Raport pt. „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022” przygotował Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (IPZIN).
Jak podało IPZIN, publikacja licząca 340 stron zawiera 62 wnioski i 33 rekomendacje oparte na wynikach badań przeprowadzonych w latach 2021-2022 wśród ponad 80 000 uczniów, rodziców i nauczycieli.
- Opracowując wnioski z badań, a zwłaszcza tworząc oparte na nich rekomendacje, kierowaliśmy się tym, by sumowały się one w całościową receptę, która wytrzyma próbę czasu. Zależało nam nie tylko na tym, by wskazać sposoby skutecznego reagowania na aktualną sytuację, ale także, by sformułować uniwersalne i ponadczasowe zasady skutecznego wspierania młodzieży w świecie, którego stałą cechą jest niestabilność i zmienność - podano na stronie instytutu.
- Wykorzystaliśmy wnioski z badań i działań prowadzonych w latach 2020-2022, by podpowiadać kierunki i strategie, które pomogą rodzicom, wychowawcom i specjalistom mądrze prowadzić i wspierać młodzież niezależnie od tego, czy i kiedy pojawi się kolejny niespodziewany kryzys - podkreślono.
Pierwsza część raportu dotyczy kondycji psychiczną młodzieży, rodziców i nauczycieli oraz działań na rzecz wzmacniania tej kondycji. Drugą część poświęcono znaczeniu gotowości kryzysowej i reagowania kryzysowego dla funkcjonowania szkoły oraz dla planowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych. Z kolei trzecia część raportu, opracowana na zlecenie Ośrodka Rozwoju Edukacji, podejmuje problem wpływu niestabilności współczesnego świata na obniżenie miejsca rodziny i posiadania dzieci w hierarchii celów życiowych młodzieży.
- Przedstawiamy w tej części wyniki badań umożliwiające ukonstytuowanie nowej, ważnej dziedziny profilaktyki – wczesnej profilaktyki problemów demograficznych - zapewniono.
Z raportu wynika m.in., że w okresie pandemii doszło do obniżenia kondycji psychicznej młodzieży, którego skutki wciąż trwają.
- Zamiast siły witalnej charakterystycznej dla okresu intensywnego rozwoju, wielu młodych doświadcza braku energii, obniżenia motywacji oraz nasilonych przez niestabilność współczesnego świata obaw o przyszłość. Niska kondycja psychiczna i osłabienie motywacji do rozwoju przekłada się na wymierne straty rozwojowe i edukacyjne. Wśród młodych osób cechujących się szczególnie wysoką wrażliwością oznacza to znaczny wzrost depresji, prób samobójczych i samobójstw relacjonowany w statystykach psychiatrycznych i suicydologicznych - wynika z raportu.
Zwrócono również uwagę na to, że czas pandemii spowodował wzrost problemów i zaległości w nauce. - Zaległości w nauce i trudności w ich przezwyciężeniu są silnie powiązane ze stresem szkolnym i słabą kondycją psychiczną młodzieży. Źródłem problemu było nie tyle samo zdalne nauczanie, co kolejne zmiany trybu nauczania ze stacjonarnego na zdalny i odwrotnie - podano.
Z analizy wynika, że wojna na Ukrainie i przybycie uchodźców do naszego kraju nie spowodowały negatywnych skutków psychicznych u młodzieży.
- Przeciwnie, empatia wobec uchodźców i mobilizacja społeczna skierowana na pomoc przyczyniły się do poprawy kondycji psychicznej niektórych grup młodzieży. Poprawa kondycji psychicznej w okresie po wybuchu wojny na Ukrainie została zaobserwowana w szczególności wśród młodszych dziewcząt (ze szkół podstawowych) oraz wśród młodzieży z położonej wzdłuż granic z Ukrainą i Białorusią "ściany wschodniej" (w odróżnieniu od młodzieży z innych regionów Polski) - czytamy.
Zwrócono uwagę, że najważniejszym źródłem ochrony zdrowia psychicznego młodzieży zarówno w okresach stabilności i spokoju, jak w okresie ostatnich kryzysów jest wielkość, jakość i dostępność sieci wsparcia.
- Podstawową rolę odgrywa wsparcie rodziców, dalszej rodziny, rówieśników oraz nauczycieli i wychowawców - wskazano.
- O tym, jak silnym źródłem wsparcia dla młodzieży wierzącej jest religia i wymiar duchowy świadczy fakt, że zła kondycja psychiczna występuje dwukrotnie rzadziej u młodzieży, dla której wiara, religia jest bardzo ważna, niż wśród ich rówieśników, dla których jest to sfera zupełnie nieważna - zauważono.
Ostatni część raportu odnosi się do chęci posiadania dzieci w przyszłości. - Istnieją poważne przesłanki wskazujące, że zarówno aspiracje przekazywane dziewczętom przez współczesną kulturę masową, jak aspiracje zakodowane we współczesnej polityce równościowej, mogą stać w kolizji z marzeniami o rodzinie, macierzyństwie i dzieciach - podano.
Czynnikami sprzyjającymi pragnieniu posiadania dzieci przez dorastające pokolenie jest - jak zauważono, m.in.: dobra relacja z mamą jako życiowym przewodnikiem, religijność, kontakt z małżeństwami będącymi dobrym wzorem miłości wiara w prawdziwą i trwałą miłość.
Raport znajduje się na stronie IPZIN: https://ipzin.org/raport-instytutu-profilaktyki-zintegrowanej-mlodziez-w-niestabilnym-swiecie/