Dobry start w przedszkolu. Wiele zależy od przygotowania dziecka. RADY eksperta

Co do tego, że edukacja przedszkolna jest ważna i potrzebna, nie ma już żadnych wątpliwości. Liczne badania – tak zwane podłużne, czyli polegające na obserwacji tych samych osób na przestrzeni czasu – potwierdzają, że wiek 3-4 lat jest kluczowy dla rozwoju dziecka, a nauka w przedszkolu ma wpływ na całe jego późniejsze życie i stanowi fundament dla dalszej edukacji. (Możesz dowiedzieć się więcej na ten temat, wyszukując informacje na temat The Minnesota Longitudinal Study of Risk and Adaptation, HighScope Perry Preschool Study, czy Study of Early Child Care and Youth Development by the National Institute of Child Health and Human Development).

Jednak jeśli dziecko nie chodziło wcześniej do żłobka, pójście do przedszkola jest prawdopodobnie pierwszą tego rodzaju rozłąką z rodzicami, a zmiana zwyczajów i konieczność dostosowania się do nowych okoliczności zawsze stanowią wyzwanie – zwłaszcza dla najmłodszych.

Jak przygotować dziecko do debiutu w przedszkolu?

Wyniki badań wskazują wprawdzie, że łatwa adaptacja w przedszkolu to dobry prognostyk dla późniejszego rozwoju umiejętności szkolnych i społecznych, jednak potwierdzają też, że spora grupa prawidłowo rozwijających się dzieci ma z nią problemy i może doświadczać ich długoterminowych negatywnych konsekwencji.

Najważniejszą rolę w przezwyciężaniu stresu związanego z integracją w przedszkolu mają do odegrania rodzice i nauczyciele, a słowem-kluczem jest przygotowanie. Możesz zrobić naprawdę dużo, żeby pomóc dziecku przygotować się do czekających je wyzwań i pomyślnie wejść w nowy etap życia.

Po pierwsze, stopniowo oswajaj dziecko z widokiem przedszkola. Zacznij od pokazania mu budynku, kiedy przechodzicie albo przejeżdżacie obok. Za każdym razem pomachaj ręką i zawołaj „hej, przedszkole!”. Przy tej okazji zainicjuj rozmowę na temat rozpoczęcia nauki, aby dziecko mogło zrozumieć, na czym polega i dlaczego jest dla niego ważna. Bądź spokojny i pozytywny.

Po kilku takich wycieczkach możecie obejrzeć budynek z zewnątrz, zajrzeć do ogrodu. Jeśli to możliwe – odwiedźcie przedszkole, najlepiej, kiedy nie ma w nim zajęć. Zobaczcie sale, stołówkę, plac zabaw. Jeśli nie ma takiej możliwości, poszukajcie zdjęć w Internecie.

Po drugie, postaraj się zorganizować spotkanie dziecka z nauczycielami jeszcze przed rozpoczęciem roku przedszkolnego. Badania potwierdzają, że pozytywna relacja z wychowawcą ma decydujące znaczenie dla obniżenia stresu i pomaga w szybkiej adaptacji do przedszkolnego życia. Indywidualne spotkanie z nauczycielem w obecności rodzica, w spokojnym i bezpiecznym otoczeniu, może być dla dziecka istotnym wsparciem.

Jeśli nie możecie spotkać się z nauczycielem jeszcze przed rozpoczęciem roku przedszkolnego, spróbuj dowiedzieć się przynajmniej, jak ma na imię, abyś mógł wspominać o nim podczas rozmów o przedszkolu.

Po trzecie, rozmawiaj z dzieckiem na temat czekających je doświadczeń. Opowiedz mu, jak wygląda dzień w przedszkolu, przygotuj na to, że pozna nowe dzieci, będzie mogło bawić się nowymi zabawkami i brać udział we wspólnych zabawach i eksperymentach.

Stwórz bezpieczną przestrzeń dla rozmów o wątpliwościach i obawach dziecka. Zapytaj, czego się spodziewa. Rozmawiajcie o emocjach, jakich może doświadczyć – pozytywnych i negatywnych. Wspomnij, że mogą zdarzyć się chwile, w których zatęskni do Ciebie i poczuje się smutne; potwierdź, że to normalne uczucia i podpowiedz, co może zrobić, kiedy tak się poczuje.

Po czwarte, wypracuj z dzieckiem strategię radzenia sobie ze smutkiem i tęsknotą. Wzmacniaj jego pewność siebie i wiarę w to, że potrafi je przezwyciężać. Pomóż mu zrozumieć, że to, co nowe i nieznane, może być niekomfortowe i budzić lęk. Powiedz: „Poznanie nowych dzieci, nawiązanie znajomości i przyzwyczajenie się do nauczyciela zajmie ci kilka dni. Wiem, że na początku może ci być ciężko, ale poradzisz sobie z tym, a ja zawsze ci pomogę”.

Wielu rodziców powtarza: „nie bój się”, „nie ma się czego bać”. Nie przekonuj dziecka, że wszystko jest w porządku, i że powinno czuć się dobrze. Łatwiej poradzić sobie z trudnymi emocjami, kiedy potrafimy je zidentyfikować i nazwać, wiemy, że są naturalne w danej sytuacji i znamy sposoby radzenia sobie z nimi oraz wierzymy e je pokonamy.

Nam pomogło serduszko narysowane na nadgarstku moim i mojej córki. Powiedziałam jej: „Jeśli zatęsknisz za mną, spójrz na to serduszko. Kiedy je zobaczysz, będziesz wiedziała, że myślę o Tobie i niedługo odbiorę cię z przedszkola. Jeśli ja zatęsknię do Ciebie i będzie mi smutno, też popatrzę na serduszko na mojej ręce i będę czuła się tak, jakbyś była przy mnie”.

