dodatkową kwestią propozycji jest zmiana wieku zgody kumulatywnej (rodzic + młoda osoba). Od 13 roku życia dziecko uzyskuje tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Pomysłodawcy jako przykład podali, że już od 13. roku życia młody człowiek może wyrażać zgodę na przetwarzanie swoich danych. Zaproponowany przez nich pakiet zawiera propozycję obniżenia wieku zgody kumulatywnej do przedziału wiekowego 13-15. Wówczas młody pacjent pod okiem swojego rodzica i lekarza-specjalisty ma poczucie sprawczości i współodpowiedzialności za swoje zdrowie. Pomysłodawcy wskazali, że w innych krajach Europ, np. w Belgii zgoda kumulatywna zaczyna się już od 12. roku życia. W Niemczech już od 14. roku życia młody pacjent jest dopuszczany do głosu.
Ochrona zdrowia wymaga działań naprawczych
Członek Zarządu Fundacji GrowSPACE Dominik Kuc podkreślił, że ochrona zdrowia to kluczowy element systemu, który od lat wymaga działań naprawczych. Dodał, że jako Fundacja GrowSPACE chcą, by spojrzeć na ten proces z perspektywy młodzieży. W jego ocenie obowiązujące przepisy w sprawie nastoletnich pacjentów komplikują życie zarówno dzieci, jak i ich rodziców. Najwyższy czas uznać podmiotowość młodzieży. Dlatego jako Fundacja GrowSPACE chcemy zaproponować Pakiet Młodego Pacjenta/ki - powiedział.
Głos lekarzy i lekarek
Klara Nadolska, młoda lekarska, współautorka Pakietu zaznaczyła, że uznanie podmiotowości dziecka to także okazanie szacunku dla czasu jego rodzica i umiejętności wychowawczych. Musimy zapewnić młodym ludziom samodzielny dostęp do konsultacji, badań oraz procesu leczenia, bowiem lekarz patrzy na swojego pacjenta holistycznie. Już podczas pierwszej wizyty często mamy do czynienia jednocześnie z wywiadem, badaniami oraz propozycją najlepszej terapii - powiedziała. Przypomniała także, że nastolatek podczas wizyty u lekarza może zadbać o swoją intymność i poprosić lekarza o to, by rodzic, bądź jego opiekun nie było obecny w czasie badania medycznego.
Zmiany w prawie
Pomysłodawcy przypomnieli, że obecne regulacje wynikają m.in. z Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, czy Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Kodeks cywilny wskazuje, że pełną zdolność do czynności prawnych nabywamy dopiero od 18. roku życia. Pakiet ma na celu poszerzyć zakres ograniczonej zdolności. Pomysłodawcy wskazali, że ich propozycje wymagają rozwiązań ustawowych w kilku punktach. Świadczenia zdrowotne są objęte ogólną zasadą, która nie podlega różnicowaniu z uwagi na specjalizację. Wytłumaczyli, że oznacza to zmianę kilku przepisów i ogólnie przyjętych zasad. Ewentualna ustawa dot. wieku pacjentów byłaby stosowana w pierwszeństwie przed k.c. Zmiana przepisów u.p.p. i u.z.l. w zakresie zgody – wprowadzająca samodzielność w grupie 15-18 w wybranych obszarach sprawiłaby, że zasady dot. informacji medycznej i tajemnicy lekarskiej również uległyby zmianie. Z kolei w przypadku obniżenia wieku zgody kumulatywnej do 13. roku życia, wystarczy po prostu zmienić widełki wiekowe w art. 17 u.p.p.