Co roku od 1 do 10 grudnia odbywają się Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc. To okazja do przypominania o chorobach, ich zapobieganiu i leczeniu.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że w roku 2016 na świecie zachorowało na gruźlicę 10,4 mln osób, w tym milion dzieci do lat 14. Więcej niż połowę nowych chorych stanowili mieszkańcy Indii, Indonezji, Chin, Filipin i Pakistanu. W większości najbogatszych krajów świata zapadalność na gruźlicę jest poniżej 10 zachorowań na 100 tys. ludności. Są jednak kraje, w których szacowana zapadalność jest wielokrotnie wyższa.
Hiszpania z liczbą ponad 5 tys. nowych zachorowań na gruźlicę plasuje się w czołówce europejskich państw, w których choroba jest najbardziej powszechna. Wraz z powiększaniem się populacji tego kraju, a jednocześnie poszerzającą się sferą ubóstwa, prognozy przewidują sukcesywny wzrost zachorowań. Przewodniczący komitetu naukowego rządowej agendy przeciw gruźlicy (Red TBS) Julio Ancochea wskazuje, że do końca 2018 r. w Hiszpanii notowanych będzie łącznie 5-6 tys. nowych przypadków zachorowań na tę chorobę. Eksperci podnoszą, że najwięcej zachorowań na gruźlicę w Hiszpanii występuje w najbiedniejszych regionach kraju, do których należą Ceuta i Melilla, enklawy w Afryce Północnej, a także Galicja.
Także w sąsiedniej Portugalii władze sanitarne potwierdzają wciąż występujące ogniska gruźlicy. Zlokalizowane są one w trzech uważanych za największe skupiska ludzkie, a zarazem za najbardziej uprzemysłowione rejony Portugalii. - Do września 2018 r. najwięcej chorych na gruźlicę mieszkało w aglomeracji Lizbony, Porto i na Półwyspie Setubalskim. Gruźlica nie jest jednak bardzo powszechna w tych miejscach. Ogniska choroby ograniczają się do określonych dzielnic – powiedziała szefowa Generalnej Dyrekcji Zdrowia (DGS) Graca Freitas.
Władze sanitarne Portugalii wskazują na pojawiające się ostatnio przypadki ciężkich zachorowań na gruźlicę u dzieci do lat pięciu. W 2017 r. były ich cztery na 32 zachorowania. Eksperci wskazują, że ta nienotowana od lat liczba zachorowań może wiązać się z cofnięciem w 2016 r. ogólnokrajowego obowiązku szczepień przeciwko gruźlicy u dzieci. Obowiązek ten utrzymano jedynie w tych częściach kraju, w których występują przypadki zachorowań.
Na Węgrzech, gdzie szczepienie noworodków przeciwko gruźlicy jest obowiązkowe od 1953 r., przypadki tej choroby są rzadkie. Według danych Krajowego Instytutu Gruźliczo-Pulmonologicznego im. Koranyiego liczba nowych przypadków spada. W 2000 r. notowano 35,8 zachorowań na 100 tys. mieszkańców, a w 2017 r – tylko 6,8. Spada też liczba zgonów z powodu gruźlicy. W 1996 r. było ich 131, a w zeszłym roku – 19.
W Szwecji w 2017 r. zanotowano 533 przypadki gruźlicy, z czego 458 osób zaraziło się tą chorobą za granicą. Jedynie 75 osób (14 proc.) zapadło na gruźlicę w Szwecji. W tej grupie przeważają młodzi ludzie (10-29 lat), obcokrajowcy, którzy byli w stałym kontakcie z zarażonymi. W 2017 r. wskaźnik zachorowalności na gruźlicę w Szwecji wyniósł 5,3 przypadków na 100 tys. mieszkańców. Pobieranie próbek w kierunku gruźlicy włączono w Szwecji do badania lekarskiego oferowanego osobom ubiegającym się o azyl, przybywającym z krajów, w których choroba ta jest obecna.
Ekspert ds. gruźlicy ze Szwedzkiej Agencji Zdrowia Publicznego Jerker Jonsson przekazał PAP, że biorąc pod uwagę częściowe dane, sytuacja w 2018 r. będzie podobna do tej z roku 2017. - Nie ma ani spadku, ani wzrostu zachorowalności na gruźlicę – stwierdził.
W Kanadzie rejestrowanych jest co roku około 1600 przypadków gruźlicy i jest to liczba utrzymująca się od lat 80. XX wieku. Strona internetowa Federalnego Ministerstwa Zdrowia Health Canada, podaje, że obecnie nowe przypadki gruźlicy dotyczą głównie dwóch grup: 70 proc. chorych to osoby urodzone poza Kanadą, a 19 proc. to członkowie rdzennych ludów Kanady. Na terytorium Nunavut (północ kraju), zamieszkałym głównie przez Inuitów, częstość występowania gruźlicy jest znacznie wyższa niż w innych prowincjach i terytoriach. Kanada należy do grupy krajów o najmniejszym odsetku zachorowań na gruźlicę: średnia wynosi 4,6 na 100 tys. mieszkańców. Jednak w Nunavut jest to ponad 119 zachorowań na 100 tys.
Według mediów około 20 proc. ogólnej liczby zachorowań w Kanadzie dotyczy aglomeracji Toronto, głównie w północno-zachodniej części określanej jako Peel Region. W tym rejonie osiedla się wielu nowych imigrantów, w tym z Indii, Pakistanu i z Filipin, gdzie gruźlica występuje stale. Legalni imigranci do Kanady muszą przed zakwalifikowaniem się do otrzymania wizy przejść badania lekarskie, ale może się zdarzyć, że pewna liczba przypadków pozostaje niewykryta.
Francja z 7 wypadkami gruźlicy na 100 tys. mieszkańców uważana jest za terytorium słabego występowania choroby. Także tam eksperci wskazują poważne różnice między regionami. W regionie paryskim zachorowań jest dwa razy więcej niż wynosi średnia krajowa.
W latach 1999-2001 w Bułgarii notowano 48-49 chorych na 100 tys. mieszkańców, w 2017 r. ten wskaźnik spadł do 19,8 na 100 tys. W 2016 r. w kraju zanotowano 1607 zachorowań, w 2017 r. – 1462. Długoletni program walki z gruźlicą, przyjęty pod koniec lat 90., przewiduje pełną likwidację tej choroby w Bułgarii do 2030 r. Najwięcej chorych na gruźlicę, ponad dwukrotnie powyżej przeciętnej, notuje się w Widinie na północnym zachodzie kraju i w Gabrowie w środkowej Bułgarii. Wyższa od przeciętnej jest też zachorowalność na gruźlicę w Perniku i Wracy na zachodzie.
Gruźlica jest chorobą zakaźną – wywoływaną przez bakterię – prątek gruźlicy – wykryty przez niemieckiego lekarza, bakteriologa Roberta Kocha. Choroba umiejscawia się najczęściej w płucach, ale może zajmować różne narządy. Prątek gruźlicy jest bardzo wrażliwy na działanie promieniowania ultrafioletowego – światła słonecznego, które szybko zabija prątki. Również wysoka temperatura (gotowanie, pasteryzowanie) powoduje szybkie zabicie prątków.
Źródłem zakażenia jest najczęściej chory na gruźlicę, który podczas kaszlu, kichania, odkrztuszania czy głośnego śmiechu, mówienia, "rozsiewa" prątki wraz z kropelkami śluzu. Najważniejszą metodą zapobiegania szerzeniu się gruźlicy w społeczeństwie jest wczesne wykrycie choroby i natychmiastowe leczenie chorego.