Według danych IMS Health (firma badająca rynek), gdy porównamy udziały obu typów preparatów, analizując ich sprzedaż w latach 2006-2012, W 2006r. udział leków OTC wynosił 85,1%, podczas gdy w 2012r. już tylko 76,4%. Pomimo tak dynamicznego wzrostu sprzedaży suplementów diety, wielu Polaków nadal ma wyraźne problemy z odróżnieniem suplementów diety od leków. Czym więc jest lek, a czym suplement diety?
Lek jest substancją lub mieszaniną substancji, która posiada właściwości zapobiegania lub leczenia chorób. Aby produkt leczniczy mógł być wprowadzony do obrotu, jego producent musi spełnić szereg wymagań i następnie złożyć odpowiednią dokumentację do Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Producent leku musi przedstawić m.in. szczegółowe dane ilościowe i jakościowe leku oraz wszystkich jego składników, opisy metod kontroli stosowanych w procesie wytwarzania, wyniki badań (jakościowych, biologicznych, mikrobiologicznych, farmakologicznych, toksykologicznych, klinicznych), a także wyniki różnorodnych testów (w zakresie zawartych w leku substancji) oraz testów przeprowadzanych w poszczególnych etapach procesu produkcji. Te wszystkie wymogi mają na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa osobie stosującej lek oraz potwierdzenie leczniczych czy też profilaktycznych właściwości produktu. Tak więc lek - ma za zadanie leczyć.
Suplement diety to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Jest on tak naprawdę skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub fizjologiczny, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego. Aby wprowadzić tego typu produkt do obrotu, wystarczy jedynie powiadomić Główny Inspektorat Sanitarny i przedstawić mu projekt etykiety umieszczony na produkcie.
W Polsce suplementację diety stosuje już 35,4% kobiet i 28,8% mężczyzn, a rynek ten nadal rośnie. Wg danych IMS Health, w pierwszym półroczu 2013r. wartość sprzedaży tego typu preparatów wyniosła ponad 292 mln euro i tym samym była aż o 45,3 mln euro wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.
Jaki jest cel stosowania suplementów diety? W odróżnieniu od leków, które posiadają właściwości zapobiegania lub leczenia chorób, suplementy diety jedynie wspierają proces zaspokajania zapotrzebowania organizmu na odpowiednie witaminy, składniki mineralne i inne tego typu substancje. Jak słusznie zauważa ekspert, prof. dr hab. n. med. Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska, suplement diety „to preparat dostarczający składników odżywczych, którego celem jest uzupełnienie niedoboru. Ale pod jednym warunkiem - wiemy, że mamy taki niedobór”. Tymczasem aż 49% pacjentów przyjmuje suplementy z rekomendacji farmaceutów, jednakże większość nie wie w jakim celu. 55% lekarzy zaleca stosowanie suplementów diety niesłusznie przypisując im właściwości produktów leczniczych, niezgodnie ich definicją.
Niepokoić może też fakt, że aż 89% pacjentów nie informuje lekarza o przyjmowanych przez nich suplementach diety. Wiele z przyjmowanych przez nas preparatów suplementacyjnych może wchodzić w interakcje z przepisanymi przed lekarza lekami czy innymi suplementami. Przyjmując wiele preparatów jednocześnie może też łatwo dojść do przedawkowania któregoś ze składników. Aktualnie oferowane preparaty rzadko są jednoskładnikowe – witaminy i minerały obecne w przyjmowanych przez nas preparatach, a także w diecie, kumulują się. Przykładem może być sytuacja kobiet w ciąży, która jest szczególnie niebezpieczna ze względu to, że przekroczenie zalecanej dawki spożycia substancji odżywczych może się okazać wyjątkowo negatywne w skutkach dla zdrowia dziecka.
Badania Hamułki i wsp. wykazały, iż 22% badanych kobiet w czasie ciąży stosowało kilka preparatów jednocześnie, dostarczając zbyt dużych ilości, zwłaszcza witaminy A, D, B1, B6 oraz jodu i żelaza. Badania Jarosza i wsp. wykazały, iż 36% badanych kobiet ciężarnych przyjmowało duże dawki kwasu foliowego (1200-1400μg dziennie), co wynikało z jednoczesnego przyjmowania kilku preparatów. Przykład stosowania suplementacji przez kobiety w ciąży nie jest odosobniony podobna sytuacja występuje w sektorze preparatów dla dzieci, dorosłych i osób starszych.
W związku z powszechną, niewłaściwą interpretacją definicji suplementów diety i leków oraz mylnym postrzeganiem przeznaczenia i właściwości suplementacji, kluczową kwestią staje się edukacja konsumentów. Konsumenci powinni każdorazowo upewniać się czy mają do czynienia z lekiem, czy suplementem diety, powinni być świadomi i wiedzieć co przyjmują oraz jakie to może wywołać skutki.
- Chcemy żeby Pacjenci czuli się poinformowani i bezpieczni w swoich wyborach. Sięgając po lek pacjent powinien być przekonany o jego skuteczności i bezpieczeństwie, dlatego podejmujemy dialog z pacjentami, lekarzami i farmaceutrami - komentował spotkanie prasowe „Lek leczy a suplement diety? - dr Cezary Paluch, Prezes Bionorica Polska Sp. z o.o.
