Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD – age related macular degeneration) uznawane jest za najczęstszą przyczynę utraty widzenia centralnego u osób powyżej 65 roku życia w krajach wysoko rozwiniętych. Dane epidemiologiczne wskazują, że AMD jest chorobą społeczną, która dotyczy ok. 30 milionów osób na świecie, a w Polsce ok. 1,4 miliona. W większości przypadków początkowo choroba rozwija się w jednym oku, ale w okresie 5 lat u ok. 42 proc. chorych dochodzi do pojawienia się zmian zwyrodnieniowych także w oku towarzyszącym.

Rodzaje schorzenia

Wyróżniamy dwa typy schorzenia – postać suchą i postać wysiękową. Na szczęście u około 80 proc. pacjentów obserwuje się postać łagodniejszą, czyli suchą, która daje stopniowe pogorszenie widzenia, najczęściej odczuwane przez pacjenta jako krzywienie czy rozmazywanie się obrazu przy patrzeniu z bliska, np. czytaniu gazety. Niestety u części chorych ta forma schorzenia może doprowadzić do rozwoju postaci wysiękowej, która charakteryzuje się gwałtownym pogorszeniem widzenia centralnego do tzw. praktycznej ślepoty włącznie.
Podstawową rolę w złożonym mechanizmie powstawania zmian zwyrodnieniowych w plamce przypisuje się działaniu stresu oksydacyjnego, czyli sytuacji, kiedy dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy powstawaniem toksycznych form tlenu a systemem ich usuwania, bądź neutralizacji, co prowadzi do uszkodzenia komórek.
Reklama
W wielu przypadkach zmiana nawyków żywieniowych i wczesne włączenie odpowiednich preparatów z wysoką zawartością karotenoidów, zwłaszcza luteiny i zeaksantyny, ale także innych antyoksydantów – witaminy C, E, czy mikroelementów, znacznie spowalnia proces chorobowy.
Reklama

Uzupełnianie niedoborów

Jedynymi karotenoidami obecnymi w oku w soczewce oraz plamce są luteina i zeaksantyna. Niestety organizm nie potrafi ich syntetyzować, dlatego muszą być dostarczane z pożywieniem. Dodatkowo stężenie luteiny i zeaksantyny w plamce z wiekiem maleje, co jest prawdopodobnie spowodowane ich niedostateczną podażą w diecie.
Uważa się, że prawidłowa ilość karotenoidów powinna wynosić od 6 mg do 14 mg dziennie, podczas gdy przeciętny Europejczyk spożywa ich dziennie ok. 2,2 mg. Najwięcej karotenoidów naturalnych występuje w zielonych warzywach, takich jak brokuły, szpinak, jarmuż, kapusta włoska. Aby uzupełnić niedobory ważnych dla widzenia antyoksydantów, zaleca się suplementację diety zwłaszcza u ludzi starszych.

Grupa ryzyka

Wyniki badań klinicznych (w tym jednego z największych – badania AREDS) wykazały, iż podaż wysokich dawek luteiny (>10mg) i zeaksantyny zwiększa gęstość barwnika w plamce, a co za tym idzie zmniejsza ryzyko zachorowania na zwyrodnienie plamki, bądź w razie zachorowania spowalnia progresję schorzenia.
Suplementację diety powinno stosować się także profilaktycznie u wszystkich pacjentów z grupy ryzyka wystąpienia AMD, tj. osób po 50 roku życia, palących tytoń, narażonych na zwiększoną ekspozycję promieniowania UV czy obciążonych genetycznie wystąpieniem starczych zmian zwyrodnieniowych.