Szumowski o pacjentce z Krotoszyna: Zawiódł człowiek. Sytuacja jest nowa i stresująca

Widział pan minister dramatyczny filmik nagrany przez kobietę, która z podejrzeniem koronawirusa trafiła do szpitala w Krotoszynie i jak twierdzi czekała 88 godzin?

Niestety trochę zawiódł człowiek. Sytuacja jest dla wszystkich nowa i stresująca. Personel szpitala, powinien wykazać się spokojem. Tymczasem mieliśmy chaos i niepokój, których ofiarą padła pacjentka. Do tego nigdy nie powinno dojść. Wystarczyło przestrzegać procedur wskazanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego. NFZ wprowadził już specjalny zespół monitorujący prawidłowość działań placówek opieki zdrowotnej przy podejrzeniu zarażenia koronawirusem.

Ale czy tak system działa w praktyce?

Podkreślę, że pacjentka powinna być leczona i powinien być jej zapewniony komfort i bezpieczeństwo. Z naszych ustaleń wynika, że nie było ryzyka, że jest zarażona koronawirusem, więc powinien się nią zaopiekować personel szpitala w Krotoszynie, tak jak każdym chorym z infekcją.

A co z testami na koronawirusa? Kobieta twierdzi, że na wyniki czekała bardzo długo, bo są one wykonywane do 15.00?

Co do czasu, w którym prowadzone jest badanie na obecność koronawirusa, to ten standard to 18 godzin. Państwowy Zakład Higieny przyjmuje próbki całą dobę, choć badania są uruchamiane w momencie jak skończy się poprzednie. I pamiętajmy, że w medycynie i diagnostyce przypadek przypadkowi nie równy. Czasem trzeba powtórzyć badanie, czasem trzeba pobrać więcej próbek. Najważniejszy jednak nie jest czas, ale prawidłowa diagnostyka. Dodam tylko, że codziennie przekazujemy prasie wyniki kolejnych badań, co świadczy, że są one realizowane na bieżąco.

Jest koronawirus wirus w Polsce? Podobno coś ukrywacie…

Jestem ostatnią osobą, która chciałaby to ukrywać. Na pewno koronawirus w Polsce będzie, wiec dlaczego mielibyśmy to ukrywać?

Może nie jesteśmy przygotowani. Jedna ze stacji transportu sanitarnego powiedziała nam, że jakby dostali wezwanie do przypadku podejrzenia zachorowania na koronawirusa, to nie pojechaliby, bo nie mają odpowiedniego sprzętu.

Każdy dyrektor powinien mieć na stanie placówki pełne zabezpieczenie, pełną ochronę dla swoich pracowników. Jeżeli nie ma, to znaczy że źle zarządza jednostką i nie spełnia wymagań na niego nałożonych.

To takie proste?
Tak powinno być. Tak samo jak dyrektorzy szpitali, którzy mówią, że nie mają maseczek i kombinezonów– przyznają się, że nie przestrzegają przepisów i nie zabezpieczyli swoich pracowników. Ani ja, ani nikt inny nie może uznać tego za właściwe zarządzanie placówką.

Wskazanie winnych nie pomoże, jak pojawi się wirus.
Dlatego uruchomiliśmy rezerwy i przekazaliśmy informację do wszystkich szpitali, które mogą tych rezerw potrzebować.

Ile tego jest?

To informacja zastrzeżona, ale zapewniam, że dużo. Wyroby te są na stanie Agencji Rezerw Materiałowych. To agencja rządowa, która gromadzi niezbędny sprzęt na wypadek możliwych katastrof.

Kiedy się uruchamia jej zasoby?

Na wniosek ministra zdrowia. I właśnie została uruchomiona. Zebraliśmy dane o zapotrzebowaniu. Na razie nie ma epidemii – ale w razie czego niezbędny sprzęt będzie dostępny na bieżąco.

Przychodnie podstawowej opieki zdrowotnej też mogą się zwrócić o maseczki i kombinezony?

Teoretycznie też.

Dlaczego teoretycznie? Przecież to pierwsza linia frontu, tam też trafiają pacjenci.

O to chodzi, że nie powinni tam trafiać.

Tak powiedział jeden z konsultantów wojewódzkich ds. zakażeń.

