Czy warto szczepić dziecko na WZW A przed wakacjami?
Dr Marek Derkacz: Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu A to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych na świecie. Wirus wywołujący zapalenie wątroby typu A jest często przenoszony za pośrednictwem brudnych rąk, znajduje się bowiem w zakażonej żywności. Tak więc do zakażenia WZW typu A dochodzi drogą pokarmową poprzez kontakt z wydzielinami chorego lub produktami zakażonymi, stąd nazwą używaną zamiennie dla określenia choroby jest – żółtaczka pokarmowa. Z uwagi na fakt, iż nie lada problemem są zachorowania dużych grup dzieci, okresowo występujące w przedszkolach, szkołach, czy na wyjazdach wakacyjnych, dlatego warto zadbać o zdrowie własnego dziecka i zaszczepić je odpowiednio wcześnie. Warto podkreślić, że w Polsce około 90% dzieci do 15. roku życia nie posiada przeciwciał chroniących je przed żółtaczką pokarmową.
Jakie objawy może wywołać wirus WZW typu A?
Okres wylegania choroby wynosi od 15 do 50 dni (najczęściej około 28 dni), po tym czasie u dziecka mogą pojawić się objawy dyspeptyczne w postaci utraty łaknienia i nudności. Chore dziecko często skarży się na uczucie zmęczenia, niekiedy na bóle mięśniowo-stawowe. Mogą wystąpić również stany podgorączkowe. Po kolejnym tygodniu pojawiają się zwykle objawy typowe dla zapalenia wątroby, może pojawić się biegunka. W efekcie uszkodzenia komórek wątroby – hepatocytów, mocz dziecka przybiera ciemną barwę, stolec z kolei staje się odbarwiony i ma jasny kolor. Często pojawia się żółtaczka. Jej objawy w początkowych stadiach choroby możemy dostrzec oglądając dokładnie oczy dziecka - twardówki przybierają wówczas żółte zabarwienie. W późniejszym etapie choroby dochodzi do zażółcenia skóry. Występowanie tych objawów może być bardzo zróżnicowane. U Niektórych osób objawy te mogą być bardzo dyskretne, zaś u innych mocno nasilone. Zażółceniu skóry towarzyszy spadek gorączki oraz stopniowa poprawa samopoczucia. Dalsza poprawa stanu klinicznego dziecka w postaci powrotu apetytu i ustępowania zażółcenia skóry następuje po kolejnych kilku dniach.
W jakim okresie chore dziecko może zakażać inne dzieci?
Zdolność do przenoszenia choroby, czyli zakaźność trwa około 2 tygodnie przed i około 10 dni po wystąpieniu objawów. W przypadku niemowląt i małych dzieci wydalanie wirusa może trwać nawet do kilku miesięcy. Na szczęście WZW typu A jest chorobą samoograniczającą się i nie prowadzącą do pojawienia się przewlekłej choroby wątroby, takiej jak np. marskość, czy rak tego narządu. Mimo tego, aby zapobiec pojawieniu się objawów, które mogą istotnie wpłynąć na pogorszenie jakości życia naszych dzieci, osobiście rekomendowałbym szczepienia dzieci, zwłaszcza przed wyjazdami do miejsc, gdzie ryzyko zarażenia chorobą jest podwyższone. Jak doskonale wiemy najlepszą profilaktyką w takich przypadkach, obok dbania o higienę i częstego mycia rąk jest właśnie szczepienie.
Kiedy zaszczepić dziecko przed wyjazdem wakacyjnym?
Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym są szczególnie narażone na zakażenie wirusem. Ryzyko zachorowania istotnie rośnie w przypadku planowanego wyjazdu np. do krajów tropikalnych, gdzie ryzyko jest znacznie wyższe niż w Polsce. Ważne jest, by pamiętać, że odporność nie pojawia się już następnego dnia po szczepieniu. W celu optymalnej odpowiedzi immunologicznej pierwsza dawka szczepionki powinna być podana co najmniej 2 tygodnie, a najlepiej 4 tygodnie przed planowanym wyjazdem. Dlaczego? Ponieważ, jak wykazano w badaniach przeciwciała anty HAV miesiąc po szczepieniu występują już u około 95-99% osób zaszczepionych. Szczepienie polega na podaniu dawki podstawowej i dawki przypominającej po około 6-12 miesiącach. Dzięki temu przeciwciała przeciwko wirusowi utrzymują się w organizmie człowieka nawet 10-20 lat. Tak więc zaszczepione dziecko jest chronione przed zarażeniem jeszcze przez wiele kolejnych lat. To dodatkowy atut tej szczepionki.
Jak wygląda takie szczepienie?
Szczepionkę podaje się domięśniowo w okolicę mięśnia naramiennego. W przypadku małych dzieci zastrzyk podawany jest w przednioboczną część uda. Jeśli osoba szczepiona ma z jakichś powodów skłonność do nadmiernych krwawień, wówczas szczepionkę można podać podskórnie. Szczepiąc dziecko warto pamiętać, że szczepionka ta nie chroni przed zapaleniem wątroby wywołanym przez inne wirusy hepatotropowe, takie jak np. HBV, czy HCV. Na pewno jednak zabezpiecza przed WZW typu A, czyli tzw. żółtaczką pokarmową.
W jakim wieku możemy zaszczepić nasze dziecko?
Dzieci mogą być szczepione już po ukończeniu pierwszego roku życia.
Czy szczepionka może dawać objawy niepożądane?
Każda szczepionka wiąże się z możliwością wystąpienia działań niepożądanych. Na szczęście w przypadku tej szczepionki nie są one zbyt dokuczliwe i jeśli wystąpią, to zazwyczaj szybko ustępują. Po szczepieniu w miejscu podania leku może wystąpić ból, zaczerwienienie i niewielki obrzęk. Objawy ogólne w postaci bólu głowy, czy złego samopoczucia, albo inne objawy ze strony przewodu pokarmowego występują stosunkowo rzadko, dlatego uważam, że korzyści ze szczepienia znacznie przewyższają przejściowe objawy, który w rzadkich przypadkach mogą wystąpić.
Dlaczego szczepienie przeciwko WZW typu A nie jest w Polsce szczepieniem obowiązkowym?
W Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Włoszech i Hiszpanii szczepienia przeciwko WZW typu A są obowiązkowe. W Polsce należą natomiast do szczepień zalecanych. Być może wynika to w pewnej mierze ze względów oszczędnościowych – koszt jednej dawki szczepionki dla dziecka wynosi około 130 zł, dlatego naszego kraju nie stać na powszechne szczepienia. Jednakże Polski Program Szczepień Ochronnych rekomenduje szczepienia przeciwko WZW typu A właśnie m.in. dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokim ryzyku zachorowania.
