Zakażenie wirusem SARS-CoV-2 ma skutki we wszystkich układach narządów

Polscy klinicyści pod przewodnictwem prof. Andrzeja M. Fala, kierownika Kliniki Alergologii, Chorób Płuc i Chorób Wewnętrznych w Szpitalu MSWiA w Warszawie, opracowali, nazywane białą księgą, kompleksowe kompendium wiedzy o przebiegu i skutkach zdrowotnych COVID-19 pt. „Charakterystyka choroby COVID-19, objawy oraz skutki zdrowotne. Rekomendacje i doświadczenia polskich klinicystów”.

Podkreślają oni, że choroba ta, w większości przypadków przebiegająca bezobjawowo lub łagodnie, może rozwinąć się do stanu krytycznego, a nawet zgonu w przebiegu nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Prowadzić to może do poważnych uszkodzeń tkanek, wystąpienia incydentów zakrzepowo-zatorowych, a także do odległych powikłań przechorowania COVID-19.

Zdaniem ekspertów w kolejnych stadiach choroby wysiłki terapeutyczne powinny się koncentrować na wyciszaniu nadmiernej reakcji zapalanej oraz na profilaktyce przeciwzakrzepowej. Ostrzegają też, że COVID-19 jest chorobą o bardzo zróżnicowanym przebiegu.

ZOBACZ AKTUALNY STAN SZCZEPIEŃ PRZECIWKO COVID-19 W POLSCE>>>

- Objawami występującymi najczęściej są gorączka, kaszel, duszność, złe samopoczucie, silne osłabienie i uczucie zmęczenia, ból mięśniowy i kostno-stawowy – przypominają specjaliści. Inne objawy występują z różną częstością i prawdopodobnie zależną od wariantu wirusa lub fazy pandemii. Są to ból głowy, utrata smaku i węchu, przyspieszenie oddechu, zmiana częstości pracy serca, dreszcze, utrata mowy lub zdolności ruchowych, nudności, biegunka, zmiany skórne, zapalenie spojówek czy krwioplucie.

Powikłania po COVID-19

- Widać więc, że zakażenie wirusem SARS-CoV-2 ma skutki we wszystkich właściwie układach narządów – zaznaczają autorzy białej księgi. W układzie oddechowym wiążąc się do komórek budujących pęcherzyki płucne, będzie on wywoływał różne objawy, od zupełnie niezagrażających po niewydolność oddechową wymagającą intensywnej terapii.

W układzie sercowo-naczyniowym koronawirus może doprowadzić do powikłań takich, jak zawał i zapalenie mięśnia sercowego, zaostrzenie niewydolności serca i zaburzeń rytmu serca. - Odnotowuje się też wysoką częstość występowania powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów z zapaleniem płuc w przebiegu infekcji COVID-19 – dodają eksperci.

Ostrzegają, że infekcja COVID-19 zwiększa ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych nie tylko w ostrym okresie choroby, lecz również w okresie około miesiąca po wyzdrowieniu. U chorych na COVID-19 rzadko natomiast dochodzi do zagrażającego życiu ciężkiego uszkodzenia nerek, a także do przewlekłej niewydolności nerek.

Ze strony układu nerwowego ciężkim powikłaniem jest udar mózgu. U niektórych osób pojawia się tzw. mgła mózgowa. Jest ona łagodnym powikłaniem, lecz istotnie zmniejszającym komfort życia, gdyż objawia się zaburzeniami koncentracji, pamięci krótkotrwałej i dezorientacją; może się utrzymywać dość długo po przejściu zakażenia.

COVID-19 u dzieci

W opracowaniu zwraca się uwagę, że wirus SARS-CoV-2 może wywołać ciężką chorobę u ludzi dorosłych. U dzieci przebieg zachorowania jest zazwyczaj łagodny. Jednak pediatrzy ostrzegają przed występowaniem zespołu zapalnego czasowo związanego z COVID-19 i jego potencjalnymi późnymi następstwami, takimi jak choroba wieńcowa i zawał serca w młodym wieku.

Długofalowe następstwa COVID-19 u osób dorosłych określane są jako long-COVID-19. Termin ten oznacza utrzymywanie się różnorodnych objawów chorobowych dłużej niż 12 tygodni po ostrej fazie zakażenia. Według różnych źródeł objawy o rozmaitym nasileniu opisuje się u od 10 proc. do nawet 90 proc. pacjentów po przebyciu zakażenia.

Najczęściej występują objawy ostrego zakażenia, właściwie wszystkich układów naszego organizmu, a dodatkowo też dochodzić mogą stany lękowe i depresyjne. - Obecnie trudno określić, jak istotnym problemem społecznym okaże się zespół post-COVID-19. Z pewnością w miarę trwania pandemii, wobec zwiększającej się liczby osób po przebytym COVID-19, liczba pacjentów wymagających z tego powodu stałej, wielospecjalistycznej opieki lekarskiej i rehabilitacyjnej będzie wzrastać – twierdzą specjaliści.

Uważają, że w ramach takiej opieki ważną rolę pełni fizjoterapia, która redukuje zarówno objawy samej choroby (zmniejszenie trudności w oddychaniu, objawów ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, opanowanie lęku), jak i występujące i rozwijające się powikłania.

- Istotny wpływ na ryzyko powikłań po przebyciu COVID-19 mają utrzymujące się zaburzenia krzepnięcia. W czasie pobytu w szpitalu zdarzenia zakrzepowo-zatorowe są silnie związane ze śmiertelnością chorych na COVID-19, a także mogą wystąpić u ozdrowieńców. Dlatego też zalecenia lekarskie wobec osób, które przeszły COVID-19 powinny obejmować leczenie przeciwkrzepliwe – przekonują autorzy białej księgi.

Autorami publikacji oprócz prof. Andrzeja M. Fala są wybitni eksperci wielu kluczowych dziedzin medycyny i nauki: dr n. farm. Leszek Borkowski (farmakolog), prof. Krzysztof J. Filipiak (kardiolog), dr Bożena Homola (pulmonolog), prof. Zbigniew Hruby (nefrolog), prof. Adam Kobayashi (neurolog), prof. Bartosz Łoza (psychiatra), prof. Andrzej Matyja (chirurg), prof. Piotr Pruszczyk (angiolog), dr hab. n. med. Piotr Rzymski (biolog i immunolog), prof. Jacek Szepietowski (dermatolog), dr n. med. Konstanty Szułdrzyński (intensywna terapia, układ oddechowy), prof. Jan Szczegielniak (fizjoterapeuta), prof. Jacek Wysocki (pediatra), prof. Joanna Zajkowska (choroby zakaźne), dr n. o zdr. Sebastian Zduński (fizjoterapia).