Już to wyjaśniliśmy. Przekaz jest jeden: pacjenci z koronawirusem powinni być jak najdalej od przychodni. Mają iść do szpitala zakaźnego.

Takie osoby będą mieć zapewniony transport, bo z tym jest problem?

Jeżeli będzie taka konieczność - tak. Dotychczas już mieliśmy takie przypadki i nie było problemu.

Znany jest przypadek kobiety, która z dzieckiem z podejrzeniem koronawirusa jechała do szpitala zakaźnego pociągiem, bo karetka odmówiła przyjazdu. A dziecko potem przyjęto do szpitala.

Wytyczne są jasne. Ale wszędzie są ludzie. I są niestety tacy, którzy postępują wbrew zasadom.

Dyspozytor w pogotowiu warszawskim mówił, że objawy to nie jest zagrożenie życia i zdrowia, a tylko wtedy przyjeżdżają. Więc odmawiają, kiedy pacjent może przyjechać sam.

Podejrzenie zarażenia koronawirusem, to jest zagrożenie zdrowia. Dodam, że dyspozytorzy otrzymali wytyczne w tej sprawie.

Wracamy do punktu wyjścia, bo bywa, że personel z transportu nie ma odpowiedniego wyposażenia.

Stąd rezerwa sprzętowa, o którą dyrektorzy placówek medycznych mogą występować. Mam również zapewnienie z resortu obrony narodowej, że w sytuacji wystąpienia choroby, wojsko uruchomi swoje zasoby. W piątek rozmawiałem o tym z szefem MON.

Czyli co?

Udostępnią transport, swoją kadrę, miejsca, gdzie można będzie odizolować ludzi.

Jaka liczba chorych uzasadnia uruchomienie takiego dodatkowego wsparcia?

Bardzo trudno odpowiedzieć na to pytanie, to jest rzecz względna, podlegająca bieżącej ocenie. To nie zależy tylko od liczby osób chorych, ale także spanikowanych.

Pan mówi, że nie brakuje maseczek i kombinezonów, ale zwykły człowiek ich nie kupi w aptece, bo ich tam nie ma. W internecie ceny są kosmiczne. Trzy tygodnie temu można było kupić 1000 sztuk za 1200 zł, obecnie można znaleźć oferty za 10 tys.

Maseczka nie jest zalecana dla osób zdrowych, choć na pewno daje poczucie bezpieczeństwa.

Czyli cały świat oszalał, bo je stosuje?

WHO, ECDC, NIH i inne agencje międzynarodowe mają jedno stanowisko - osoby zdrowe nie muszą nosić maseczek. Mają je zakładać osoby chore. Maseczek brakuje, bo pojawia się strach i ludzie wykupują je na zapas, tak było np. we Francji. Dużo ważniejsze jest mycie rąk oraz unikanie dużych skupisk ludzkich. Największym zagrożeniem obecnie jest panika, nie epidemia, bo tej w Polsce nie ma.

Reagujecie odpowiednio szybko? W poprzedni weekend już było wiadomo, że jest zagrożenie z Włoch. Tysiące osób wracało stamtąd z ferii, a główny inspektor sanitarny wydał komunikat z ostrzeżeniem dopiero w poniedziałek po południu.

W poniedziałek mieliśmy komunikat europejskiej agencji, która wskazuje regiony wysokiego zagrożenia. We wtorek wprowadziliśmy nowe wytyczne. To jest szybka reakcja. Żaden kraj nie zablokował granic - my też nie.

A powinniśmy? Przecież ludzie z Włoch głównie wracali autami, autokarami, a sprawdzani byli jedynie pasażerowie samolotów.

Żaden kraj nie zablokuje granic przed koronawirusem. Działamy wedle najlepszych standardów.

Są alerty w przypadku zmian pogodowych. Nie można było takich komunikatów rozesłać do wszystkich.

Zrobiliśmy to.

My nie dostałyśmy.

A były Panie we Włoszech albo Azji?

Nie.

No właśnie. We współpracy z operatorami komórkowymi wysłaliśmy powiadomienia do Polaków, którzy w ostatnim czasie logowali się na terenie m.in. Włoch. Teraz smsy trafiają do osób, które logują się do naszych sieci komórkowych po przekroczeniu granicy Polski, zarówno do Polaków, jak i obcokrajowców.

Ile wysłaliście smsów?

