Otyłość nie jest po prostu większą ilością fałdek, to poważna choroba całego organizmu, która skraca długość życia – od kilku do nawet kilkunastu lat, a także znacząco obniża jego jakość. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że na świecie w ciągu roku z tego powodu umiera ponad 2,8 mln ludzi. Eksperci wyliczają, że otyłość prowadzi do ok. 200 powikłań zdrowotnych. Najpowszechniejsze to cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zawały i nowotwory. Są to zagrożenia dla konkretnych, ale jednocześnie powodują one znaczne obciążenie dla systemu ochrony zdrowia. Bezpośrednie koszty leczenia otyłości w Polsce to 5 mld zł, a uwzględniając także koszty pośrednie jest to kwota ponad trzykrotnie większa, co stanowi ok. 20 proc. rocznych wydatków na ochronę zdrowia w Polsce.

Bagatelizowana choroba

Być może największym problemem związanym z otyłością jest jej postrzeganie. Dla ogromnej części społeczeństwa jest to po prostu kwestia estetyczna. W końcu różnimy się kolorem włosów, oczu czy skóry, więc możemy również tuszą. Oczywiście, nie ma złotego standardu – uniwersalnej masy ciała, która byłaby dobra dla każdego. Z całą pewnością wiemy jednak, że nadmiarowe kilogramy są szkodliwe.
Skąd wiemy, że masa naszego ciała jest zbyt duża? Istnieje szereg metod aby to ustalić: wyliczenie współczynnika BMI, pomiar obwodu talii czy analiza składu ciała. Chociaż każda z tych metod ma swoje wady i zalety, to dają możliwość szybkiego zidentyfikowania osób z nadwagą lub otyłością. Bezwzględnie należy pamiętać, że otyłość nie jest „urodą” czy typem sylwetki – jest chorobą. Niestety często nie jest jako taka postrzegana, czy przez społeczeństwo czy nawet przez część personelu medycznego.
Reklama

Lekarza warto odwiedzić zawczasu

W ogromnej większości przypadków osoby z otyłością zgłaszają się do lekarza, kiedy pojawią się powikłania wywołane przez nadmierną wagę. Na nadciśnienie tętnicze choruje aż 78 proc. mężczyzn i 65 proc. kobiet z otyłością. Dodatkowo szacuje się, że ok. 65 proc. zachorowań na cukrzycę typu 2 spowodowanych jest właśnie zbyt dużą masą ciała.
Niestety często terapia skupia się właśnie na chorobach będących powikłaniami, a pomija samą przyczynę jaką jest otyłość. W efekcie skuteczność takich działań pozostawia wiele do życzenia. Nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy inne powikłania bezwzględnie wymagają leczenia, ale w procesie tym należy uwzględnić także samą przyczynę.

Jak leczy się otyłość?

Choć zdiagnozowanie otyłości nie jest trudne ani kosztowne często podczas wizyt u lekarza jest pomijane – ze względu na ograniczenia czasowe lub niepostrzeganie otyłości jako przyczyny. Lekarz rodzinny w dokumentacji medycznej pacjenta powinien notować jego masę ciała, wzrost oraz obwód talii, a w przypadku występowania otyłości uwzględniać również ryzyko rozwoju powikłań – m.in. wspomnianego nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy typu 2, a także dyslipidemii, choroby wieńcowej, zaburzeń oddychania.
fot. materiały prasowe
Leczenie osób z otyłością powinno być procesem wielopłaszczyznowym, a jednocześnie dopasowanym do indywidualnej sytuacji pacjenta.
Pierwszym i nieodzownym elementem każdego etapu leczenia otyłości jest wdrożenie odpowiedniego sposobu odżywiania. Powinien on uwzględniać wprowadzenie odpowiednich i trwałych zmian czyli wyrobieniu dobrych nawyków żywieniowych, nie zaś doraźne zastosowanie „diety-cud”. Choć w zaleceniach polskiej grupy ekspertów ds. otyłości edukacja żywieniowa jest przypisana lekarzom, to najbardziej kompetentnym specjalistą w tym zakresie jest dietetyk kliniczny.
Kolejnym elementem leczenia otyłości jest aktywność fizyczna. W przypadku osób z nadmiarem masy ciała nie jest ona jedynie rekreacją czy sposobem spędzania czasu wolnego. Z tego względu powinna odbywać się zgodnie ze wskazaniami lekarza, ponieważ w przypadkach ekstremalnej otyłości, z niewyrównaną niewydolnością krążenia lub z niestabilną chorobą wieńcową aktywność fizyczna może być niewskazana.
Odpowiedni sposób odżywiania i ruch nie są jedynymi sposobami leczenia otyłości. W niektórych przypadkach wskazana może być terapia behawioralna, kiedy otyłość jest efektem zaburzeń zachowania. Wbrew pozorom nie jest to sytuacja rzadka.
Innym elementem leczenia otyłości jest farmakoterapia. Choć nie zastąpi ona podstawowych elementów leczenia jakimi są odpowiedni sposób odżywiania i aktywność fizyczna to może je skutecznie uzupełniać. Co ważne – zmniejsza także ryzyko wystąpienia poważnych dla zdrowia powikłań otyłości. W tym aspekcie kluczową rolę pełni lekarz – to on dobiera odpowiednie leki i dawkowanie. Zioła, suplementy diety czy homeopatia nie mają udowodnionej naukowo skuteczności w leczeniu otyłości, a mogą prowadzić do działań niepożądanych czy interakcji z przyjmowanymi lekami.
W przypadku ekstremalnej otyłości lub otyłości powikłanej chorobami współistniejącymi koniecznym może okazać się leczenie chirurgiczne. Chociaż jest ono najbardziej radykalne i wymaga współpracy całego zespołu specjalistów, to jednocześnie nie jest etapem końcowym – po operacji konieczne jest dalsze leczenie wymagające ogromnego zaangażowania i dyscypliny od chorego i jego rodziny.
Problem otyłości jest niezwykle złożony. Bo choć potencjalnie może dotyczyć każdego z nas, wpływa także na gospodarkę generując olbrzymie koszty – nie tylko na poziomie indywidualnym, ale także koszty państwowe, pracodawców czy ubezpieczycieli.
Nowopowstały raport ekspercki dotyczący wielu wymiarów otyłości „Otyłość epidemią XXI wieku” jest nieodpłatnie dostępny na stronie Fundacji Republikańskiej.