Od stycznia do sierpnia 2023 roku odnotowano w Polsce 10 378 zamachów samobójczych, z których 3620 zakończyło się zgonem. Według danych Komendy Głównej Policji, to o odpowiednio 4,5 proc. i 4,6 proc. więcej niż przed rokiem. Tymczasem istnieje zjawisko, które może realnie przyczynić się do zmniejszenia tych liczb. Mowa o efekcie Papageno.
Efekt Papageno po raz pierwszy został zidentyfikowany w 2010 roku przez austriackiego badacza Thomasa Niederkrotenthalera. Profesor Thomas Niederkrotenthaler kieruje grupą badawczą ds. zapobiegania samobójstwom na Uniwersytecie Medycznym w Wiedniu i jest założycielem Wiener Werkstaette for Suicide Research, jednej z wiodących grup badawczych zajmujących się samobójstwami w Europie Środkowej.
Co to jest efekt Papageno?
Thomas Niederkrotenthaler wraz ze swoim zespołem po raz pierwszy zidentyfikował i scharakteryzował zmniejszający ryzyko samobójstw potencjał narracji medialnych o opanowaniu kryzysu, nadziei i wyjściu z myśli samobójczych. To właśnie efekt Papageno, o którym wydał obszerne publikacje.
Efekt zawdzięcza swoją nazwę bohaterowi jednej z najsłynniejszych oper Mozarta pt. "Czarodziejski flet". Papageno myśli o samobójstwie z powodu nieszczęśliwej miłości, ale trzech jego przyjaciół podsuwa mu inne sposoby rozwiązania problemu i daje wsparcie, dzięki któremu bohater odzyskuje nadzieję, wychodzi z kryzysu samobójczego, odnajduje miłość i szczęście.
Zdaniem badaczy i psychologów, przedstawienie tematu samobójstwa w kontekście nadziei i możliwości wyjścia z kryzysu realnie pomaga osobom doświadczającym kryzysu. Rozwiązań, które niosą pomoc jest współcześnie bardzo dużo i to na nich powinno się koncentrować.
Efekt Papageno kontra efekt Wertera
W duchu efektu Papageno amerykański raper Logic nagrał piosenkę pod tytułem "1-800-273-8255". Tytuł jest jednocześnie numerem amerykańskiego telefonu zaufania dla osób w kryzysie samobójczym. Dzięki utworowi, więcej osób zaczęło szukać pomocy. Efekt Papageno jest niejako odwrotnością efektu Wertera.
Nazwa efektu Wertera pochodzi od jednego z dzieł Goethego pt. "Cierpienia młodego Wertera". Bohater książki odbiera sobie życie po rozstaniu z kochanką. Książka ukazała się w XVIII wieku, zdobyła dużą popularność. Niestety w tym okresie drastycznie wzrosła również liczba samobójstw.
Gdzie zwrócić się o pomoc?
Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy, odczuwasz smutek i lęk i masz myśli samobójcze — nie czekaj. Zadzwoń pod jeden z całodobowych, bezpłatnych numerów pomocowych, czynnych 7 dni w tygodniu:
- 800 70 22 22 - Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym
- 800 12 12 12 - Wsparcie psychologiczne w sytuacji kryzysowej – infolinia dla dzieci, młodzieży i opiekunów
- 116 111 - Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
- 112 - W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia