Kończą gdy ponownie spada poniżej podanych wartości, co z reguły następuje w październiku lub listopadzie. Następnie pod liśćmi i ściółką zapadają w sen zimowy i przez pewien czas potrafią przetrwać nawet temperatury minusowe. Stąd uzasadnione przekonanie, że po ostrej zimie może być ich mniej. Według badań w Europie Środkowej, czyli także u nas, maksymalna aktywność, a więc i ataki kleszcze przypadają na maj lub czerwiec oraz wrzesień lub październik.
Ochrona przed skutkami
Na choroby przenoszone przez kleszcza narażony jest każdy, kogo on ukłuje. Można się przed tym chronić, unikając terenów, które lubią kleszcze i zakładając stosowną odzież, Czyli długie spodnie, skarpety, pełne obuwie, bluzę z długimi rękawami przed każdą wyprawą do lasu, a obecnie także do parku, na działkę, czy łąkę.
Po powrocie warto obejrzeć całe ciało, sprawdzić, czy gdzieś nie wszczepił się kleszcz. Jeśli tak, to należy go usunąć, chwytając tuż przy skórze pęsetą. Gdy się to nie powiedzie, najlepiej od razu udać się do lekarza. Jako zabieg ochronny pomocny może być też mocny prysznic i umycie ciała gąbką. Jednak te środki ostrożności tylko zmniejszają ryzyko choroby, lecz go nie eliminują.
Jedynym skutecznym sposobem obrony przeciwko najpowszechniejszej odkleszczowej chorobie czyli zapaleniu mózgu jest szczepienie. Tzw. przyśpieszony schemat szczepień zakłada przyjęcie dwu dawek w odstępie dwu tygodni. Gdy minie kolejne dwa w organizmie wytwarzają się przeciwciała, które chronią przed kleszczowym wirusem przez rok. Jeśli ktoś chce jeszcze dłużej utrzymać zabezpieczenie powinien po roku od zaszczepić się ponownie. Niestety, nie ma szczepionek przeciwko innym schorzeniom.
Układ nerwowy
Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego, która może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych i psychicznych Jest na nią narażony każdy, kogo ukłuje kleszcz, gdyż jest on nosicielem wirusa zapalenia mózgu.
Okres wylęgania choroby trwa od 1 do 8 dni, czasem do 3 tygodni. Objawy przypominają infekcję grypową: temperatura do 38 stopni, ogólne rozbicie, bóle mięśni, głowy, stawów, żołądka. W tej pierwszej fazie chorobę udaje się w zahamować w 70 -81 proc. przypadków. Jednak konieczna jest dalsza obserwacja, gdyż wyzdrowienie może być pozorne.
Okazuje się to po kolejnych 14 dniach. I jeśli wirus już dostał się już do mózgu, dochodzi do drugiej fazy. Wówczas pojawia się bardzo wysoka temperatura, silne bóle głowy, wymioty, czasem drgawki, utrata świadomości, porażenia. Wtedy konieczne jest leczenie szpitalne, czasem na oddziale intensywnej opieki medycznej. Potem z reguły długotrwała rehabilitacja i nie zawsze udaje się wrócić do pełnej formy.
Borelioza
Jest przewlekłą chorobą wieloukładową wywołaną przez jej krętki. Człowiek jest na nią narażony podczas ukłucia kleszcza lub wtarcia jego wydalin lub fragmentów ciała w miejscu, gdzie uszkodzona jest skóry. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj dopiero po 24-48 godzinach od momentu przyczepienia się kleszcza.
Borelioza ma przebieg trójfazowy. W fazie pierwszej trwającej do miesiąca pojawia się łagodny odczyn zapalny. W tym czasie krętki przemieszczają się wraz z krwią i chłonką i mogą dotrzeć np. do stawów. Dlatego u większości nieleczonych pacjentów rozwija się ich zapalenie. Dla drugiej fazy charakterystyczne są objawy neurologiczne: bóle głowy, ale także niedosłuch lub utrata słuchu, uszkodzenia wzroku.
Może też wystąpić zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia i kardiomiopatia. Faza trzecia rozpoczyna się, gdy minie więcej niż miesiącu od kontaktu z kleszczem, ale czasem dochodzi do niej dopiero po latach. Dlatego po zauważeniu zmian skórnych lub innych objawów ukłuciu kleszcza należy szybko udać się do lekarza. Zaniedbanie i zbyt późne rozpoznanie boreliozy prowadzić może do tragicznych skutków.
Mniej znane
Anaplazmoza nazywana również erlichiozą jest chorobą atakującą różne układy i narządy organizmu, wywoływaną przez bakterie, przenoszone przez kleszcze. Bakterie tej choroby atakują komórki układu krwiotwórczego i siateczkowo-śródbłonkowego. Mogą spowodować zaburzenia w pracy nerek, w sercu, oponach mózgowych, płucach w ośrodkowym systemie nerwowym.
Gorączka Q, nazywana także atopowym zapaleniem płuc, jest wywoływana przez bakterie przenoszone przez bydło rogate, owce, kozy i kleszcze. Człowiek zaraża się wdychając bakterie wraz z cząstkami kurzu i oczywiście podczas ukłucia kleszcza.
Na terenach przebadanych w Polsce procent zainfekowanych kleszczy jest niewielki. Gorączka Q może przebiegać objawowo lub bezobjawowo. Najczęściej rozwija się w 2-3 tygodni po zakażeniu. W ostrych przypadkach pojawiają się objawy podobne do grypowych.
Gorączka. utrzymuje się przeważnie przez 1-2 tygodni. U 30-50 proc. osób zakażonych rozwija się odoskrzelowe zapalenie płuc. Choroba w postaci przewlekłej może trwać 6 miesięcy lub nawet dłużej. Rokowanie jest wówczas poważne.
Babeszjoza. Chorobą tą w zarażają kleszcze. Jej przebieg jest różny. Najczęściej występuje gorączka, dreszcze i bóle mięśniowe. Dochodzi też do powiększenie wątroby i śledziony oraz niedokrwistości. Śmiertelne przypadki zdarzają się zazwyczaj u osób z niedoborami immunologicznymi lub po usunięciu śledziony.
