Choroby cywilizacyjne – nieprzewidziany skutek dobrobytu.

Wywiad z dr n. med. Piotrem Warczyńskim Redaktor: Tyle się mówi o chorobach cywilizacyjnych, że są charakterystyczne dla naszych czasów, ale właściwie o jakie choroby chodzi? Piotr Warczyński : To dobre pytanie, ponieważ nawet Światowa Organizacja Zdrowia zaznacza, że nie ma dokładnego podziału i nie można jednoznacznie określić, która choroba jest chorobą cywilizacyjną. Choroby cywilizacyjne są to globalnie szerzące się, powszechnie znane choroby spowodowane rozwojem cywilizacji. Charakterystyczne jest to, że częstotliwość ich występowania zależy od stopnia rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa, czyli im bardziej rozwinięte i bogatsze społeczeństwo, tym częściej występują te choroby. R : W takim razie proszę powiedzieć jakie choroby możemy zaliczyć do chorób cywilizacyjnych? PW : Najczęstszymi z nich są cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i choroba wieńcowa. Kolejnymi jest otyłość, udar mózgu, miażdżyca i zawał serca, astma, osteoporoza i choroby nowotworowe, ale do chorób cywilizacyjnych zaliczamy także gruźlicę, depresję, alkoholizm, narkomanię, AIDS, anoreksję, ale też próchnicę i chorobę wrzodową. Dużo tego jest. R : Przecież postęp cywilizacyjny powinien nieść za sobą także zmniejszenie zachorowalności i wzrost skuteczności terapii medycznych. Proszę powiedzieć jakie są przyczyny ich wystąpienia. PW : Teoretycznie ma Pani rację. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że problem ten dotyka przede wszystkim państw rozwijających się i rozwiniętych. Występowanie tych chorób jest ściśle powiązane ze zmianami demograficznymi, czyli zwiększaniem się długości życia oraz zmianami w stylu życia i sposobie odżywiania. Żyjemy dłużej i jesteśmy narażeni na choroby, których nasi przodkowie nie znali doczekali. Jesteśmy bogaci, mamy dostęp do wysoko przetworzonej żywności w nieograniczonych ilościach – jemy za dużo i niezdrowo, nienaturalne pokarmy, za dużo tłuszczu, cukru, co prowadzi do nadwagi i otyłości, która jest chorobą. W tym momencie już niedaleka droga do cukrzycy, nadciśnienia, miażdżycy i zawału, które najczęściej są właśnie wynikiem otyłości. Mamy coraz mniejszą aktywność fizyczną, siedzimy przed telewizorem jedząc tłuste i słodkie pokarmy, paląc papierosy i nadużywając alkoholu. Do tego żyjemy w skażonym środowisku pełnym rakotwórczych substancji (smog), hałasu i promieniowania jonizującego. O takim stylu życia decydujemy sami, z niewiedzy, beztroski lub wygodnictwa. Istotnym problemem jest to, że choroby te coraz częściej dotyczą osób młodych i dzieci, a nie tylko osób starszych jak do niedawna sądzono. R : Czy można im przeciwdziałać, czy też współczesne społeczeństwo jest wobec nich całkowicie bezradne?PW: Jak już wcześniej zaznaczałem to my sami decydujemy o naszym stylu życia, a także o stylu życia naszych dzieci i bliskich. Człowiek jest kowalem swojego losu i powinien świadomie podejmować decyzje odnośnie swojego zdrowia. Kluczem do sukcesu jest zdrowy styl życia. Jedynie systematyczne dbanie o zdrowie, już od okresu dzieciństwa, może przynieść długotrwały, oczekiwany efekt. Oto najistotniejsze rady wskazujące, jak zmienić swoje życie, aby uchronić się przed chorobami cywilizacyjnymi: • Bądź aktywny fizycznie poświęcając każdego dnia 30 minut na intensywny ruch lub 60 minut na ruch o umiarkowanej intensywności Ruch pomaga utrzymać kondycję, dzięki niemu zwiększa się sprawność kości i stawów, pojemność płuc, odporność organizmu, a także obniża się ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych i układu krążenia. Ruch służy pracy, sportowi, lokomocji, twórczości artystycznej, itp. Wzmożona aktywność́ ruchowa to inaczej działanie, które zmierza do rozwoju poszczególnych cech motorycznych, takich jak: siła, szybkość́, moc, zwinność́, zręczność́, oraz wytrzymałość́. • Rzuć palenie! Jeżeli nie palisz, unikaj przebywania w towarzystwie osób palących – bierne palenie jest tak samo szkodliwe. • Pozbądź się nadwagi. Zbędna tkanka tłuszczowa, a w szczególności zgromadzona na brzuchu, przyczynia się do zapadania na choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca oraz choroby układu krążenia – nadciśnienie, miażdżyca, zawał serca. • Zdrowo się odżywiaj. Należy unikać żywności wysoko przetworzonej, jedzenia typu fast-food, słodyczy i chipsów. Ogranicz spożycie soli. Ogranicz spożycie wędlin - są rakotwórcze, mięsa, szczególnie czerwonego i tłustego (wieprzowego). Ważne jest, aby dieta była urozmaicona i zbilansowana. • Pamiętaj o badaniach profilaktycznych. Bierz udział w programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrycia chorób cywilizacyjnych. Każdy powinien wykonywać te skierowane do swojej grupy wiekowej. Pozwalają one szybko wykryć ewentualną chorobę i niezwłocznie podjąć leczenie. • Zadbaj o to, aby Twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym. Przed okresem powszechnych szczepień co najmniej 5 na 10 dzieci umierało na choroby, które są skutecznie eliminowane dzięki szczepieniom. R : Tak, to wszystko do mnie przemawia, ale tak realnie, co może przemówić do obywatela, który nie chce zrezygnować z dotychczasowych przyjemności, bo nie widzi bezpośrednich korzyści wynikających z prozdrowotnych ograniczeń? PW : Już sama świadomość, że możemy uniknąć tylu ciężkich chorób upośledzających i ograniczających nasze normalne życie powinna zdecydować o zmianie trybu życia, ale jeśli to jest niewystarczające, proszę przeczytać wyniki najnowszego badania publikowanego na łamach amerykańskiego naukowego pisma „Circulation”. Jak się okazało, osoby 50-letnie, które przestrzegały zdrowej diety, były aktywne fizycznie, utrzymywały prawidłową wagę, nie nadużywały alkoholu i nie paliły - żyły dłużej (kobiety o 14 lat, mężczyźni o nieco ponad 12 lat). W porównaniu z osobami, które nie przestrzegały pięciu zdrowych zasad - te, które przestrzegały wszystkich pięciu - były o 74% mniej narażone na zgon, o 82% mniej na zgon z powodu choroby układu krążenia, zaś o 65 proc. – z powodu nowotworu. Jak podkreślają autorzy badań, działania profilaktyczne, takie jak właściwa dieta i styl życia, dają ogromne korzyści – zmniejszają zagrożenie przewlekłymi chorobami, zwiększają oczekiwaną długość życia i obniżają koszty opieki medycznej. W pełni się z tymi wnioskami zgadzam, sam staram się prowadzić od wielu lat zdrowy styl życia, stosując się do wskazanych zasad. R : Dziękuję za rozmowęZadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020.