Czym jest dawstwo komórek jajowych?
Oddanie komórek jajowych jest formą pomocy kobietom, u których stwierdzono nieprawidłowe funkcjonowanie jajników i brak własnych oocytów. Kłopoty mogą występować w związku z przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników, terapią przeciwnowotworową czy powikłaniami po operacjach na przydatkach. W wielu przypadkach wykorzystanie jajeczka innej kobiety rozwiązuje problem i pozwala parze na posiadanie własnego dziecka.
Zapewne nie każda kobieta może oddać swoje jajeczka. Jakie kryteria musi spełnić kandydatka?
Honorową dawczynią komórek jajowych może zostać każda zdrowa kobieta w wieku od 18 do 32 lat. Szczególny nacisk kładziemy na to, by swoją decyzję podjęła ona w pełni świadomie. Udział w programie wymaga konsekwencji i kilku wizyt w klinice. Może też wiązać się z różnymi dylematami i emocjonalnym obciążeniem. Na początku potencjalna honorowa dawczyni przechodzi szereg badań kwalifikacyjnych. Na podstawie ich wyników lekarze oceniają ogólny stan zdrowia. wykluczają nosicielstwo chorób uwarunkowanych genetycznie, zaburzenia czy choroby neurologiczne i psychologiczne, choroby serca, cukrzycę, nowotwory, a także infekcje. Jednym z najważniejszych elementów jest także ocena rezerwy jajnikowej, czyli potencjału rozrodczego kobiety.
Co obejmują takie badania? Czy konieczne są jeszcze dodatkowe konsultacje?
Kryteria kwalifikacji opracowane zostały w oparciu o międzynarodowe wytyczne ESHRE oraz ASRM (American Society for Reproductive Medicine), a także dyrektywy Unii Europejskiej. Potencjalna dawczyni przechodzi m.in. badania grupy krwi, morfologii, lipidogramu, ALT, AST, badanie moczu, badania infekcyjne w kierunku wirusów HBV, HCV, HIV, różyczki, cytomegalii, toksoplazmozy, chlamydii trachomatis, rzeżączki, testy genetyczne (kariotyp z limfocytów krwi obwodowej) oraz badania hormonalne (AMH, parametry tarczycowe). Kandydatka spotyka się też lekarzem specjalistą oraz z psychologiem. Dzięki temu może świadomie podjąć decyzję o swoim udziale w programie dawstwa, ale przy okazji dowiaduje się też wiele na temat swojego zdrowia.
Kobieta zostaje zakwalifikowana do programu. Co dzieje się dalej?
Dawczyni poddaje się procedurze składającej się dwóch etapów. Jeśli nie ma przeciwwskazań, rozpoczyna etap stymulacji hormonalnej – dzięki podaniu leków, jajniki kobiety pobudzane są do wzmożonej pracy. Następnie wykonywany jest zabieg (tzw. pick-up) polegający na nakłuciu jajnika i pobraniu płynów z poszczególnych pęcherzyków jajnikowych (pęcherzyki Graffa). W płynie pęcherzykowym znajdują się komórki jajowe, których część jest przekazywana potrzebującej parze. Są one zapładniane i przez kilka dni obserwowane w laboratorium in vitro. Powstałe w wyniku zapłodnienia zarodki są przenoszone do macicy biorczyni. Następnie pozostaje ona pod opieką lekarzy, który weryfikują czy ciąża rozwija się prawidłowo. Pobrane komórki jajowe mogą też zostać zamrożone w Banku Komórek Jajowych w celu ich późniejszego wykorzystania.
Czy dawczyni może liczyć na jakąś rekompensatę?
Udział w programie honorowego dawstwa jest dla kobiety czasochłonny, złożony i angażujący. Z tego powodu dawczyni honorowa otrzymuje w Banku Komórek Jajowych zryczałtowany zwrot kosztów związanych z całym procesem (m.in. dojazdów, ew. wynajęcia opiekunki do dzieci, urlopów) w wysokości 3 tys. złotych. W ramach programu uzyskuje też bezpłatną opiekę medyczną i szeroki pakiet badań laboratoryjnych, dzięki którym może dowiedzieć się wiele na temat swojego stanu zdrowia. Z jednej strony nie jest więc narażana na koszty własne, z drugiej zaś może mieć pewność, że wszystkie działania podejmowane są z troską o jej bezpieczeństwo.
Jak by zachęcił Pan młode kobiety do pomocy niepłodnym parom?
Podarowanie kilku komórek może odmienić codzienność potrzebujących par i pozwolić im na realizację marzeń o potomstwie. Dla honorowej dawczyni nie niesie negatywnych konsekwencji zdrowotnych i prawnych. Biorcy mają wgląd jedynie do ogólnych danych nt. grupy krwi, koloru oczu i włosów, wzrostu czy wykształcenia. Dane osobowe dawczyni mogą być ujawnione tylko i wyłącznie na jej wyraźne życzenie. Honorowe dawstwo komórek jajowych to niezwykły dar serca i nieoceniona pomoc dla niepłodnych par.
