Spodziewasz się dziecka? Nie zapominaj o kontrolach stomatologicznych

Kiedy do dentysty?

Do dentysty warto umówić się i wyleczyć zęby jeszcze przed zajściem w ciążę, choćby z tego względu, że infekcje w jamie ustnej mogą zmniejszać szanse na poczęcie. Gdy jesteśmy w ciąży również nie powinniśmy zapominać o regularnych wizytach u dentysty. Kiedy będzie na to odpowiednia pora?

Gdy nie zauważamy niepokojących objawów, 2. trymestr będzie najlepszym czasem na rutynowy przegląd dentystyczny. W 1. trymestrze rozwijają się ważne struktury m.in. układ nerwowy dziecka, a płód jest bardzo delikatny i narażony na szkodliwe czynniki zewnętrzne. Z kolei od połowy 3. trymestru rośnie ryzyko przedwczesnego porodu, ponieważ coraz częstsze są skurcze macicy. W zaawansowanej ciąży pacjentka może także odczuwać dyskomfort siedząc w fotelu dentystycznym.

W trakcie wizyty poinformujmy naszego stomatologa, jaki to etap, jaki jest nasz ogólny stan zdrowia np. czy to ciąża wysokiego ryzyka oraz czy dokuczają nam dolegliwości związane ze zdrowiem jamy ustnej. – Kobieta w ciąży to pacjent, którego należy otoczyć szczególną opieką. Dzięki wywiadowi łatwiej będzie nam dobrać niezbędną profilaktykę lub zastosować właściwe leczenie – wyjaśnia lek. stom. Joanna Oleksiak z gabinetu Stankowscy & Białach Stomatologia w Poznaniu.

Podczas przeglądu dentysta może skontrolować stan zębów za pomocą wskaźników, które pozwolą określić poziom płytki, czyli bakterii próchnicogennych w jamie ustnej. – Badanie to jest całkowicie bezpieczne. Przez regularne wizyty higienizacyjne możemy monitorować, jakie nawyki higieniczne, dietę czy nawet leki stosuje pacjentka. To pozwala wprowadzić działania prewencyjne i zmienić niezdrowe przyzwyczajenia – mówi dentysta.

Jaki wpływ na zęby i dziąsła ma ciąża?

To prawda, że w okresie ciąży skłonność do dolegliwości związanych z jamą ustną wzrasta. Wynika to m.in. z zachodzących wówczas zmian hormonalnych. Ciężarne są bardziej narażone na tzw. ciążowe zapalenie dziąseł.

- Wyższy poziom progesteronu i estrogenów w ciąży sprzyja większemu ukrwieniu tkanek dziąseł, które stają się rozpulchnione i bardziej wrażliwe na podrażnienia oraz urazy. Dodatkowo, dziąsła na kontakt z płytką nazębną mogą reagować ostrzej niż zwykle, co tworzy idealne warunki do rozwoju infekcji. W rezultacie u ok. 40 proc. ciężarnych może rozwinąć się tzw. ciążowe zapalenie dziąseł. Charakteryzuje się ono zaczerwienieniem, obrzękiem i tkliwością tych tkanek. Częstym zwiastunem jest tzw. „objaw różowej szczoteczki”, ponieważ dziąsła pokrwawiają nawet przy codziennym szczotkowaniu. Jeśli zaś pacjentka cierpi na choroby dziąseł jeszcze przed ciążą, to najpewniej ulegną one zaostrzeniu – wyjaśnia ekspert.

U części pacjentek może również rozwinąć się guz ciężarnych, tzw. nadziąślak ziarninowy. Choć bywa on źródłem dyskomfortu, jest to rodzaj łagodnej zmiany zapalnej, która najczęściej pojawia się na dziąsłach, brodawkach międzyzębowych, śluzówce języka lub warg.

Dodatkowo kobiety w ciąży mogą być bardziej narażone na erozję szkliwa, gdy dokuczają im poranne mdłości lub zgaga. W obu tych przypadkach do jamy ustnej trafiają silnie żrące kwasy, które (przy stałej ekspozycji) mogą uszkodzić tylne powierzchnie górnych zębów. – Nie szczotkujmy zębów zaraz po wymiotach, tylko odczekajmy ok. 30 minut. W tym czasie możemy przepłukać usta wodą, aby wypłukać nadmiar kwasów – radzi dentysta.

Jak dbać o zęby podczas ciąży?

Wzorowa higiena jamy ustnej, przede wszystkim regularne szczotkowanie zębów oraz oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych nitką dentystyczną, pomoże przeciwdziałać próchnicy, nadziąślakom oraz ciążowemu zapaleniu dziąseł.

