- U kobiet planujących ciążę zaleca się szczepienia przeciwko ospie wietrznej oraz odrze, śwince i różyczce, a także przeciwko grypie i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – przypomina dr Jacek Tulimowski, redaktor naczelny pisma "Nowy Gabinet Ginekologiczny". O szczepieniach w czasie ciąży mówił podczas konferencji dla dziennikarzy "Zdrowie kobiety 2023". Wyjaśnił, że dla ochrony przed ospą wietrzną podaje się dwie dawki preparatu w odstępie co najmniej 6 tygodni, jeśli wcześniej kobieta nie chorowała z tego powodu (lub nie wie o tym) i nie była szczepiona.
Jakie szczepienia warto zrobić w ciąży?
Podobnie jest w przypadku odry, świnki i różyczki - z tą różnicą, że dwie dawki szczepionki podaje się w odstępie czterech tygodni. Szczepienia przeciwko grypie zaleca się, gdy ciąża przypada na okres nasilenie tego zakażenie, czyli jesienią i zimą, szczególnie w okresie od grudnia do marca (w tym okresie na ogół przypada szczyt tych zakażeń). Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B zawsze jest potrzebne, jeśli nie było wcześniej wykonywane. Podaje się trzy dawki preparatu – drugą po miesiącu, a trzecią po upływie pół roku.
Specjalista przypomina, że zakażenie różyczką w czasie ciąży grozi powstaniem w organizmie płodu wad rozwojowych, nazywanych zespołem różyczki wrodzonej. Z kolei zakażenie ospą wietrzną może doprowadzić do trwałych uszkodzeń narządowych płodu.
Z tego powodu, jeśli kobieta nie zdążyła się zaszczepić przed zajściem w ciążę, może to zrobić w trakcie jej rozwoju. - Szczepienia w okresie ciąży chronią zarówno matkę jak i płód, zaś dzięki przekazaniu swoistych przeciwciał poprzez łożysko, zabezpieczają również noworodka w okresie pierwszych miesięcy jego życia – przekonuje dr Jacek Tulimowski. Przypomina, że po narodzinach układ odpornościowy dziecka nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięty, na dodatek nie może on jeszcze być szczepiony, co naraża go na infekcje.
- Szczepienie kobiet w ciąży dodatkowo ogranicza potencjalną transmisję zakażenia z matki na noworodka w okresie pierwszych miesięcy życia – dodaje redaktor naczelny pisma "Nowy Gabinet Ginekologiczny".
Kobiety w ciąży można i zaleca się szczepić przeciwko krztuścowi, grypie i COVID-19. Preparat przeciwko krztuścowi podaje się w postaci bezkomórkowej (tzw. acelularnej), najlepiej między 27 a 36 tygodniem ciąży. Choroba ta jest ciężkim zakażeniem, niebezpiecznym dla dzieci w pierwszych miesiącach po urodzeniu i może powodować nawet zagrażać jego życiu.
Ekspert zaznaczył, że jeśli jest to możliwe - należy część szczepień wykonać jeszcze przed zajściem w ciążę. Jednak wiele ciąż nie jest planowanych.
Szczepienie przeciwko grypie powinno być wykonywane zwłaszcza w drugim i trzecim trymestrze. W ochronie przed COVID-19 szczególnie zaleca się przyjęcie dawek przypominających (tzw. boosterów), aktualizowanych w zależności od nowych wariantów wirusa SARS-CoV-2.
Dr Jacek Tulimoweski zapewnia, że zalecane kobietom w ciąży szczepienia są bezpieczne, na co wskazuje wiele badań. Tak jest w przypadku od dawna zalecanych szczepień przeciwko krztuścowi i grypie sezonowej, jak i przeciwko COVID-19. W przypadku tej choroby też zgromadzono wiele badań wskazujących na bezpieczeństwo tych szczepień, jak i ich skuteczność.
Szczepienia u kobiet w ciąży zalecają europejskie i amerykańskie towarzystwa medyczne, znajdują się też w zaleceniach międzynarodowych. Zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników na podstawie analizy danych światowych, jak również własnych badań i obserwacji, przychyla się do stanowisk najbardziej liczących się towarzystw medycznych, utwierdzających, że szczepionki przeciwko COVID-19 powinny być oferowane kobietom w ciąży i karmiącym dziecko.
Które szczepienia niewskazane w ciąży?
Są jednak szczepienia, których nie należy podawać kobietom w ciąży. - Okres ciąży jest przeciwwskazaniem do podawania szczepionek atenuowanych – powszechnie aczkolwiek nieprawidłowo nazywanych żywymi, a skierowanych przeciwko wirusom odry, świnki, różyczki oraz wirusowi ospy wietrznej/półpaśca, ze względu na teoretyczne ryzyko przeniesienia wirusa szczepionkowego z matki na płód – wyjaśnia dr Jacek Tulimowski. Taki preparat można przyjąć przed ciążą, ale co najmniej miesiąc przed zapłodnieniem.
Specjalista zaznacza jednocześnie, że w razie podania w okresie ciąży szczepionki atenuowanej nie ma powodu do niepokoju. - Wyniki badań obserwacyjnych dostępnych na rynku szczepionek atenuowanych podanych przypadkowo, kiedy kobiety nie wiedziały, że są w ciąży, rozwiewają wiele obaw związanych z ich podaniem w tym okresie. Dlatego też zaszczepienie kobiety w ciąży szczepionką atenuowaną, np. w sytuacji gdy nie wiedziała ona, że jest w ciąży, nie powinno być przyczyną jej usunięcia – przekonuje dr Jacek Tulimowski.