Dziesiątki tysięcy. Żeby było jasne - nie planujemy na razie zamykania granic. Takich wskazań nie ma w żadnym państwie.

Ale są zamykane całe regiony, tak jak we Włoszech.

Nie chciałbym oceniać działania służb włoskich. My mamy swoje procedury. Przyglądamy się co robią poszczególne państwa i analizujemy, co się tam sprawdza.

Co by musiało się stać, żeby w Polsce były odwołane imprezy masowe albo msze?

Pierwsze odwołane imprezy masowe już mieliśmy. Wojewodowie przedstawiają teraz Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu wykaz imprez, a inspektor będzie wydawał rekomendacje. Co do odwoływania mszy w kościołach, to proszę nie przesadzajmy na razie. My na pewno reagujemy adekwatnie do sytuacji. Wszystkie te sceny z Włoch – braki na półkach, to jest nakręcanie paniki. Niestety media są również za to współodpowiedzialne.

Ale nacisk jest też ze strony placówek medycznych. Lekarze narzekają, że właśnie wrócili z Azji lub Włoch i są przymuszani do dyżurowania.

Ale są chorzy czy zdrowi?

Mogą jeszcze nie wiedzieć, że są chorzy, bo koronawirus może przebiegać bezobjawowo, a mimo to zarażają.

Nie ma takiej kategorii w epidemiologii. Mamy chorych i zdrowych.

No to musieliby sobie zrobić testy, żeby wiedzieć, że nie są chorzy.

Zgodnie z wytycznymi WHO i naszych konsultantów od chorób zakaźnych i epidemiologii, w przypadku osób, które nie wróciły z rejonu czerwonego np. Włoch czy Chin, nie ma powodu, żeby traktować je jakkolwiek inaczej, niż pozostałych zdrowych Polaków.

Mówił Pan o wsparciu MON, a jak współpraca z innymi resortami?

Jestem właśnie po rozmowie z szefem MEN, który spotkał się ze wszystkimi kuratorami. Została im przekazana instrukcja dla uczniów i dyrektorów szkół, jak zachowywać się w sytuacji podejrzenia zachorowania itp.

Część dyrektorów odsyła dzieci do domu tylko dlatego, że wróciły z Włoch.

Nie ma ku temu przesłanek. Jeżeli się okaże, że w danym mieście mamy, dajmy na to 200 zachorowań na koronawirusa, to można rozważyć wprowadzenie zamknięcie szkół.

Co z egzaminem dla 8-klasisty? Ten już jest w kwietniu.

Również i o tym rozmawiałam z ministrem edukacji. Jesteśmy gotowi na różne scenariusze.

Co musiałoby się stać, żeby egzamin się nie odbył?

Musielibyśmy mieć gigantyczny rozsiew wirusa, zamknięcie dużej liczby szkół na dłużej niż dwa tygodnie. Wtedy mogłaby się zmienić data egzaminu. Wówczas zapewne musielibyśmy wydłużyć nieco rok szkolny albo wręcz odwrotnie- skrócić go teraz, a dzieci rozpoczęłyby kolejny wcześniej. Na razie jednak nie ma takich planów.

Wróćmy do tego, co jest w waszej gestii tu i teraz. Ile jest miejsc w szpitalach zakaźnych, które mogą być wykorzystane w sytuacji epidemii?

Trzy tysiące. Oczywiście rzeczą normalną jest, że w tej chwili na części z nich mamy standardowo przyjmowanych pacjentów. Ale jeżeli pojawi się koronawirus i okazałoby się, że w szpitalach zakaźnych brakuje miejsc, to będziemy przekształcać w zakaźne inne oddziały szpitalne.

Da się tak przenieść chorych, no i przede wszystkim kto za to zapłaci?

Mamy na to zarezerwowane pieniądze z rezerwy ogólnej budżetu państwa. Teoretycznie jednak, zgodnie z obecnymi przepisami szpital nie musi się zgodzić na przekształcenia swoich oddziałów. Dlatego niezbędne są zmiany legislacyjne w tym zakresie, które kończymy już przygotowywać i zaraz trafią do Sejmu.

Może odmówić, bo skoro nie ma pacjentów, to nikt mu nie płaci za pozostawanie w gotowości do ich przyjęcia.