Złogi kamienia nazębnego możemy usunąć u dentysty, co zabezpieczy zęby przed nadwrażliwością i odkładaniem kolejnych warstw osadu. Nadziąślaki nie zawsze muszą być usuwane chirurgicznie, ponieważ zazwyczaj zanikają samoistnie po rozwiązaniu.

Dopełnieniem codziennej higieny będzie płukanka do ust. Przy zapaleniu dziąseł można stosować płyny o działaniu antyseptycznym oraz łagodzącym stany zapalne, najlepiej ziołowe lub z zawartością chlorheksydyny - warto odstawić natomiast te z dodatkiem alkoholu. Równie istotna jest kwestia diety. Warto w tym czasie unikać węglowodanów prostych (większe ryzyko próchnicy), np. zamiast cukru wybierzmy ksylitol, oraz zadbać o zrównoważoną dietę m.in. z dużą ilością białka, wapnia (jest bardzo ważny dla zdrowych zębów i kości dziecka), witamin A, D i C.

Czy zdrowie jamy ustnej ma wpływ na ciążę?

Dolegliwości jamy ustnej mogą mieć wpływ na samopoczucie i zdrowie ciężarnej, ale także zdrowie nienarodzonego dziecka. Kobiety cierpiące na umiarkowaną lub ciężką chorobę dziąseł są bardziej narażone na ryzyko przedwczesnych skurczów porodowych oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka. Badania pokazują, że do 18 z każdych 100 przedwczesnych porodów, może być wywoływanych właśnie przez chorobę przyzębia.

Nieleczona próchnica również może być groźna. Ząb z rozwijającą się infekcją oprócz tego, że często jest źródłem dolegliwości bólowych, to stanowi ognisko zapalne i rozsiewa bakterie po całym organizmie. To zwiększa ryzyko zakażeń bateryjnych w trakcie porodu, jak i po nim.

Które zabiegi stomatologiczne są bezpieczne?

Wiele kobiet obawia się leczenia zębów w ciąży, często bezzasadnie. Jak zapewniają dentyści, bez strachu możemy m.in. usuwać kamień nazębny w gabinecie, oczyszczać kieszonki przydziąsłowe podczas tzw. kiretażu, leczyć próchnicę, także kanałowo pod mikroskopem, a nawet dokonywać ekstrakcji zębów.

- Zakładanie wypełnienia jest całkowicie bezpieczne dla płodu, ponieważ nie przenika ono poza strukturę zęba. Dysponujemy również specjalnym rodzajem środka znieczulającego, całkowicie bezpiecznym dla matki i płodu. Pamiętajmy, że stres związany z infekcją zęba i możliwe powikłania przy braku leczenia, często są groźniejsze dla pacjentki niż samo jego podjęcie – mówi stomatolog.

Oczywiście w każdym przypadku znaczenie ma stan ciężarnej i jej dziecka, a także etap ciąży – uznaje się, że najbardziej newralgiczne są pierwsze miesiące. Dlatego jeśli jest to możliwe, wszelkie zabiegi stomatologiczne lepiej wykonać w 2. trymestrze.

A co z badaniem rentgenowskim u dentysty? Badanie RTG zęba u kobiety w ciąży wykonywane jest tylko wtedy, gdy jest ono konieczne w diagnozie.

– Płód jest najbardziej wrażliwy na promieniowanie RTG w 1. trymestrze ciąży, jednak pojedyncze badanie zęba z pewnością nie zaszkodzi dziecku. Obecnie ten typ diagnostyki wykonuje się nowoczesną i w pełni bezpieczną metodą radiowizjografii, gdzie dawka promieniowania jest minimalna, a jama ustna mocno oddalona od macicy. Również tradycyjne RTG wykonywane jest z należytymi środkami bezpieczeństwa, to znaczy brzuch i tarczyca pacjentki osłaniane są specjalnym ołowianym fartuchem, który stanowi ochronę dla płodu – wyjaśnia dr Joanna Oleksiak.

Które zabiegi lepiej odłożyć?

Podczas ciąży nie powinno się natomiast wybielać zębów, zarówno w gabinecie, jak i stosując preparaty dostępne w sklepach. Ich wpływ na ciążę i płód nie jest do końca zbadany, dodatkowo mogą powodować nadwrażliwość dziąseł. W trakcie ciąży unikajmy również zabiegów protetycznych, rekonstrukcyjnych, chirurgicznych czy leczenia ortodontycznego. Ostatecznie to lekarz w oparciu o nasz stan zdrowia decyduje, które zabiegi są niezbędne, a które lepiej odłożyć na później. Stała opieka stomatologiczna to bowiem niezbędny element bezpiecznej ciąży.