W opublikowanej w piątek informacji eksperci wskazali, że odra jest wysoce zakaźną chorobą wirusową szerzącą się drogą powietrzno-kropelkową. Osoba, która wcześniej nie chorowała na odrę i nie była przeciw niej szczepiona, jest podatna na zakażenie i w razie styczności z osobą chorą ulegnie zakażeniu z prawdopodobieństwem wynoszącym około 98 proc.
Osoba zakażona wirusem odry zaraża nim otoczenie jeszcze przed wystąpieniem jakichkolwiek klinicznych objawów choroby (nawet do pięciu dni przed wystąpieniem wysypki), z największym nasileniem zakaźności w okresie dwóch, trzech dni przed wystąpieniem wysypki, czyli w czasie występowania tak zwanych wstępnych niecharakterystycznych objawów: gorączki, nieżytu nosa, suchego kaszlu i zapalenia spojówek. Po tym czasie zakaźność odry zmniejsza się, lecz utrzymuje się do trzech dni od pojawienia się wysypki.
Rozpoznanie odry w okresie występowania wstępnych objawów klinicznych i objawów ze strony układu oddechowego, wspólnych dla większości chorób wirusowych, jest trudne. Z tych powodów – jak zaznaczono – odra ma bardzo duże możliwości epidemicznego szerzenia się na osoby nieuodpornione, mające styczność z chorym.
Eksperci wskazali, że zaplanowanie i wdrożenie skutecznych procedur zapobiegających szerzeniu się odry jest trudne w warunkach lecznictwa ambulatoryjnego.
Dlatego, jak podkreślono, w przypadku każdej osoby chorej z objawami wysokiej gorączki, nieżytu górnych dróg oddechowych, z zapaleniem spojówek, światłowstrętem, suchym kaszlem, następnie wysypką zaczynającą się za uszami kolejno na twarzy, w następnych dniach zajmującej tułów i kończyny, grubo plamistej i ze skłonnością do zlewania się należy podejrzewać zakażenie wirusem odry.
"Jeśli z treści rozmowy telefonicznej prowadzonej w celu uzgodnienia terminu udzielenia porady lekarskiej wynika możliwość zachorowania na odrę, najlepszym rozwiązaniem jest udzielenie porady lekarskiej w warunkach wizyty domowej, w miejscu pobytu chorego" – głoszą wytyczne.
W razie zgłoszenia się chorego bezpośrednio do lecznicy należy podjąć działania zmniejszające możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby jeszcze przed właściwym badaniem lekarskim.
GIS i konsultant wskazali, że w tym celu przy wejściu do lecznicy należy umieścić w miejscu widocznym informację, że jeśli chory podejrzewa u siebie odrę, powinien wcześniej poinformować personel lecznicy o swoim przybyciu. "Uzyskanie przez personel przychodni takiej informacji pozwala podjąć działania zmniejszające możliwość szerzenia się zakażenia wirusem odry" – zaznaczono. Wytyczne głoszą, że do powiadamiania personelu lecznicy można zastosować interkom, domofon przy wejściu do lecznicy lub połączenie telefoniczne na wskazany w informacji numer telefonu.
Specjaliści zalecają dokonanie wstępnej segregacji pacjentów podejrzewanych o odrę. Zaleca się, by wprowadzić ich do pomieszczenia pełniącego funkcję filtra izolacyjnego, zlokalizowanego blisko wejścia do lecznicy, w którym będą czekać na poradę lekarską. Obecnie nie ma prawnego wymogu istnienia takiego pomieszczenia, lecz budowane wcześniej lecznice mają takie pomieszczenia. W razie braku pomieszczenia filtra izolacyjnego doraźnie może zostać przeznaczone na ten cel inne pomieszczenie lecznicy. Wytyczne mówią, że przemieszczanie się pacjenta podejrzewanego o odrę należy zorganizować w asyście personelu lecznicy i każdorazowo wcześniej ostrzec pozostałych pacjentów.
O ile jest to możliwe, zaleca się rozdzielenie czasowe udzielania porad lekarskich i innych świadczeń zdrowotnych, na przykład przez stosowanie odrębnych godzin przyjęć – osobom podejrzanym o zachorowanie lub chorym na odrę. Jeśli to niemożliwe, porada lekarska powinna tym osobom zostać udzielona w pierwszej kolejności tak, aby skrócić czas ich pobytu w lecznicy. Pomieszczenia i wyposażenie lecznicy po udzieleniu świadczenia zdrowotnego osobie chorej na odrę nie wymagają szczególnych zabiegów dekontaminacyjnych. Dezynfekcji należy poddać wyłącznie powierzchnie zabrudzone wydzielinami lub wydalinami chorego.
W wytycznych podniesiono, że wirus odry ginie samoistnie poza ustrojem człowieka i nie powoduje długotrwałej kontaminacji pomieszczeń i wyposażenia lecznicy, a tym samym nie przenosi się w wyniku styczności z powierzchniami w tych pomieszczeniach i ich wyposażeniem. Działaniem wystarczającym jest odczekanie około 20 minut po badaniu osoby chorej na odrę, zanim do pomieszczenia zostanie wpuszczony kolejny pacjent. Wietrzenie pomieszczeń w tym czasie lub ich naświetlanie promieniami UV skutecznie prowadzi do oczyszczenia pomieszczeń z wirusa odry.
Pacjent, u którego rozpoznano odrę, jeżeli nie wymaga leczenia w warunkach szpitalnych, powinien zostać pouczony o konieczności pozostawania w izolacji w warunkach domowych do trzeciego dnia włącznie, liczonego od chwili pojawienia się wysypki. Przewóz osoby chorej na odrę, w tym z lecznicy do miejsca zamieszkania, nie może odbywać się środkami zbiorowego transportu.
Osoby, które miały lub mogły mieć styczność z chorym na odrę, a nie chorowały na nią wcześniej i nie były przeciw niej szczepione lub nie pamiętają, czy były szczepione, lub czy chorowały – powinny zostać poinformowane o możliwości wystąpienia u nich zachorowania na odrę w terminie 9-14 dni, liczonym od chwili styczności z osobą chorą oraz o konieczności skontaktowania się z lekarzem sprawującym nad nimi opiekę w celu rozważenia zastosowania działań zapobiegawczych, na przykład zakwalifikowania do szczepienia przeciw odrze.
W wytycznych przypomniano, że lekarze mają obowiązek zgłoszenia w ciągu 24 godzin przypadku podejrzenia lub rozpoznania odry do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, co pozwoli inspekcji na bezzwłoczne wdrożenie nadzoru epidemiologicznego w celu skutecznego przerwania szerzenia się zakażenia.