Polska się starzeje. Nadciąga wiekizm

14 listopada obchodzimy Ogólnopolski Dzień Seniora. To szczególnie ważna data w Polsce, ponieważ w ciągu trzech dekad znajdziemy się w grupie najstarszych społeczeństw na świecie. Według raportu GUS do 2050 roku liczba osób powyżej 60. roku życia może sięgnąć blisko 14 milionów, co będzie stanowić 40 proc. mieszkańców naszego kraju. Obecnie niemal co czwarta osoba w Polsce jest w wieku senioralnym. To znaczny wzrost w porównaniu do roku 2016, gdy ogólny procent osób 60+ w Polsce wynosił 16 proc.

Jak Polska plasuje się na tle innych krajów Europy? Według badań Eurostatu odsetek ludności w wieku 65+ wzrasta we wszystkich państwach członkowskich UE. Polska jednak starzeje się wyjątkowo szybko. Jak podaje Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), w 2050 roku znajdziemy się w dziesiątce państw świata, których obywatele będą mieli najwyższą średnią wieku.

To idzie wiekizm

- Zmiany demograficzne idą w parze z przemianami w stylu życia i relacji społecznych - wyjaśnia Tomasz Piłat, dyrektor Akademii Opiekunów zajmującej się specjalistycznym wsparciem opiekunów osób starszych w ich codziennej pracy. - Przy jednoczesnym wzroście liczby seniorów maleje liczba ludzi młodych, którzy często decydują się na migrację zarobkową lub po prostu wybierają tryb życia, w którym nie ma miejsca na opiekę nad starszym członkiem rodziny. Model rodziny, w którym to najpierw dzieci, a później wnukowie opiekują się własnymi dziadkami bądź rodzicami, powoli przestaje funkcjonować - podkreśla.

Coraz częściej mówi się również o wiekizmie jako nowym trendzie dotykającym Polskę i pozostałe kraje europejskie. Według najnowszych badań European Social Survey prowadzonych przez międzynarodową grupę specjalistów wiekizm jest jednym z najczęstszych rodzajów dyskryminacji dotykającym obecnie co trzecią osobę dorosłą. Zjawisko odnoszące się do dyskryminacji ze względu na wiek dotyczy problemów takich, jak lekceważenie oraz nierówne traktowanie osób starszych w różnych aspektach życia, między innymi w miejscu pracy oraz tam, gdzie seniorów postrzega się jako niepotrzebnych i problematycznych.

- Potrzebujemy zmiany sposobu myślenia w naszym społeczeństwie. Izolując osoby starsze, przyczyniamy się do szybszego pogarszania ich stanu zdrowia. To może mieć katastrofalne skutki w momencie, gdy te osoby stanowić będą dominującą grupę społeczną. Już w tej chwili powinniśmy walczyć o zmianę postaw i wdrażać programy aktywizujące starszych obywateli - podkreśla Piłat.

Potrzebni opiekunowie

Aktywność i dobra kondycja osoby starszej, zwłaszcza w bardziej zaawansowanym wieku, zależy w dużej mierze od rodzaju pozyskanego przez nią wsparcia z zewnątrz. Co trzeci senior w Polsce wymaga pomocy w jakiejś czynności codziennego życia. Zgodnie z wynikami Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności (EU-SILC) około 30 proc. osób starszych mieszkających w Polsce uznało, że ich zdrowie jest złe lub nawet bardzo złe. Osoby te mają trudności z codziennym funkcjonowaniem, które wiąże się z realizacją bardziej wymagających czynności domowych, na przykład z wyrzuceniem śmieci.

- Wiele starszych osób po 70. roku życia skarży się na problemy z przemieszczaniem się. Prawie co drugi badany w tej grupie nie jest w stanie przejść samodzielnie 500 metrów. A w przypadku niektórych seniorów wystarczy niewielka pomoc, by mogli prowadzić satysfakcjonujące i aktywne życie - wskazuje Piłat. - Z badań wynika jednak, że już teraz wielu z nich nie może liczyć ani na pomoc opiekuna rodzinnego, ani na pomocy instytucjonalnej.

Z szacunków Akademii Opiekunów wynika, że uwzględniając tylko seniorów po 80. roku życia nawet 35 tys. osób potrzebuje codziennego wsparcia, lecz nie może liczyć na żadną pomoc. Dostępnych miejsc w domach opieki społecznej przeznaczonych dla osób w podeszłym wieku jest tylko około 16 tysięcy. Brakuje też miejsc w punktach dziennej opieki lub przyjmujących osoby starsze na część dnia. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie opiekunów, zwłaszcza członków rodzin osób podopiecznych - tak, by dbając o swoich bliskich, sami nie podupadali na zdrowiu i mogli cieszyć się dobrą kondycją psychiczną.

- Jako społeczeństwo musimy dbać, by osoby starsze cieszyły się jak najdłużej dobrym zdrowiem fizycznym i psychicznym. Ale powinniśmy myśleć nie tylko o seniorach wymagających opieki, ale także o tych, którzy im tą opiekę zapewniają, czyli opiekunach osób starszych. To wyjątkowa grupa zawodowa, dla której nigdy nie zabraknie pracy - podsumowuje Piłat.