Ukryta pandemia. Raport Cukrzyca

To najważniejsze wnioski czwartej edycji raportu „Cukrzyca. Ukryta pandemia. Sytuacja w Polsce”, przygotowanego przez firmę Novo Nordisk wspólnie z Akademią Leona Koźmińskiego. Raport jest syntezą społecznych i ekonomicznych skutków cukrzycy w Polsce. Tegoroczna edycja raportu przypada na 90. rocznicę odkrycia insuliny.

Cukrzyca to pierwsza i jedyna jak dotąd choroba niezakaźna, która została uznana przez Organizację Narodów Zjednoczonych za epidemię XXI wieku.1 Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO) wskazuję cukrzycę, jako jedno z najpoważniejszych zagrożeń naszego wieku. Według szacunków WHO, między 2005 a 2030 rokiem liczba zgonów spowodowanych cukrzycą w ogólnej populacji podwoi się.2 Według Światowej Federacji Cukrzycy (International Diabetes Federation, IDF) z powodu cukrzycy umiera na świecie 4,8 miliona osób rocznie.3 Jeżeli przewidywania ekspertów się sprawdzą, cukrzyca stanie się siódmą najczęstszą przyczyną przedwczesnej śmierci spowodowanej chorobami niezakaźnymi.

Już ponad 371 milionów ludzi cierpi na świecie z powodu cukrzycy.3 W Polsce liczba chorych z cukrzycą przekracza 3 mln, z 1,105 mln z tych osób (29%) jeszcze nie wie, że na nią choruje. Z tego powodu, do rozpoznania choroby dochodzi najczęściej, gdy pojawiają się już pierwsze powikłania. Stopień zaawansowania cukrzycy jest już wtedy na tyle poważny, że prowadzi do dotkliwych konsekwencji zdrowotnych.3

Wydatki na leczenie

Leczenie cukrzycy znacząco obciąża budżety państw. W 2012 roku wydatki związane z cukrzycą na świecie stanowiły 11% wszystkich wydatków na opiekę zdrowotną.3 Dane Międzynarodowej Federacji Cukrzycy wskazują, że w 2012 roku na leczenie cukrzycy wydano globalnie 471 mld dolarów amerykańskich, z czego aż jedna trzecia tej kwoty została wydana w Europie. Przypuszcza się, że do roku 2030 koszty związane z profilaktyką oraz leczeniem cukrzycy i jej powikłań wyniosą ponad 595 mld dolarów. Po uwzględnieniu różnicy w sile nabywczej w różnych krajach, szacuje się, że światowe wydatki na cukrzycę wyniosą co najmniej 654 mld dolarów w 2030 roku.

Wśród krajów europejskich Polska zajmuje 30. miejsce w aspekcie średnich wydatków na leczenie jednego chorego z cukrzycą. Wydatki z budżetu państwa na leczenie cukrzycy i jej powikłań należą w Polsce do jednych z najniższych w Europie. Spośród krajów o zbliżonym PKB, mniej na leczenie diabetyków wydaje tylko Litwa i Łotwa, ale w krajach tych zachorowalność na cukrzycę jest istotnie niższa niż w Polsce.

Koszty cukrzycy w Polsce

Cukrzyca kosztuje budżet państwa rocznie 3 mld zł. Drugie tyle wydajemy na leczenie jej powikłań – chorób serca, udarów, stopy cukrzycowej, chorób nerek i oczu. Łącznie szacuje się koszty cukrzycy w Polsce na poziomie blisko 6 mld zł rocznie.

Koszty refundacji leków wzrosły o 7% w 2012 roku w stosunku do roku 2010. W tych latach płatnik przeznaczał ponad 700 mln zł rocznie na ten cel. W tym czasie wzrastały także koszty opieki specjalistycznej – o 6%. Łącznie na opiekę ambulatoryjną i szpitalną przeznaczamy 361 mln zł rocznie.

Rosną również koszty pośrednie cukrzycy, na które składają się koszty utraconej produktywności – absencje chorobowe w pracy oraz renty z tytułu trwałej i czasowej niezdolności do pracy. Łącznie koszty pośrednie szacowane są na poziomie 983 mln zł w 2012 roku, co oznacza wzrost o 33 mln zł w latach 2010-2012.

Śmiertelne powikłania

Nieleczona lub nieprawidłowa leczona cukrzyca powoduje poważne komplikacje dla zdrowia i życia pacjenta takie jak ślepota, niewydolności nerek, czy amputacja kończyn. Podwaja się także ryzyko wystąpienia chorób serca i układu krążenia. Te powikłania mogą odpowiadać nawet za 80% zgonów wśród pacjentów z cukrzycą typu 2. Jeżeli pod uwagę weźmie się dodatkowo wzrost ryzyka wystąpienia powikłań i czas trwania choroby, dane te są jeszcze bardziej alarmujące.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, śmiertelność z powodu cukrzycy typu 2 w Polsce wynosiła 15 na 100 tys. osób, z czego 2/3 było wynikiem powikłań. Odniesienie tych danych do łącznej liczby ludności w Polsce, prowadzi do niepokojącego wniosku, że powikłania cukrzycy odpowiedzialne są za ok 4 tys. zgonów rocznie.5

Cukrzyca w regionach

Jak wynika z danych Narodowego Funduszu Zdrowia, w Polsce na cukrzycę leczonych jest obecnie około 1,7 mln osób. Największa zachorowalność, powyżej 5%, odnotowywana jest w województwach łódzkim (5,55%), lubelskim (5,52%) oraz lubuskim (5,08%). Najniższa zachorowalność przypada na województwo wielkopolskie (2,92%).

Dyskryminacja diabetyków

Tegoroczny raport został wzbogacony o najnowsze wyniki badania poświęconego postawom, oczekiwaniom i potrzebom związanym z leczeniem cukrzycy - Diabetes Attitudes, Wishes and Needs 2 (DAWN2™), z którego wynika, że co czwarta osoba cierpiąca na cukrzycę w Polsce czuje się dyskryminowana z powodu swojej choroby, a ok. 20 proc. prawdopodobnie cierpi na depresję. W badaniu uwzględniono opinie ponad 15 000 osób cierpiących na cukrzycę lub opiekujących się osobami chorymi na cukrzycę z 17 krajów zlokalizowanych na czterech kontynentach. Cukrzyca jest chorobą, w której aspekty psychologiczne mają znaczący wpływ na końcowy wynik leczenia, a jest to związane istotnym czynnikiem, jakim jest samokontrola.