Badania pokazują, iż jednymi z najważniejszych składników odżywczych niezbędnych dla jego prawidłowego rozwoju są długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a w szczególności kwas dokozaheksaenowy (DHA).
Właściwa opieka neonatologiczna nad wcześniakiem od pierwszych dni życia zmniejsza ryzyko powikłań zdrowotnych malucha w późniejszym wieku, dlatego tak dużo wagi poświęca się obecnie wypracowywaniu najlepszych standardów tej opieki. Dziecko urodzone przed terminem wymaga zaangażowania wielu specjalistów, cierpliwości i czasu. Włożony wysiłek owocuje jednak wyższym stopniem dojrzałości i lepszym zdrowiem malucha w późniejszym wieku.
Dobrą wiadomością dla rodziców, których dziecko wcześniej przywitało się ze światem jest fakt, że większość wcześniaków nadrabia zaległości rozwojowe w ciągu pierwszych lat życia. Właściwe odżywianie nie tylko pozwala im zdrowo rosnąć i doganiać rówieśników, ale zmniejsza również ryzyko wystąpienia zaburzeń zdrowotnych, które mają tendencję do ujawniania się czasami po wielu latach.
Żywienie wcześniaka na oddziale neonatologicznym, jak również po wypisie ze szpitala, jest jednym z elementów terapii i powinno odpowiadać jego zapotrzebowaniu na kluczowe składniki odżywcze. Tłuszcze odgrywają tu ważną rolę, ponieważ dzieci urodzone przed terminem szczególnie narażone są na ich niedobór.
Zbilansowana dieta - od pierwszego dnia życia
DHA należy do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3. Jest to jeden z pięciu składników, obok kwasu foliowego, jodu, żelaza i witaminy D, który do tej pory poddany został największej liczbie badań z zakresu epigenetyki i nutrigenomiki – gałęzi nauk badających m.in. związek między dietą (również odżywianiem w okresie płodowym), a prawidłowym rozwojem i genetyczną predyspozycją do pewnych chorób.
Przez okres 1000 dni od poczęcia dziecko wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze, w tym DHA. Pierwsze trzy lata życia to bowiem czas najintensywniejszego rozwoju, który na długo determinuje zdrowie malucha. W tym okresie dziecko czerpie DHA z zasobów organizmu swojej mamy. Składnik ten transportowany jest przez łożysko do płodu. Jego stężenie w krwi pępowinowej jest często wyższe, niż w organizmie przyszłej mamy. Najlepszym źródłem tego składnika dla malucha, który zawitał już na świecie jest natomiast naturalny pokarm.
Nasz organizm sam nie potrafi syntetyzować DHA, dlatego w przypadku, kiedy nie jest możliwe pozyskanie jego odpowiedniej ilości w diecie, konieczna jest suplementacja. W populacji kobiet w Polsce, ze względu na niskie spożycie ryb – kulturowe przyzwyczajenie i trudny do zmiany nawyk żywieniowy - niedobory tego składnika są powszechne.
DHA – buduje i chroni
Dlaczego DHA jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju dzieci, a szczególnie maluchów, które przyszły na świat wcześniej, niż było w planach? DHA:
Stanowi materiał budulcowy mózgu i siatkówki oka – wpływa na rozwój układu nerwowego;
Zmniejszenie ryzyko wystąpienia astmy, alergii oraz infekcji górnych dróg oddechowych;
Wpływa na rozwój funkcji poznawczych i psychomotorycznych;
Wykazuje działanie przeciwzapalne;
Ma właściwości immunomodulujące – buduje naturalną odporność organizmu.
Układ nerwowy
W ciągu pierwszych 1000 dni od poczęcia poziom DHA w mózgu dziecka wzrasta 1000 razy. Składnik ten jest nie tylko materiałem budulcowym układu nerwowego, pełni również rolę w prewencji zmian zapalnych w mózgu płodu. Jego niedobór w okresie krytycznego rozwoju tego narządu może zwiększać podatność na choroby neurologiczne u starszych dzieci i dorosłych. Badania pokazują, że profilaktyczna podaż DHA zmniejsza ryzyko rozwoju porażenia mózgowego, ADHD czy autyzmu u dzieci, schorzeń występujących kilkukrotnie częściej u maluchów urodzonych przed terminem.
