Déjà vu oznacza dosłownie, z języka francuskiego, "już widziane". Odczucie to może dotyczyć sytuacji oraz bodźców zmysłowych - nie tylko wzrokowych, ale także słuchowych lub innego rodzaju wydarzeń lub miejsc. Czym dokładnie jest ta anomalia funkcjonowania mózgu, która przedstawia sytuację aktualnie widzianą jako wspomnienie?
Déjà vu – co to takiego?
Déjà vu ma kilka charakterystycznych cech. Jest to zjawisko, które występuje nagle, trwa jedynie kilka sekund, a osoba go doświadczająca, wie, że to, czego doświadcza, jest w praktyce niemożliwe i nie jest w stanie określić kiedy miało miejsce "wcześniejsze" wydarzenie. Zjawisko nie dotyczy wyłącznie pojedynczego przedmiotu, ale całej sytuacji, momentu z życia i występuje przy nim zjawisko dysonansu poznawczego.
Istnieją także inne odmiany zjawiska déjà vu. Mogą to być m.in. déjà entendu – już usłyszane, déjà pensé – już pomyślane czy déjà raconté – już opowiadane.
Skąd się bierze déjà vu?
O déjà vu dyskutowano już w starożytności. Swoją uwagę poświęcali mu m. in. Platon, Sokrates i św. Augustyn. W XIX wieku z kolei twierdzono, że zjawisko jest pozostałością po życiu w poprzednim wcieleniu i łączono je z reinkarnacją. Z kolei według parapsychologów przez déjà vu człowiek kontaktuje się z istotami pozaziemskimi.
Tajemnica déjà vu
Choć dyskusje na temat déjà vu toczą się od wieków nie udało się wypracować jednolitej naukowej interpretacji tego zjawiska. Próbują to zrobić zarówno neurologowie, neuropsycholodzy, psychiatrzy, jak i psychologowie, ale w dotychczasowych badaniach nie znaleziono źródła tego zjawiska. Nie udowodniono także istotnych związków między występowaniem déjà vu a chorobami psychicznymi.
Obecnie w dużej mierze przyjmuje się, że déjà vu może wynikać ze sposobu, w jaki działa nasza pamięć - innymi słowy może się wiązać z uruchamianiem fałszywego wspomnienia pod wpływem pamięciowego wyzwalacza.