Przygotowujemy rozwiązania, które pozwolą Narodowemu Funduszowi Zdrowia płacić szpitalowi za gotowość przyjęcia pacjentów. To rozwiązanie pod sytuację, z którą możemy mieć do czynienia. Są tworzone również plany kryzysowe we współpracy z wojewodami. W nich oprócz zapisu, że jeżeli wstrzymywane są planowe przyjęcia na oddziały zakaźne, to pacjentów należy przesunąć do innych placówek, mamy również zapisane potrzebę stworzenia dwóch izb przyjęć – dla pacjentów z podejrzeniem zakażenia i pozostałych. Chodzi o to, żeby nie mieszać pacjentów. Ponadto plany kryzysowe zakładają zwiększenie liczby środków transportu ratownictwa medycznego i ich doposażanie, uruchomienie specjalnych rezerw finansowych i materiałowych. Przy tej okazji liczymy również ile mamy wszystkich kadr medycznych, które w sytuacji faktycznej epidemii będzie można zmobilizować

Resort i wojewodowie nie wiedza, ilu mają lekarzy, pielęgniarek?

Wiemy, ale teraz zliczamy np. lekarzy zakaźnych, którzy nie wykonują już swojego zawodu, bo są na emeryturze. Dzięki inwentaryzacji wiemy ilu lekarzy przebywa na urlopach, na zwolnieniach. Mamy możliwość ogłoszenia stanu podwyższonej gotowości. Możemy cofnąć urlopy, przesunąć ze stanowisk administracyjnych, wysyłać tam, gdzie będą największe skupiska chorych. Ale to nawet nie scenariusz B, a raczej E. Czyli bardzo odległy.

To ilu, w takim planie kryzysowym, potrzebujemy dodatkowych lekarzy, ilu jesteście w stanie zmobilizować?

Wszystkich w systemie

I wtedy pan, jako lekarz, również zostałby wezwany?

Zakładam, że tak, choć nie jestem specjalistą chorób zakaźnych.

Jakie inne zmiany prawne powinny się pojawić, żebyśmy byli przygotowani na takie sytuacje, jak mamy obecnie z koronawirusem?

Choćby prostszy i szybszy sposób sięgania po rezerwy celowe i kryzysową. Należy wpisać sytuację epidemii, ale też przygotowania do niej, do katalogu spraw, które upoważniają do podwyższania stanu gotowości, do reagowania tak jak na klęski żywiołowe. Epidemia w tej chwili nie jest kryterium do odwołania np. lotów, czy ewakuacji. Np. epidemia nie jest przesłanką do wypłacania odszkodowań turystom z powodów odwołanych wycieczek. Chcemy również przy okazji przyspieszyć tzw. pionizację inspekcji sanitarnej.

Dlaczego te zmiany są ważne w razie epidemii?

Obecnie główny inspektor sanitarny nie ma możliwości wydawania poleceń powiatowym inspekcjom. Podlegają one bowiem samorządom. Ustawa ma to zmienić. Główny inspektor będzie mógł to robić w porozumieniu z wojewodą, który koordynuje wszystkie działania kryzysowe na swoim terenie.

Kiedy będzie przyjęty?

Został powołany zespół prawników z różnych resortów, który ma przygotować odpowiedni projekt. Być może już dziś się nim zajmiemy w Sejmie. Po to zostało zwołane dodatkowe posiedzenie.

Przyjdzie taki moment, że tak jak teraz wyrywamy sobie maseczki, to będziemy wyrywać leki i szczepionki? Gdzie Polska będzie w kolejce po nie?

To wszystko zależy od tego, jaka firma je wyprodukuje. Jeżeli będzie to firma chińska, to w pierwszej kolejności zabezpieczy Chiny i Azję. A jeżeli będzie to firma europejska, to zabezpieczy kraje UE. Mamy przecież wspólny rynek.

I nie jest tak, że np. Francja i Niemcy są ważniejsi i dostają leki i szczepionki szybciej?

To jest kwestia rynkowa, ale też potrzebne są być może regulacje unijne o równym dostępie.

Ile pieniędzy Polska już wydała na walkę z koronawirusem?

Nie liczymy ich teraz. Wydajemy tyle ile potrzeba.

A ile mamy na ten cel odłożone?

Mamy rezerwy na poziomie 1,7 mld zł. Pieniędzy nam nie zabraknie.

Rozmawiały Klara Klinger, Dominika Sikora