Oczywiście to nie musi być serduszko – może być też tatuaż z dinozaurem czy cokolwiek innego. Chodzi o to, żeby dziecko miało strategię i narzędzia do radzenia sobie, kiedy poczuje się źle. Ja mówiłam też córeczce, że kiedy będzie jej smutno, może podejść do nauczycielki i przytulić się do niej.

Ważne, żeby nie unikać rozmowy o trudnych emocjach, bo kiedy się pojawią (a pojawią się na pewno), dziecko poczuje się zagubione i nie będzie wiedziało, jak sobie z nimi poradzić. Powiedz: „To normalne, że czujesz się zdenerwowany albo smutny. Na początku może ci być trudno, ale wiem, że przez to przejdziesz”.

Jak przygotować siebie do debiutu dziecka w przedszkolu?

Znów: kluczowe jest przygotowanie. Jeśli dobrze się przygotujesz – będziesz spokojny, cierpliwy i pozytywny – zapewnisz dziecku najlepsze wsparcie.

To naturalne, że czujesz niepokój. Fakt, że dziecko dorasta i rozpoczyna nowy etap w życiu, może wywoływać nostalgię. Musisz jednak pamiętać, że dziecka emocje odzwierciedlają Twoje emocje. Powinno mieć poczucie, że jesteś pewien, że sobie poradzi, że je kochasz i będziesz mu towarzyszyć w tej trudnej podróży, jaką jest zdobywanie samodzielności i stopniowe oddzielanie się od Ciebie.

Bądź spokojny i staraj się panować nad emocjami. Pamiętaj, że protesty: „Ja nie chcę do przedszkola!”, czy „Mamo, nie zostawiaj mnie!” – to część tej drogi. Musicie przez to przejść, a nie walczyć z tym lub unikać konfrontacji.Akceptowanie trudnych uczuć i mówienie o nich oraz pomaganie dziecku w przygotowaniu konkretnych strategii radzenia sobie w momentach, kiedy czuje się samotne, przestraszone lub smutne, daje mu narzędzia do zarządzania emocjami i pomyślnej adaptacji w przedszkolu.

Co powinno rzeczywiście wzbudzić niepokój, kiedy dziecko zaczyna chodzić do przedszkola?

Podczas gdy opór jest naturalną częścią okresu adaptacji, rodzice powinni zwracać uwagę na natężenie i długość doświadczania stresu przez dziecko – pamiętajmy, że długotrwały stres stanowi zagrożenie dla jego psychospołecznego i poznawczego rozwoju.

Jeśli dziecko przez dłuższy czas pozostaje w stanie silnego napięcia, warto zweryfikować jakość opieki i ponownie przeanalizować, czy wybrana placówka jest dla niego właściwym miejscem lub sięgnąć po strategie działania, które pomogą mu w pomyślnej adaptacji.

Jednym z najistotniejszych i najbardziej spójnych prognostyków dla rozwoju dziecka (poznawczego, społecznego, w zakresie umiejętności matematycznych i słownictwa) i zarazem jednym z najlepszych kryteriów oceny jakości placówki edukacyjnej jest w literaturze naukowej pozytywna opieka – serdeczne, oparte na uważności i wsparciu częste interakcje między opiekunem i dzieckiem. Od tego, czy opiekun lub opiekunka zbudują relację bezpiecznego przywiązania, będzie w największym stopniu zależał poziom stresu, jakiego doświadczy dziecko w związku z podjęciem nauki w przedszkolu.

Obserwuj nauczyciela, z którym spędza czas Twoje dziecko. Czy ma pozytywne nastawienie? jest w dobrym nastroju, ciepły i pozytywny? czy jest pomocny? czy często uśmiecha się do dziecka? czy przytula dziecko, klepie je po plecach lub trzyma za rękę? czy pociesza dziecko? czy rozwiązuje konflikty rówieśnicze w konstruktywny i pozytywny sposób? czy zachęca dzieci do wspólnej zabawy i integracji?

Kluczowe znaczenie bezpiecznego przywiązania dla rozwoju dziecka na etapie żłobka, przedszkola, a także w szkole podstawowejpotwierdzają liczne badania. Dla przykładu: szkoły w 8 regionach USA zostały objęte programem Child Development Project [CDP]. Jego celem było wytworzenie w nich środowiska współpracy i wzajemnej uważności – poczucie społeczności i bezpieczeństwa. W rezultacie w grupie uczniów objętych programem odnotowano wyższy poziom troski o innych i umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz jednocześnie mniejszy odsetek problematycznych zachowań w porównaniu z grupą kontrolną, nieuczestniczącą w projekcie. Znaczące różnice pomiędzy członkami obu grup utrzymywały się do okresu dojrzewania, od 2 do 5 lat po zakończeniu programu. To potwierdza, że postrzeganie placówki edukacyjnej jako opiekuńczej społeczności i generalnie pozytywne doświadczenia mają wpływ na ograniczenie właściwie wszystkich potencjalnych trudności.

Podsumowując: rodzice powinni zadbać o to, by dziecko mogło się rozwijać w troskliwym i pozytywnym otoczeniu pod opieką nauczycieli, którzy wspierają pozytywne interakcje z rówieśnikami i budują relacje oparte na bezpiecznym przywiązaniu.

Rozwojowa Mama - Marielle Tourel, ekspertka ds. edukacji rodzicielskiej, autorka bestsellera „Twoje Dziecko- mądre, zdolne i szczęśliwe”. Jej profil na Instagramie obserwuje ponad 136 tys. followersów. Rozwojowa Mama otrzymała w tym roku tytuł Dziecięcej Marki Roku.