DHA jest także istotnym czynnikiem budulcowym siatkówki oka. Wyniki badań zaprezentowane podczas tegorocznej Konferencji „Profilaktyka zdrowotna medycyną przyszłości” przez dr Dominique Brémond-Gignac pokazują, iż właściwe odżywianie, a szczególnie dodatkowa suplementacja DHA zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób narządu wzroku i przyczynia się do poprawy ostrości widzenia u dzieci. Chorobą negatywnie wpływającą na rozwój tego zmysłu, która często dotyka maluchy urodzone przed terminem, jest retinopatia wcześniacza. Ryzyko jej wystąpienia zmniejsza dodatkowa suplementacja DHA, który stanowi ważny materiał budulcowy siatkówki oka.
Zaburzenia rozwoju układu nerwowego i wzroku w krytycznym okresie dojrzewania organizmu mogą ujawniać się po wielu latach w sposób bardzo subtelny i skutkować problemami z uczeniem się, rozumieniem, obniżać zdolność percepcji, dlatego tak ważne jest dbanie o optymalny poziom DHA w organizmie malucha od poczęcia.
Układ oddechowy
Problemy zdrowotne dzieci urodzonych przed terminem wynikają z różnorodnych powikłań rozwojowych, m.in. z niedojrzałości układu oddechowego. Jednym ze schorzeń często dotykających tę grupę pacjentów jest przewlekła choroba płuc. Jej konsekwencją jest zwiększona podatność na wystąpienie niewydolności oddechowej i astmy oskrzelowej w późniejszych latach życia. Obiecujące badania, które wymagają jednak kontynuacji, pokazują, iż podawanie wcześniakom dużych dawek DHA zmniejsza ryzyko wystąpienia tej groźnej dla zdrowia choroby płuc.
Działanie przeciwzapalne
Przedwcześnie urodzone dzieci cechują się mniejszą odpornością na zakażenia, co zwiększa ryzyko zachorowania na sepsę wśród tej grupy pacjentów. Powikłania z nią związane grożą występowaniu zaburzeń neurologicznych czy opóźnieniem wzrastania dzieci. Badania wykazały, iż suplementacja DHA noworodków z sepsą sprzyja poprawie obrazu klinicznego choroby. Składnik ten potencjalnie pełni zatem ważną rolę w prewencji powikłań z nią związanych.
DHA – w leczeniu i…zapobieganiu!
W środowisku lekarskim coraz więcej mówi się o profilaktyce zdrowotnej w kontekście opieki położniczej nad przyszłą mamą i edukacji w zakresie właściwego żywienia, w tym suplementacji deficytowych składników odżywczych. Jak pokazują badania, DHA jest istotny nie tylko jako czynnik wpływający na prawidłowy rozwój dziecka, ale również zalecany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne jako składnik ważny z punktu widzenia prewencji porodów wcześniaczych.
Podczas tegorocznej edycji Konferencji „Profilaktyka zdrowotna medycyną przyszłości”, prof. Susan Carlson, Założycielka Międzynarodowego Towarzystwa Badań nad Kwasami Tłuszczowymi i Lipidami, przedstawiła wyniki prac nad wpływem DHA pochodzącego z alg na prawidłowy rozwój płodu i zmniejszenie ryzyka przedwczesnego porodu. Jedno z kluczowych badań zostało przeprowadzone na Uniwersytecie w Kansas. Co ważne, objęto nim kobiety w ciąży, które nie znajdowały się w grupie ryzyka wcześniejszego porodu. Przyszłe mamy przyjmowały 600 mg DHA z alg dziennie. Dodatkowa suplementacja skutkowała większą masą urodzeniową dziecka (o 172 g), wydłużyła czas trwania ciąży (o 3 dni) i skróciła czas hospitalizacji maluchów (która wyniosła średnio 9 dni w porównaniu do 41 dni w grupie mam przyjmujących placebo)
