Cukrzyca to dziś częsta choroba. Jest epidemią, której rozmiary na świecie i w Polsce powiększają się. Obecnie Mazowsze zamieszkuje ok. 5 mln osób. W 2010 r. liczbę chorych w Polsce, w populacji osób w wieku 20 – 79 lat, która wynosi 28 milionów i 618 tysięcy, szacuje się na 9,3 proc., czyli ok. 2,6 mln w całej Polsce. Z tego ok. 0,5 mln w Warszawie i na Mazowszu. Z tej liczby ok. 50 proc. osób ma cukrzycę bezobjawową, ukrytą, i z tego powodu nierozpoznaną i nieleczoną.
W ocenach zewnętrznych instytucji rankingowych opieka medyczna nad chorymi na cukrzycę w Polsce nie jest dobra. Wśród 26 ocenianych państw Europy Polska zajmuje 23. miejsce. Na Mazowszu poziom tej opieki jest nieco lepszy niż średnia krajowa. Diabetologia i specjalistyczna opieka nad chorymi na cukrzycę najwcześniej powstała w Warszawie. To tu najpierw wprowadzono odrębną specjalizację w diabetologii. Jest więc lokalna tradycja. W Warszawie i na Mazowszu istnieją największe w kraju ośrodki diabetologiczne, np. centrum diabetologii w Szpitalu Bródnowskim. Lista ośrodków świadczących opiekę diabetologiczną na Mazowszu wynosi ok. 250.

Problemy terapeutyczne

Średni okres życia osób z cukrzycą jest krótszy o ok. 10 lat. Leczenie zmniejsza istotnie tę różnicę. Choroba powoduje wiele ograniczeń w trybie życia, sprawności w pracy i wymaga ciągłego leczenia. Edukacja zdrowotna i samokontrola zmniejszają te ograniczenia. Leczenie jest kosztowne. Według badań średni roczny wydatek na leczenie cukrzycy wynosi 2429,95 zł, a pośrednie koszty (np. straty z powodu ograniczeń w pracy, skłonności do chorób dodatkowych itp.) szacuje się na 6797,25 zł rocznie. Jest to także całkowity budżetowy nakład na opiekę zdrowotną w Polsce. Staranne leczenie i dieta są tańsze.
Reklama
Poważnym zagrożeniem dla chorych są powikłania. Najczęściej występują: retinopatia cukrzycowa (zaburzenie funkcji siatkówki oczu) i zagrożenie utratą wzroku; cukrzycowa choroba nerek i choroby naczyniowe (zawał serca), mózgu (udar) i kończyn dolnych (amputacja). Chorzy są bardziej narażeni na infekcje, depresję i zaburzenia nerwicowe. Cukrzyca typu 2 wiąże się z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, stłuszczeniem wątroby, osteoporozą, chorobami skóry, różnymi zaburzeniami hormonalnymi. Konieczne jest wtedy wieloskładnikowe leczenie. Zalecane są prewencja i zmiana stylu życia. Leczenie wymaga aktywnego partnerstwa chorych. Podstawą jest tu edukacja terapeutyczna i psychospołeczna.
Koniecznym warunkiem skutecznego leczenia jest wsparcie rodziny i społeczeństwa. Wynika to z konieczności stosowania diety, zmian w trybie życia, codziennego wstrzykiwania insuliny, stosowania oznaczeń stężenia glukozy we krwi i wielu innych umiejętności. Rzeczywistość pokazuje, że pacjenci z cukrzycą są często samotni i biedni. Jak wynika z badań, ok. 27 proc. osób z cukrzycą z powodów niedostatków psychologicznych, edukacyjnych, społecznych i ekonomicznych leczy się w sposób niedostateczny. Osoby z cukrzycą są nierzadko dyskryminowane. Leczenie wymaga dostępności do specjalistycznej opieki ambulatoryjnej i szpitalnej. Są z tym duże trudności. Borykają się z nimi zwłaszcza osoby mieszkające na wsiach Mazowsza.

Ulepszenia organizacyjne

Definicje NFZ, wyceny i stosowalność świadczeń dla osób z cukrzycą nie są właściwe, tzn. oparte na dowodach medycznych. Konieczna jest ich rewizja z pełniejszym uwzględnieniem opinii medyków oraz przykładów zagranicznych, np. konieczne jest wprowadzenie porady edukacyjnych i prewencji.
W Polsce brakuje programu zwalczania cukrzycy zgodnego z zaleceniami Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej i Światowej Organizacji Zdrowia. Brak programu krajowego nie powinien być przeszkodą w stworzeniu regionalnego programu dla Mazowsza. To wielka szansa. Władze samorządowe nie powinny zwlekać, lecz powołać grupę specjalistów i taki plan opracować.



Udowodniono, że w najczęstszej cukrzycy typu 2 istnieją duże szanse prewencji. Zmiana stylu życia, redukcja otyłości i podanie niektórych leków mogą zmniejszyć zapadalność na chorobę o 50 proc. Prewencja z pomocą intensywnego leczenia dotyczy także powikłań cukrzycy. Obserwuje się jednak podejście, które zasługuje na miano pogardy dla prewencji.
Specjalnym problemem Warszawy i Mazowsza powinno być wprowadzenie opieki łączonej – konsultacji specjalistycznych dla osób z cukrzycą leczonych w poradniach opieki podstawowej i rodzinnej.

Postulat ten oczekuje na wdrożenie. Jakość wyników leczenia osób z cukrzycą w poradniach i w szpitalach bezpośrednio kształtuje taktykę zmian organizacji i zakresu lecznictwa. W niektórych krajach wprowadzono już okresową, coroczną kontrolę jakości wyników leczenia. Wyniki takiego monitoringu stanowią podstawę do proponowania ulepszeń. Jest to ważny przykład dla systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Lecznictwo cukrzycy ma wiele wspólnych problemów, metod, uwarunkowań. Powinno być zintegrowane. Tak się nie dzieje, konieczne są w tym zakresie istotne zmiany.