Za kilkanaście lat co trzeci Polak będzie otyły

W poniedziałek w Senacie odbyła się konferencja "Epidemia otyłości – wyzwania dla Europy Środkowo-Wschodniej. Pacjenci, lekarze, system" zorganizowana przez Marszałka Senatu oraz Koalicję na rzecz Walki Z Otyłością. Celem konferencji było zainicjowanie systemowej dyskusji na temat problemu otyłości i wypracowanie efektywnych rozwiązań dla Polski oraz regionu Europy Środkowo-Wschodniej.

Uczestnicy spotkania podkreślali, że przez ostatnich kilkadziesiąt lat obserwowany jest stały wzrost zachorowań na otyłość we wszystkich regionach świata. Jest to związane m.in. ze zmniejszeniem aktywności fizycznej i wzrostem spożycia produktów wysokoenergetycznych, bogatych w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego oraz cukry proste. Ważnym czynnikiem jest także zwiększające się tempo życia i obciążenie stresem, co prowadzi do zaburzeń odżywiania (np. do zespołu kompulsywnego jedzenia).

Obecny na konferencji minister zdrowia Konstanty Radziwiłł zwracał uwagę, że problem z nadwagą lub otyłością ma ponad połowa Polaków. Oceniał, że potrzebne są działania w zakresie profilaktyki otyłości, m.in. promocja właściwego odżywiania dzieci. Minister podkreślił, że wyzwaniem jest też dostosowanie się placówek służby zdrowia do opieki nad pacjentami z otyłością, np. w kwestii transportu medycznego takich osób oraz wyposażenia szpitali w odpowiednie łóżka.

Radziwiłł podkreślał, że otyłość jest chorobą i tym samym potrzebne jest zapewnienie właściwego leczenia, np. poprzez odpowiednią dietę, pomoc psychologiczną i zalecanie odpowiedniej aktywności fizycznej. Pacjenci powinni mieć także dostęp do metod farmakologicznych oraz chirurgii bariatrycznej (czyli zajmującej się leczeniem otyłości).

Wiceminister zdrowia Krzysztof Łanda zapewnił, że resort podejmuje działania w kierunku poszerzania możliwości leczniczych pacjentów otyłych. Przypomniał, że Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) zmieniła wyceny świadczeń bariatrycznych (w grudniu ubiegłego roku prezes NFZ opublikował w tej sprawie odpowiednie zarządzenie).

W lutym tego roku pozytywne rekomendacje prezesa AOTMiT uzyskały także nowe procedury bariatryczne. - Procedujemy zmiany w rozporządzeniach koszykowych. To są w tej chwili głównie trzy procedury: rękawowa resekcja żołądka, wyłączenie żołądkowe metodą Roux-en bypass, wyłączenie żołądkowe metodą mini gastric bypass - powiedział Łanda.

Uczestnicy konferencji przypominali, że otyłość jest chorobą, a wśród jej powikłań wymienia się m.in. niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby, cukrzycę typu 2, zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia płodności oraz liczne nowotwory (np. raka endometrium, raka piersi i raka pęcherzyka żółciowego). Otyłość może także prowadzić do zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych, żylaków nóg oraz przepukliny rozworu przełykowego. Nie można pominąć również konsekwencji psychologicznych otyłości, np. niskiej samooceny, izolacji społecznej, zaburzeń snu i depresji.

Przewodniczący Sekcji Chirurgii Metabolicznej i Bariatrycznej Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością Mariusz Wyleżoł szacuje, że obecnie ok. 55 proc. dorosłych Polaków ma nadwagę, a 22 proc. to osoby otyłe. Zdaniem eksperta do 2030 r. jedna na trzy osoby dorosłe w Polsce będzie otyła.

Podczas konferencji przedstawiono wyniki raportu "Walka z otyłością w Polsce, Rumunii i Republice Czeskiej" przygotowanego przez jednostkę analityczną magazynu "The Economist" na zamówienie firmy Johnson&Johnson. Przypomniano w nim, że Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do 2025 r. około dwie trzecie dorosłych w wymienionych trzech krajach będą mieć nadwagę lub otyłość. Co więcej, budżety na ochronę zdrowia krajów Europy Środkowo-Wschodniej z trudem pokrywają potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej.

Autorzy raportu zwrócili uwagę, że na niełatwą sytuację finansową nakłada się także większa niż w pozostałych krajach Europy stygmatyzacja osób otyłych, co przeszkadza w stworzeniu kompleksowej strategii leczenia i zapobiegania otyłości.

Oceniono także, że rządy krajów objętych raportem do problemu otyłości podchodzą fragmentarycznie, koncentrując się przede wszystkim na poprawieniu programów edukacyjnych dotyczących zdrowego odżywania. Obywatele są także zachęcani do aktywności fizycznej, a w szkolnych stołówkach wprowadzane są zdrowsze posiłki.

Zdaniem autorów raportu brakuje krajowych, kompleksowych usług zapobiegania i leczenia otyłości w ramach systemu opieki zdrowotnej w zbadanych krajach. Zwrócono także uwagę na niedostatek lekarzy specjalistów oraz brak danych pokazujących prawdziwą skalę problemu otyłości.

Prof. Bolesław Samoliński z Koalicji na rzecz Walki z Otyłością przedstawił uczestnikom spotkania rekomendacje ekspertów dotyczące epidemii otyłości. Zdaniem ekspertów potrzebne jest m.in. zapewnienie pacjentom z otyłością kompleksowej opieki zdrowotnej oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i stygmatyzacji tej grupy chorych. Postulowano również uznanie otyłości za jeden z głównych priorytetów w ramach polityki państwa w aspektach zdrowotnych, ekonomicznych i społecznych.

Wśród postulatów pojawiło się również wprowadzenie zakazu stosowania komunikatów informacyjnych i marketingowych wprowadzających w błąd, np. przedstawiających suplement diety jako środek leczący nadwagę i otyłość. Prof. Samoliński powiedział, że szacuje się że 70 proc. reklam telewizyjnych dotyczy zdrowia. Zdaniem ekspertów należy także ograniczyć kierowany do dzieci marketing produktów spożywczych o wysokiej zawartości tłuszczu, cukru i soli.